Lesbók Morgunblaðsins - 13.11.1960, Blaðsíða 1
39. tbl.
|lteirpisilrM>£Íii£
Sunnudagur 13. nóvember 1960
XXXV árg.
Kjartan L. Markússon;
KÖTLUKLETTUR
í SANDINUM fyrir austan Hjör-
leifshöfða, nálega 1 km frá höfð-
anum, stendur einn sér móbergs-
klettur furðu mikill. Ep hefi gefið
honum nafn og kalla hann Kötlu-
klett, því að hann barst þangað er
hann nú stendur, í Kötlugosinu
1918. Er enginn vafi á því, að jök-
ulflóðið bar þetta mikla bjarg
þangað, alla leið ofar frá jökli.
Sennilegt er að kietturinn hafi
borizt í jaka, sem hann hefir verið
fastur í, að minnsta kosti nokkuð
af leiðinni, en vegarlengdin frá
jökli og þangað sem kletturinn
stendur nú, er 10 km
Ketturinn er 5 metra hár upp úr
sandinum, og ummálið neðst er 36
metrar. Ekki er auðvelt að reikna
nákvæmlega hve margir rúm-
metrar kletturinn mun; vera, því
hvorki er hann ferstrendur né
réttur sívalningur. Þó hefi ég
reynt að finna stærðina og telst
mér svo til, að sá hluti hans, sem
upp úr sandinum er muni vera
380 teningsmetrar En um hitt er
ekki hægt að vita með neinni vissu,
hve mikill hluti klettsins er á kafi
í sandi. Vera má, að sá hlutinn sé
engu minni en hinn er upp úr
stendur. Ekki er hægt að grafa
dýpra en 1 metra niður með klett-
inum, því að þá fyllist holan af
vatni. Þó þykist eg mega fullyrða
að ekki sé minna en 2 metrar af
klettinum á kafi í sandi. Yrði þá
allt rúmtak hans um 570 tenings-
metrar. Og sé nú reiknað með því,
að eðlisþyngdin sé 3,5 ætti hann
að vega um 2000 smálestir.
Svo stór og veglegur er sá
bautasteinn, er Katla gamla reisti
sér þarna á sandinum haustið
1918. Hann er talandi tákn um ó-
hemjuskap hennar og ógnþrungin
átök.
Eg hefi heyrt að fræðimaður
nokkur í Reykjavík hafi haldið því
fram, að það geti ekki átt sér stað
að kletturinn sé kominn ofan úr
jökli. Það sýnir aðeins að menn
geta yfirleitt ekki gert sér grein
fyrir því hvílík kynngiöfl eru að
verki þegar Katla gýs.
Hér fylgir mynd af klettinum og
standa hjá honum fullorðinn mað-