Lesbók Morgunblaðsins - 28.08.1955, Blaðsíða 10

462
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Sannleiksgildi þessa vitnisburð-
ar blasir við manni hvar sem far-
ið er um Jaðar. Miklir grjótgarð-
ar eru þar á hverjum bae. Þetta er
grjót, sem þeir hafa rifið upp til
þess að geta ræktað jörðina og
veena þess að þeir gátu ekki komið
því frá sér, notuðu þeir það sem
girðingaefni.
Steinarnir geta fengið mál stund-
um, og grjótgarðarnir á Jaðri segja
sína sögu. Þeir bera vitni um at-
orkusamt fólk, sem hefir unnið
hörðum höndum og aldrei miðað
vinnutíma sinn við klukku. Þar
hefir ekki verið hugsað um stund-
arhagnað, heldur hefir verið unn-
ið með óbrevtandi elju að því að
gera landið betra og búa í haginn
fyrir afkomendur. Nýrækt er þar
ákaflega mikil, beitiland mun að
mestu orðið að túnum og kýmar
ganga á ræktuðu landi á sumrin.
Þeir hafa f jölda kúa og þarna eru
stærstu mjólkurbú landsins. Þar
er einnig kartöflurækt mest í Nor-
egi og er framleiðslan svo mikil,
að reist hefir verið verksmiðja til
þess að gera kartöflumjöl, og‘ er
það útflutningsvara.
Auk ins mikla landbúnaðar er
risinn upp mikill iðnaður á Jaðri
og er þar hvert iðnaðarþorpið við
annað.
Sagt er að menn sjái jafnan mjög
lítið og kynnist þaðan af minna
þeim héruðum, sem ekið er um í
bíl. En það er nóg að aka í bíl
um Jaðarinn til þess að sjá og
skilja að hér býr fólk, sem hefir
þorað að taka upp baráttu við
ómilda náttúru, og borið sigur af
hólmi. í fornöld þóttu þeir Jaðar-
búar harðir í hom að taka. Hörð
lífsbarátta hafði gert þá að kiark-
mönnum og hrevstimönnum. Niðj-
arnir hafa tekið það í arf, og nú
standa þeir sigri hrósandi. Nú er
Jaðar gott land og frjóvsamt.
Hún var skemmtilegur loka-
þáttur ferðalagsins þessi ferð suð-
ur um Jaðar.
HALDIÐ HEIMLEIÐIS
Næsta morgun var enn farið
suður á Sóla-flugvöll. Þar beið
„Hekla“, hin ágæta flugvél Loft-
leiða, er skyldi bera forsetahjón-
in yfir hafið og heim. Þó var nú
fyrst skroppið til Óslóar. Það er
ekki nema meðal bæarleið, þegar
farið er á gæðingum loftsins. Var
nú flogið yfir landið á sömu slóð-
um og ég hafði flogið yfir það
þremur vikum fyrr. Enn var þar
mikill snjór, en þó var mikill mun-
ur á. Nú var landið flekkótt, en
ekki ein hvít fannbreiða.
Á flugvellinum í Ósló tók Lange
utanríkisráðherra og fleira stór-
menni á móti forsetahjónunum. Nú
var enn sama veður og þegar lagt
var á stað í langferðina frá Ósló
fyrir hálfum mánuði — sólskin og
logn. Viðstaðan var fremur stutt.
Forsetahjónin kvöddu utanríkis-
ráðherrann með virktum og þökk-
uðu innilega fyrir ina skemmti-
legu för um Noreg og viðtökur all-
ar. Var svo stigið á flugvélina og
eftir fimm stundir var lent á
Reykjavíkurflugvelli, nákvæmlega
á þeirri mínútu, sem ráð hafði ver-
ið fyrir gert.
AÐ LEIÐARLOKUM
Sagan er þjóðunum hið sama og
ræturnar trjánum. Mér kom það
því nokkuð á óvart er gáfuð norsk
kona sagði við mig:
„Þið eruð einkennilegir íslend-
ingar, þið talið alltaf um sögu.
Engir ferðamenn aðrir tala um
sögu, og við tölum aldrei um hana“.
Þetta var ekki rétt hjá henni.
Norðmenn tala alltaf um sögu við
gesti sína, en aðeins á annan hátt
en vér íslendingar gerum. Þeir eru
alltaf að sýna gestunum fornar
minjar, gömul hús og gamlar
kirkjur, óg segja frá þeim. Þeir
hafa á seinni árum tekið sérstöku
ástfóstri við allar fornminjar. Þeir
hafa bjargað ótal gömlum húsum
frá tortímingu og gert úr þeim
heil söfn, heil þorp. Hvað er það
annað en rækt við sögu landsins
sem því veldur? Dálæti þeirra á
dómkirkjunni og erkibiskupsgarð-
inum í Þrándheimi, stafkirkjunum,
víkingaskipunum og Hákonarhöll-
inni, er af sama toga spunnið. Eins
er um þjóðarminnismerkið Har-
aldshaug, minnismerki Ólafs helga
á Stiklarstöðum og inar táknrænu
myndir í ráðhúsinu í Ósló.
Norðmenn hafa einnig forna
sögustaði í miklum metum og
kunna góð skil á því sem þar gerð-
ist. En þeir viðurkenna, að þá
þekkingu hafi þeir fengið hjá fs-
lendingum, mönnunum, sem alltaf
eru að tala um sögu. Þetta kom
glöggt fram í blöðum þeirra meðan
forsetinn var þar í landi. Þá var
mikið skrifað um ísland, og allt af
bróðurhug og frændrækni. í stórri
fyrirsögn í „Sunnmörsposten“ stóð:
„íslendingar björguðu fornsögu
vorri“. í ritstjórnargrein í „Hauge-
sunds Avis“ stóð: „Það er óþarfi
að minnast á hverja þýðingu Snorri
Sturluson hefir haft fyrir norska
sögu og norska þjóðerniskennd.
Það veit hvert mannsbarn í þessu
landi. En vér viljum gjarna undir-
stryka, að þegar Haraldshaugurinn
hjá Haugasundi varð að þjóðar-
minnismerki og einingartákni, þá
var það Snorra að þakka .... Oss
þykir vænt um að inir göfugu ís-
lenzku gestir skuli koma til Har-
aldarhaugs. Þar stendur þjóðar-
minnismerkið og sameiningartákn-
ið sem hvöt fyrir alla Norðmenn
en það er einnig til minningar um
Snorra Sturluson og þá gjöf, sem
hann og aðrir íslenzkir sagnaritar-
ar gáfu inni norsku þjóð“. í rit-
stjórnargrein í „Sunnmöre Ar-
beideravis“ segir: „Til inna fornu
íslenzku sagnrita, einkum Heims-