Lesbók Morgunblaðsins - 30.04.1961, Blaðsíða 8
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
236
ÚR RÍKI NÁTTÚRUNNAR;
HINIR LIFANDI CIMSTEINAR
KÓLIBRÍFUGLARNIR eiga heima
í Vesturheimi — Norður Ameríku,
Mið Ameríku, Suður Ameríku og
á eyunum þar í grennd — en
hvergi annars staðar.
Þeir eru mjög mismunandi að
útliti og í Alheimsfuglatali James
Lee Peters 1945, er þeim skift í
123 ættkvíslir, 319 tegundir og 656
flokka. Þeir eru dreifðir um allt,
en mest er af þeim í hitabeltinu
beggja megin við Miðjarðarlín-
una. Og Ecuador mætti gjarna
kallast aðalheimkynni þeirra, því
að þar er mest af þeim og þar
er um helmingur allra þeirra teg-
unda, er fundist hafa. Þeir eru
alls staðar. Þeir eru í frumskóg-
unum, í aldingörðum, á grasslétt-
um, á fjöllum uppi og jafnvel á
eyðimörkum, eða alls staðar þar
sem nokkur blóm spretta.
Sumir eru farfuglar, þar á
meðal þrjár tegundir, sem verpa
í Norður Ameríku. Og þær geta
ferðast um 3000 km. milli varp-
stöðva og vetrarstöðva. Talið er
að ein tegundin leggi leið sína
þvert yfir Mexikóflóa, en það er
800 km. flug, og er það ekki lítið
afrek af fugli, sem er tæpir 3
þuml. á lengd.
Meðal kólibrífugla eru hinir
minnstu fuglar, sem til eru, og
má þar nefna eina tegund, sem á
heima á Kúba og er ekki nema
rúmir tveir þuml. á lengd. Stærstu
kólibrífuglarnir eiga heima í Pata
goníu og er um þuml. á lengd.
Kólibrífuglarnir eru skrautleg-
astir allra fugla, og hafa því oft
verið nefndir „lifandi gimstein-
ar“. Liskrúð þeirra er ekki aðal-
lega í fjöðrunum, heldur brotnar
sólarljósið á þeim og kemur fram
jafnvel skærara litróf en er í regn
boganum, og er helzt að líkja því
við litrófið sem kemur fram þeg-
Hér má sjá hve einkennilega þeir
bera vængina fyrir sig.
ar olía fer niður á raka götu. Til
þess að sjá þetta skæra litróf
verða menn að horfa á fuglana
undan sól, en litirnir breytast og
hverfa eftir því sem fuglinn hreyf
ir sig. Það lætur einkennilega í
fjöðrum þeirra er þeir fljúga, og
þess vegna eru þeir víða við það
kenndir og kallaðir „suðandi
fuglar“. Sums staðar eru þeir
kenndir við smæð sína og annars
staðar við það að þeir lifa á blóm
um. Indíánar voru þá skáldlegri
og höfðu gefið þeim mörg nöfn
og kennt við geisla. Þau nöfn, er
vísindamenn hafa gefið þeim, eru
sum skáldleg svo sem Topazapyra,
sem þýðir hinn glóandi tópas,
Stellula, sem Jfýðir litla stjarn-
an, Chrysolampis, sem þýðir hinn
gullni kyndill og Sapphirina, sem
þýðir safír. Þannig eru fuglarnir
kenndir til tveggja litskærustu
gimsteina. Ekki eru allir kólíbrí
JÞessi er einn af farfugiunum sem flýgur yfir Mexikóflóa,