Lesbók Morgunblaðsins - 26.02.1956, Blaðsíða 7

LESBÓK MORQUNBLAÖSINS
123
MERKUSTU ’ÁFANGAR
í LÆKNISFRÆÐI
ur 50 mínútur vestur af Green-
vnr»v» V.yy cí fmr^ronVi^ oft ofo?Sq
t*-ry»—m 1 ^ 10 y**>ín/iJ1■}y*
*>& TTr?/-*Vi CJVrr>V> öv*t»«-» yj
yViH^1<ev*T TVftrroc cVr> Ví fvpí V*l-
Írt0 róttori og hæiKcf til P?Í vefiia 5
á mnti pirnim vifi Harri<?nn vnera
um bafi. að sigurverkið vasri vit-
laust. Harrisrm tók veðmálinu og
saffði, að ef Madeira væri rétt sett
á kortið, þá mundu þeir siá hana
næsta dag. Gg morguninn eftir sáu
þeir Porto Santo á Madeira-eyum.
Skipið helt nú áfram ferð sinni
vestur um haf. o? er bað kom til
Jomaira. hafíii ciommmrVið ceirtVað
«;4t* nm p^aív,c R coVimrliir pn
CnrpnvnPnr 1 14 Vn rrrl ^'•'•m T>"*/l tl 1 _
H"*,r?cnn V'itð; því unnið til inna
miVhi vorðtnima.
Nefnflin heitaði að láta hnnn fá
verðlannin oi? húfst nú mikil bræta
milli beirra. En henni lank með bví
að konuneurinn, Georg II. o? Char-
les James Fox ráðherra skárust í
málið, en beir töldu að Harrison
hefði unnið til verðlaunanna.
Svo feVk hann verðlaunin miklu,
en var há knrninn fast að áttræðu.
Hann hí>fði há verið að hnriast við
þetta f hartnaer ðO ár. Hann lifði
ekki len0i eftir hoð bví að hann
lézt 24. marz 177R. En um 150 ára
skeið var unnpötvim hans. sieur-
verkið. ómissandi á hverju einasta
skipi.
(Úr „Think Magazine“).
<_^>®®®G>vJ>
P*ð-fe<?«nr var kominn í heimeókn til
stóttqr'hróður eme. Konan vi"i«ti sýna
honum hamíð heíma oc kallaði:
— .Tói. kormiu hinvað!
O® <irenaun?nn eeVk bvert vtir aólfið
tiT hennar. Þá sagði hún við prófess-
orinn:
— Kr hann ekki duvleeur? Svona
hefur hann gengið síðan hann varð árs-
gamall.
— Hvað er nð hevra betta. saeði
prófessorinn. Hafið þið þá aldrei fengið
hann til að setjast?
m. LOUIS M. HOÐDTS, fyr-
verandi læknir í sióhði Ba.nda
ríkjanna, segir að 10 merkustu
uppgötvanir í læknisfræði sé nft
sínum dómi þessar:
1. Sú uppgötvun, að gerlar og
örsmáar lífverur valdi sjúkdómum.
Þessi urmeötvun var in stórvægi-
Ipwæsta firrir aúar preinar lækr’is-
list^rimor rtrr verður að fp1iq<;t
meðol merkilecmctii imr>0ntvaua.
2. TTrmcrötvun hóhicetninear. Þar
var fundín aðferð til he«s að gera
menn ónæma fvrir bólusótt, og
síðan hefir betta leitt til bess, að
nú eru fundar aðferðir til þess að
gera menn ónæma fyrir ýmsum
hættulegum siúkdómum, svo sem
taugaveiki, stiarfa, barnaveiki,
kóleru. hitasótt og nú síðast löm-
unarveiki.
3. Unngötvun hrinirrásar hióðs-
ins. Það var enskur læknis. William
Hirvev, sem unngötvaði hetta
1R28. ov með hví onnaðist alveg
nýtt viðhorf fvrir læknavísindin.
4. Unnffötvnn devfilvfia. Það var
árið 1042 að Crawford Long. lækn-
ir í Georgia gerði fvrstur manna
tilraun að devfa siúkling með eter
áður en hann genði á honum smá-
skurðlækningu. Um sama levti, og
án bess að vita um betta, tók
William T. C. Morton tannlæknir
í Boston utro á bvf að devfa menn
áður en hann dró úr heim tennur.
Hann bentí skurðiækninum dr.
John G. Warren á hetta og 1846
notaði Warren devfio^u áður en
hann skar æxli úr kiálka. og siúkl-
ingurinn fann ekkert til. Síðan
fannst klóróform oe vmis önnnur
deyfilyf og deyfiaðferðir, sem nú
eru notaðar.
5. Uppgötvun X-geislanna. Það
vnr þýzkur eðlisfræðingur, Wil-
lwlm C. Röntgen, sem fann þá
1805.
(>. Uppgötvun þess að skordýr,
siiíkiudýr og önnur kvikindi eru
sýklaberar. Það var dr. Patrick
Manson sem uppgötvaði betta
187Q 00 siVndi fram á að flugur
7 TTnnfJo^vnnin pfi fvrir
bló^æðar. Það var franskur her-
læknir. Amhrosé Faré. sem uppi
var á 16. öld, er fvrstur lét sér
til hugar koma að hægt væri að
stöðva blóðrás með því að binda
fvrir æðar.
8. Lækning skvrbiúgs. Þessi
veiki bafði orðið rúmlega millión
siómönnum að bana á bremur öld-
um G500—18001. En svo var bað
brezkur sióliðslæknir, James
L’**d. sem unngötvaði b«ð árið
1747. að ef merni fengu nokkuð af
amielsmusafa daglega, bá losnuðu
beír við veikina. Seinna unngötv-
aðist bað svo. að bessi veiki stafar
einvöngu af skorti á fiörefnum og
lífefnum.
9. Unngötvun hlustunartækisins
(stethoscone). Það var fvrst notað
1819. en hefir síðan orðið læknum
ómetanleg hiálp við að rannsaka
allskonar kvilla í brióstholinu.
10. Unnvötvun sulfalvfianna. Það
var árið 1910 að bvzka lækninum
dr. Paul Ehrlich tókst að fram-
leiða sérstakt lyf, sem nefnt hefir
verið salvarsan og revndist vel í
því að dreoa þá svkla, sem valda
sárasótt. Upp af bessari uppgötv-
an gpratt svo það að menn fundu
upp sulfalyfin og sfðan pencillin
og ýmls ðnnur slík lyf.