Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1959, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
507
Sigurður J. Árness:
Sagnir úr
Sængurkonusteinn
Á LAUGUM í Hrunamannahreppi
bjó bóndi sá, er Bjarni hét, Arn-
kelssonar bónda, Hallssonar prests
í Hvammi í Laxárdal, Arnkelsson-
ar. Kona Bjarna vár Guðrún Ein-
arsdóttir, bónda á Laugum, dugleg
og kjarkmikil kona.
Nú var það að áliðnu sumri 1632,
að Guðrún húsfreya fór að nitta
nágrannakonu sína, sem bjó í Jötu,
næsta bæ fyrir ofan Gildarhaga, en
vegurinn þangað liggur um jarð-
klofning. Guðrún fór gangandi
þótt hún ætti erfitt um gang, þar
sem hún var komin að falli. Hund
hafði hún með sér, eða hann elti
hana.
Þegar Guðrún kemur ofan í
Hagann. kemur þar á móti henri
mannýgt naut, og ætlar þegar að
til þau vitamín, svo sem A og D,
sem setjast að í líkamsfitunni, og
verði þar of mikið af þeim, getur
það valdið veikindum. Ef börn fá of
mikið af A-vitamíni, missa þau
matarlyst, léttast, verða óróleg, fá
jafnvel útbrot og fleiri kvilla. Hefir
mæðrum því stundum orðið það á
að gefa þeim meira en áður af vita-
míninu, og verður þannig seinni
villan verri hinni fyrri. Ofneyzla
D-vitamíns veldur einnig lystar-
leysi, jafnvel uppköstum, höfuð-
verk og niðurgangi.
Það er ekki rétt, að vitamín auki
mönnum lífsþrótt og geti læknað
sjúkdóma. Það eru ekki nema ör-
fáir sjúkdómar, sem stafa af bæti-
efnaskorti, og aðra sjúkdóma geta
bætiefnin ekki læknað.
Hrunamannahreppi II.
ráðast á hana. En þá snerist hund-
urinn af mikilli grimmd á móti
nautinu og tafði fyrir því um stund
svo að Guðrúnu gafst ráðrúm til að
forða sér. Kleif hún þá upp á geisi-
háan stein, sem er skammt frá göt-
unni, og þótti það með öllu óskilj-
anlegt og ganga kraftaverki næst,
að hún skyldi komast upp á stein-
inn, eins og hún var á sig komin.
Hundurinn og nautið háðu harða
viðureign umhverfis steininn, og
gekk á því marga klukkutíma, þar
til hvorutveggi gaf upp leikinn. En
Guðrún sat þar á klettinum ng
komst eigi niður aftur, eða áræddi
það ekki.
Nú er að segja frá fólkinu heima,
að því þótti dragast heimkoma
Guðrúnar, er hún var ekki komin
um háttatíma. En svo leið fram á
nótt, að ekki kom hún. Fór þá
Bjarna að gruna, að eitthvað mundi
hafa komið fyrir hana og rauk á
stað með birtu. Þegar hann kom í
Hagann, sá hann konu sína á stein-
inum. Hafði hún alið barn þar og
var aðfram komin.
Bjarna tókst að bjarga móður og
bami ofan af steininum, og bar svo
bæði heim að Laugum. Var þeim
þá hjúkrað eftir beztu getu, og
heilsaðist báðum vel.
Steinninn í Gildarhaga hefir síð-
an verið kallaður Sængurkonu-
steinn, eða Sængurkonuklettur. Um
þetta var kveðin vísa, og er hun
sennilega eftir Bergstein blinda.
sem dó 1635 fjörgamall á Herríðar-
hóli í Holtum. Menn hafa farið
þannig með vísuna (en eflaust er
fyrri parturinn eitthvað aflagað-
ur):
Sterk var Gunna á sprettinum,
slysum kunni varna.
Kúröu um nótt á klettinum
kona og dóttir Bjarna.
Barnið, sem fæddist á klettinum
var stúlka, og var hún látin heíta
Sigríður. Hún varð kona Odd3
ívarssonar á Grafarbakka, Berg-
steinssonar blinda. Bjuggu þau á
Grafarbakka 1660, og síðar í Jötu.
Sonur þeirra var Þorsteinn bóndi
í Jötu (d. 1729, 71 árs gamall, faðir
Guðmundar ríka á Kópsvatni
(1695—1765), föður Jóns bónda í
Bræðratungu (f. 1731), en hann var
langafi þess, er þetta ritar.
Frá Arnóri skyggna
Hildarsel var lítil jörð, en nota-
góð vegna kjarngresis, sem þar er
víða. Nú er sögu hennar lokið, því
að hún hefir verið í eyði síðan 1874.
Hún var byggð úr Berghyls-landi
nokkuð snemma á öldum. Túnið
var lítið og gaf ekki meira af sér
en tvö kýrfóður, en margt sauðfó
mátti hafa þar, því að aldrei brást
beit í svonefndum Ásum, sem þar
eru.
Árið 1854 bjuggu hér hjónin
Arnór og Oddrún Oddsdóttir. Þau
eignuðust engin börn, en ólu upp
systurdóttur Arnórs, Sigríði Eyólfs-
dóttur (f. 1841 d. 1935, 94 ára). Hún
var móðir þess, er þetta ritar. Móð-
ir hennar var Ingibjörg systir Arn-
órs bónda í Hildarseli, en þau voru
börn Jóns Stefánssonar í Látalæti
og Sigríðar Jónsdóttur í Brennu í
Flóa, Stefánssonar.
Arnór hafði lítið en gott bú. Hann
fór vel með skepnur sínar og þess
í