Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1955, Blaðsíða 8
36
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
J. M. Eggertsson
Þóra í Skógum og Þóra alfkona
Vaðsteinabjarg í Hergilsey. Hér er höllin, sem Þóra þóttist leidd í.
ÁLFAHYGGJA og huldia
vætta hefur löngum verið rík-
ur þáttur í eðli og skapgerð norður-
álfumanna og raunar margra ann-
arra þjóða og þjóðflokka víðsvegar
um veröldina. Hér á íslandi eru
þúsundir sagna um álfa og huldu-
fólk, allt frá fyrstu tímum Islands-
byggðar og til okkar eigin daga nú-
lifandi manna.
Fjöldi örnefna víðsvegar um
landið eru kennd við álfa og huldu-
fólk, dverga og vætti. Eru sum þau
örnefni allt frá landnámi: Álfadai-
ur, Álfhóll, Álíhamar, Álfafell,
Dvergasteinn, Dverghamar o. s. frv.
Virðist líf álfa og huldufólks á
hverjum tíma vera eins konar speg-
ilmynd eða krystallabrot af lífi
fólksins með holdi og blóði, með
svipuðum venjum, háttum og sið-
um, að því undanskildu að huldu-
fólkið hefur meira umleikis af
veizlugæðum, dýrum munum og
skrauti, á svipaðan hátt og óskir,
vonir og hugmyndir fátæklinga, til
ríkisdæmisins, standa oft ofar og
framar veruleikanum. Mun ekki
fjarri lagi að ætla, að heimar
huldufólksins séu okkar eigin
heimar, séðir að innan, með öðrum
orðum: tvífaraheimur okkar, og
huldufólkið okkar eigin tvífarar,
eða forfeðra vorra. Hnígur og til
þeirra upptaka eftirfarandi saga,
sem er sönn, sögð af ömmu minni,
Þóru Einarsdóttur í Skógum í
Þorskafirði.
Þóra var kona eðlisgáfuð og ekki
auðtrúa, en sannleiksleitul og ekki
skrumrík, én margfróð á innri verð
-mæti og þar engi mælgimála, enda
hafði mótlætið jafnan mætt hana
og staðið um hana sem stuðlaberg.
Eftirskráða sögu sagði hún son-
um sínum: Eggerti, föður mínum,
sem var elztur barna hennar og
Jochums í Skógum, og Einari, sem
var þeirra yngstur, er til aldurs og
elli komust. Sömuleiðis mun hún
að líkindum sagt hafa séra Guð-
mundi bróður sínum, prófasti og
alþingismanni, er sat á Kvenna-
brekku og Breiðabólstað; — hann
vildi sem minnst um huldufólk
heyra, — en mun þó á sínum tíma
átt hafa söguna uppskrifaða, eftir
sögn nákominna manna. Þá mun
og Þóra sagt hafa systrum sínum
og trúnaðarvinum: Húsfrú Helgu á
Hallsteinsnesi (hún og Þóra í Skóg-
um voru tvíburar) og Guðrúnu ljós
-móður í Miðbæ í Flatey, en hún
var amma þeirra skáldkvennanna
Herdísar og Ólínu Andrésdætra.
Önnur systkini Þóru í Skógum
voru þessi: Sigríður, giftist Magn-
úsi Einarssyni óðalsbónda í Látrum.
Sveinbjörn, giftist dóttur Eyólfs í
Svefneyum (,,eyajarls“); drukkn-
aði af skipi Eyólfs tengdaföður síns,
nýgiftur. Þriðji bróðir Þóru var
Einar, bóndi og hreppstjóri í Kví-
indisfirði í Múlasveit.
♦♦♦
Þóra í Skógum var á uppvaxtar-
árum sínum andvíg allri huldu-
fólkstrú og öðru því er hún taldi
hjátrú og hindurvitni. Hún var í
eðli sínu rökföst og raunsæ eins og
margir hennar frændur fleiri.
Þóra í Skógum, amma mín, var