Lesbók Morgunblaðsins - 30.04.1961, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
239
Sp/aldskrá um náftúrufrœði
eru óánægðir, eða rífast. Sumir
reka upp ýmis kennihljóð í til-
hugalífinu, en það er ekkert svip-
að því og að heyra í söngfuglum,
þótt ekki geti þeir talist til hinna
betri söngvara. Þó er engin regla
án undantekningar. Ein tegund
kólibrífugla, sem nefnist „schistes
geoffroyi" hefir dáfallega söng-
rödd, þótt ekki komist hún til
jafns við þrastasöng.
Það er einkennilegt við kóli-
brífugla hvað þeir eru gæfir,
þrætugjarnir og forvitnir. Það er
eins og þeir treysti á snarræði sitt
og flughæfileika að geta forðað
sér á seinustu stund. Þar sem þeir
eru villtir virðast þeir alls ekki
óttast manninn og koma alveg að
honum. En þar sem þeir eru 1
görðum, má venja þá á að sækja
fæði í lófa manns. Þetta er svo
sem ekki af því að þeim geðjist
vel að manninum, heldur eru
þeir vissir um að geta forðað sér
hvenær sem þeir vilja.
Sagt er að þeir sé mjög hrifnir
af sterkum rauðum lit, og má það
vera vegna þess að flest blóm eru
rauð. Dæmi eru þess að þeir réð-
ust á mann, sem var með rautt
hálsbindi, og hömuðust á bindinu
til þess að vita hvort nokkur
matur væri í því. Á öðrum stað
voru kólibrífuglar í búri og var
settur hitamælir í búrið og var
með rauðu kvikasilfri. Fuglarnir
hömuðust á mælinum til þess að
vita hvort ekki væri matur í
þessu rauða striki.
Eins og flestir fuglar helga þeir
sér ákveðin landsvæði og eru dug-
legir að verja það. Þeir víla ekki
fyrir sér að ráðast á sér mörgum
sinnum stærri fugla og hrekja þá
burt.
Það er víst mjög svipað hvemig
fuglar af hinum ýmsu tegundum
draga sig saman. Kvenfugl sezt
á lága grein og situr þar. Karl-
ÚT eru nú gefin 500 tímarit um
náttúruvísindi, og þar birtast upp-
lýsingar um flestar tegundir jurta
og dýra, sem finnast. En enginn
náttúrufræðingur getur aflað sér
allra þessara rita, og þau eru
heldur ekki öll til á bókasöfnum.
Þetta veldur miklum erfiðleikum,
þeim er vilja fylgjast með hvaða
nýar tegundir bætast við. Við
skulum taka dæmi: Skordýra-
fræðingur finnur nýa mýfluguteg-
und í Kaliforníu, og hann skýrir
frá þessu í einhverju tímariti og
gefur tegundinni nafn. Nokkuru
seinna finnur annar skordýra-
fræðingur sömu tegundina í
Afríku. Hann veit ekkert um að
hún ér fundin áður. Hann segir
frá fundi sínum 1 einhverju
tímariti, og gefur tegundinni allt
annað nafn heldur en hún hafði
áður fengið.
Þetta getur valdið margvísleg-
um erfiðleikum. Hér er sama
flugnategund með tveimur nöfn-
um, og það getur villt þá vísinda-
menn, sem eru að rannsaka flug-
ur sem smitbera. Að vísu leið-
réttist þetta seinna, en mörg ár
geta liðið áður.
Til þess að bæta úr þessu hefir
prófessor William L. Brown við
landbúnaðarháskólann í New
York komið fram með nýa tillögu,
sem hann telur að auðvelda muni
mjög störf náttúrufræðinga og
fugl flýgur hátt í loft upp og
steypir sér svo niður á hvínandi
ferð eins eldflaug og kemur niður
rétt hjá þeirri tilvonandi. Hún
hrekkur við, en situr þó kyr, og
nú fer hann að dansa í loftinu
fyrir framan hana og gætir þess
að sólin skíni alltaf á sig, svo að
annara vísindamanna. Hann vill
að einhver alþjóðastofnun, til
dæmis Sameinuðu þjóðirnar, taki
að sér að gefa út spjaldskrá handa
náttúrufræðingum. Þeim skulu
send spjöldin, og í hvert skifti
sem þeir finna einhverja nýa teg-
und, skulu þeir rita allar upplýs-
ingar um hana á spjald, og senda
það til stofnunarinnar. Með þessu
móti söfnuðust jafnharðan á einn
stað allar upplýsingar um nýar
tegundir, og stofnunin birtir svo
fréttir um það í ákveðnu tíma-
riti eða eigin útgáfu. Brown vill
að sá sem fyrstur sendir tilkynn-
ingu um einhverja nýa tegund,
fái að ráða nafni á henni, og
fylgir þar þeirri föstu reglu, að
elzta nafn hverrar tegundar skuli
ganga fyrir öðrum. Komi svo til-
kynningar frá fleiri mönnum um
að þeir hafi fundið þessa tegund,
skal ekki skeyta um hvaða nöfn
þeir hafa gefið henni, en bæta
öllum upplýsingum þeirra við
það, sem áður er sagt um tegund-
ina.
Hann ætlast og til að náttúru-
fræðingar geti pantað spjöldin
með öllum upplýsingum hjá stofn-
uninni, og fengið þau send reglu-
lega ársfjórðungslega eða á hverju
misseri. Með þessu móti geti
náttúrufræðingar eignast spjald-
skrá um allar nýar tegundir, og
muni telja hana ómissandi.
hún sjái allt litskrúð sitt. Seinast
lætur hún undan, en þegar hann
hefir fengið vilja sinn, þeytist
hann burt og skeytir ekki framar
um hana. Hann fer að leita sér
að öðrum ástmeyum.
Og nú verður frúin yfirgefna
að fara að búa sér til hreiður.