Lesbók Morgunblaðsins - 22.05.1955, Blaðsíða 3

‘ LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
287
Skafti bróðir Lofts (hann var þá í
skóla) afhent sér kverið, en þá
hefði galdrastafirnir ekki verið í
því. Ennfremur kvaðst Jón hafa
fundið í kodda sínum blað, með
tveimur galdrastöfum, og væri viss
um að Skafti hefði komið blaðinu
þar fyrir. Þetta blað hafði Jón af-
hent Ólafi Jónssyni skólameistara
og var það geymt hjá honum.
Þessar voru þær sannanir, er Jón
hafði fram að færa um að Loftur
væri valdur að sjúkdómi sínum.
Ekki kærði hann Skafta, og virðist
því sem afbrýðissemi hafi nokkru
ráðið um, að allri sökinni var beint
gegn Lofti.
Lögmaður ritaði ákæru Jóns og
er það skjal enn til með hans eigin
hendi. Og neðan við hefur hann
skrifað, að hann hafi sjálfur „erfiða
samvizkuhyggju og meiningu, að
þessi yfirlýsing sonar síns sé rétt,
og að séra Loftur hafi með göldr-
um og fjölkynngi gert, eða gera
látið Jóni yngra þann mikla veik-
leika, sem hann hefur þjáðst af í
vetur“. Kveðst lögmaður hafa skip-
að Jóni syni sínum „sitt hér fyrr-
skrifað hugboð í trausti drottins
eftir samvizku sinni séra Lofti aug-
lýsa, með leyfi biskups og skóla-
meistara". Og síðan fól lögmaður
Jóni eldra Vigfússyni sýslumanni
að hefja rannsókn í þessu máli.
¥>ANNSÓKN fór svo fram að
* Vatnsleysu í Biskupstungum
dagana 9.—11. marz. Þar var lögð
fram kæra Jóns og mörg vitni yfir-
heyrð. Báru öll vitnin, þar á meðal
tveir lögréttumenn, að þau hefði
heyrt það „í kvisi rómað“, að séra
Loftur hefði átt að eiga einhvern
hlut að veikleika Jóns, en vissu
ekki hvort nokkur hæfa væri fyrir
því. Þá voru yfirheyrðir 12 skóla-
piltar, og báru þeir að sér hefði
borizt til eyrna, að veikindi Jóns
Stöfuðu af gerningum. Hið sama
báru skólameistari, staðarráðsmað-
ur og bryti, en kváðust ekki vita
hvaðan sá orðrómur væri runninn,
né við hvað hann ætti að styðjast.
Tvennt af heimafólki í Skálholti,
Jón Ólafsson og Valgerður Eyjólfs-
dóttir, bar, að séra Loftur hefði sagt
eitt sinn, er tilrætt varð um veik-
indi Jóns, að hann hefði fengið
tvær hríðir, en sú þriðja væri eftir,
en að vísu hefði séra Loftur verið
ölvaður er hann sagði þetta. Þá
vottaði og Ólafur Gíslason, að hann
hefði heyrt Loft segja, að Jón
mundi ekki fyrst um sinn verða
laus við þessi veikindi. Og þetta
var allt sem fram kom Lofti til
áfellingar á því þingi.
Nú krafðist lögmaður þess, að
sýslumaður kallaði Loft fyrir rétt
að svara til þessa illmælis. Sú krafa
þótti sýslumanni ekki lögmæt, þótt
frá sjálfum lögmanni kæmi. Kvaðst
hann mundu fara með þetta mál
sem önnur, er löglega væri borin
upp fyrir sér, en það væri réttast
að lögmaður kærði Loft fyrst fyrir
yfirvaldi hans, biskupinum.
T ÖGMAÐUR kærði nú málið fyr-
ir biskupi, og út af því boðaði
biskup til prestastefnu að Snæ-
foksstöðum hinn 29. marz 1670.
Jafnframt ritaði hann Jóhanni
Klein, umboðsmanni á Bessastöð-
um, skýrir honum frá hinu „hryggi
-lega illmæli" um kirkjuprest sinn,
og vitnaleiðslunni á Vatnsleysu.
Biður hann umboðsmann að gefa
sér og lögmanni, hvorum í sínu
lagi, heilræði um hvernig með
þetta mál skuli fara. Einnig biður
hann um úrskurð umboðsmanns á
því, hvort Loftur megi þjóna kenni-
mannlegu embætti meðan hann sé
ekki laus við illmælið. Og að lok-
um biður hann umboðsmann að
koma til prestastefnunnar á Snæ-
foksstöðum.
Um þessar mundir mun biskup
hafa fengið grun um, að Ragnheið-
ur Torfadóttir, fóstra sín, mundi
hafa komið upp illmælinu um séra
Loft, því að tveimur dögum eftir
að hann skrifaði umboðsmanni,
lætur hann taka vitnisburði heima-
fólks í Skálholti, hvort „Ragnheið-
ur hafi í orðum eða athöfnum ljó^t-
að upp, eða hjalað fyrir öðrum,“
að hún teldi Loft valdan að galdra-
gerningum við Jón Sigurðsson
þann vetur. En svo tókst um þá
eftirgrennslan, að enginn vildi
kannast við að hafa heyrt nokkuð
slíkt af Ragnheiðar munni.
Þremur vikum seinna gerði bisk-
up enn eina tilraun að komast að
því hvernig illmælið væri upp kom-
ið. Yfirheyrði hann þá 10 skóla-
sveina úr efri bekk og 14 úr neðri
bekk og krafðist þess að þeir
skýrðu frá því hjá hverjum þeir
hefði heyrt þennan galdraorðróm.
En þeir þóttust ekki geta greint
það glögglega, og kváðust sumir
hafa heyrt þetta af skólabræðrum
sínum. Gaf biskup þeim svo áminn-
ingu um að forðast illt umtal, allt
kukl og galdrastafa meðferð meðan
hann ætti fyrir að sjá í Skálholti.
Prestastefna var nú haldin að
Snæfoksstöðum að ákveðinni
stund, undir forsæti Torfa prófasts
í Gaulverjabæ. Þar var biskup
einnig og auk þess 10 prestar. Þang-
að komu þeir og Jón Sigurðsson
og séra Loftur.
Jón Sigurðsson lagði þar fram
galdrastafi þá, sem áður eru nefnd-
ir, aðra í frumriti (þá sem hann
hafði fundið í kodda sínum), en
afrit af hinum, sem hann hafði
glatað. Sagði Jón þar frá því að
þessir galdrastafir væri frá Lofti
komnir og af þeim hefði hann feng-
ið veikina, sem væri óvenjuleg
og kynjaleg, því að hann haíi ekki
kennt hennar nema í Skálholts-
landi. Kvaðst hann hafa verið viku-
tíma á Fjalli á Skeiðum um vetur-
inn og hefði sér batnað um leið og
hann var kominn suður yfir Hvítá,
en veikzt undir eins aftur er hann