Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1945, Síða 8
626
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
íóðruð með. bestu Gullandsborðum;
árið eftir var viðbætt það tilvantaði.
En Skálholtskirkjukór var bygður
síðar anno 1673. Til forkirkjunnar
lagði M. Brynjolfur stóru stöplana og
nokkra undirviðu; en biskupinn M.
Þórður ljet hana byggja anno 1679.
Allan byggingarkostnað Skálholts-
kirkju með kaupi og kosti smíðanna,
heimdrætti viðanna á XII. hndr. hest-
um, fyrir X alnir hvert hestlán, og
síðan fyrir uppbyggingu á kórnum,
lagði hann eftir framlögðum reikn-
ingum fyrir IIII hndr. hndr. XXX
hndr. upp á landsvísu. Til þessarar
Skálholtskirkjubyggingar gaf íslands
compagnie af sinni góðvild 100 ríx-
dali; voru það prjedikunarstóllinn og
skírnarfonturinn með þeirra himni
yfir, tvær altaris messingspípur og
3 stq^u eikarhurðirnar fyrir útidyr-
um forkirkjunnar og báðum stúku-
dyrunum. Ekki hefir nú á seinni tíð-
um rambyggilegra hús og af betri
kostum gert verið af trje hjer í landi
heldur en sú Skálholtskirkja, svo
sem enn sjer merki til; meinast stað-
ið hefði kunnað fyrir fúa og viðar-
hrörnun um 200 ár, ef árlega notið
hefði M. Brynjolfs umhirðingar.
Hann ljet og steypa utanlands og
innflytja hingað anno 1674 stóra
ljósahjálminn í framkirkjunni, er
vegur nærri 12 fjórðunga, en kostaði
32 ríxdali, hvar af kirkjan átti af
brotakopar fyrir 11 ríxdali; einnig
tillagði hann eina altaristöflu með
skrúfi, hvort tveggja af silfri.
FYRIR nokkrum dögum fór Árni
Óla blaðamaður ásamt Matthíasii
iÞórðarsyni þjóðminjaverði og ljós-
knyndara blaðsins austur í Skálholt,
til þess að virða fyrir sjer núver-
Sndi kirkju staðarins, og kirkju-
jgripina, sem hún geymir enn.
Um ferð þá og aðkomu hefir Árni
Skrifað eftirfarandi ferðalýsingu:
Lýsing á Skálholtskirkju.
VIÐ fórum þrír austur að Skál-
holti föstudaginn 7. desember. Ilell-
isheiði var talin ófær smábilum og
þess vegna fórum við Þingvallaleið-
ina, pg sá vegur var jafn-greiðfær
og á sumardegi. Þoka og slydduveð-
ur helst allan daginn, dimt yfir og
hálf-dapurlegt yfir að líta, hvar sem
maður fór.
Bíllinn komst ekki heim að Skál-
Altarið og stjakarnir frá Islands Compagnie.
holti, og urðum við að skilja hann
eftir úti á þjóðveginum, þar sem
mihnismerki Jóns Arasonar bisk-
ups er. Minnismerki þetta er reisti
að tilhlutan enskrar konu Disney
Leith. Ilún fól Þorgrími Guðmuhds-
syni kennara, sem lengi var fylgar-
inaður hennar hjer á landi, að sjá
um verkið, en hann fjekk Matthías
þjóðminjavörð sjer til aðstoðar. —
Valdi Matthías staðinn þar sem
Jón biskup var höggvinn, og fór
þar eftir lýsingu í Biskupsannálum
síra Jóns Egilssonar. Minnismerkið
er stór steinn, sem stendur á stalla,
bn umhverfis girðing úr stuðlabergs
steinum, sem standa upp á endann,
pg járnhlekkir á milli. Grjótið í
þennan minnisvarða var alt tekið
)ijá Þorlákssæti, sem er í klettabelti
þar skamt frá.
Þaðan og heim að staðnum er
troðin braut og var nú illfær vegna
aurbleytu. Endar hún í tröðum við
kirkjugarðinn og heimast í þeim,
eða næst bænum, er Staupasteinn,
þar sem biskupar voru vanir að
drekka hestaskál, þegar þeir
kvöddu gesti sína. Andspænis stein
inum er sáluhliðið. Grindurnar í
því eru bilaðar — brotnaði önnur
fyrir nokkru — og er nú hverri
skepnu opinn vegur inn í kirkju-
garðinn.
Kirkjan sjálf er heldur ömvtrleg
útlits. Ilún mun nú vera um 95 ára
gömul. Þetta er timburkirkja, þak-
in bárujárni. Á henni er ofurlítill
turn og upp af honum var fyrrum
kross, en hann er horfinn, hefir
hann brotnað af, og stendur svo-
lítill stúfur upp úr turninum, en
ekki hefir þótt taka því að setja
nýjan kross þar á í staðinn. Þrír
gluggar eru á hvorri hlið kirkjunn-
ar, með sex litlum rúðum. Þrjár
rúðurnar voru brotnar, en 5 skoytt-
ar saman. Gluggapósturinn í mið-
glugganum að sunnanverðu er svo
g.jörfúinn, að hann er að mestu
dottinn úr og er þar gaphús milli