Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1945, Blaðsíða 11

LESBOK MORGUNBLAÐSINS
629
liagnheiði biskupsfrú, er þarna uppi
ú veggnum í „kirkjunni“ með
inanni hennar, Gísla biskupi. Þetta
er eitt ai málverkunum, sem var í
jHólakirkju.
— Voru ekki málverk í dóm-
kirkjunni í Skálholti?
— Víst voru þar málverk. En
jjtau eru öll glötuð og ekkert eftir
laf þeim. Það er ekki lítið sem
glatast heí'ir af kirkjugripum hjer
ó landi.
— Þú ert viss um að altarið, sem
jiú er í Skálholtskirkju, hafi verið
í dómkirkju Brynjólfs Sveinssonar ?
— Já, það er alveg víst. Það er
altarið, sein Brynjólfur ljet smíða
árið 1673. En því hefir stórlega
verðið spilt með málnjngunni, sem
idest hefir verið á Jiað.
En á fyrstu árum dómkirkjunnar
var mikil og merkileg kista í stað
altarins. Guðríður kona Þórðar
þorlákssonar biskups, dóttir Vísa-
Gísla Magnússonar, mun hafa far-
!ð með kistu Jiessa frá Skálholti
til lllíðarenda. Þar var kistan lengi
í bæjardyrunum .uns hún datt í
•
„Kaleikurinn góði“ frá Skálholts-
dónikirkju. Smíðaður um 1300 (Lýs-
ing á honum er í Arbók fornleifafje-
lagsins 1912).
isundur. llingað náðist svo fram-
hlið kistunnar, hin mesta hagleiks-
smíð, í gotneskum stíl, sennilega
gerð í Englandi.
En myndina af biskupshjónunum,
Þórði Þorlákssyni og Guðríði Gísla-
dóttur, gerði sr. lljalti Þorsteinsson
málari í Vatnsfirði og var myndin
í Skálholti þangað til dómkirkjau
va riíin. Hún lenti á Friðriksborg-
arsafninu í Danmörku. Þaðan i'jekk
Þjóðminjasafnið hana.
Meðal kirkjugripa frá Skálholti,
sem eru á Þjóðniinjasafninu
í*r skírnarfonturinn. Vfir honum
var „himinn“, en hann er týndur.
Og eins var yfir prjedikunarstóln-
lun, sem er í kirkjunni enn.
Einn mesti dýrgripur safnsins er
kaleikurinn frá Skálholti og corpor-
alshús. Svipað corporalshús var i
Jlóladómkirkju fram á daga Sigurð-
ar Vigfússonar þjóðminjavarð-
iar. En þegar jeg kom Jiangað var
Jþað horfið. Enginn 'vissi hvað af
!>ví hefði orðið. Svona hafa margir
llýrmætir hlutir „gufað upp“.
Endurreisn staðarins.
Hjer hefir 1 >á verið getið nokk-
jurra þeirra gripa, sem prýddu Skál-
holtsstað á tímmn biskupanna þar,
jivar þeir eru eða hvernig með J>á*
hefir verið íarið. svo og í hvílíkri
niðurlæging kirkja staðarins er nú,
enda þótt hún hafi enn verðmæta
gripi að geyma.
Nú er í ráði að gera Skálholt aið
höfuðbóli á nýjan leik, og að
sama hætti sem Ilóla, að menta-
setri ívrir upprennandi búhölda.
Er í ráði að reisa byggingar Iiins
væntanlega skóla nokkru vestar e;i
Bkálholtsstað hinn forna. Verður
'iim kílónieters vegalengd milli skóla
setursins og kirkjustaðarins. Verð-
ur skólasetrið meira miðsvæðis í
iiinni miklu landareign Skálholts,
ien gamla setrið, sem er að lieita má
austast í landareigninni. Er skamt
að leiða heitt vatn úr Þorlákshver
í hinar nýju byggingar.
Umhverfis hinn nýja stað eru góð
lönd til ræktunar. En rústir bisk-
upssetursins fá að liggja óhreyfðar
í jörð, þangað til menn e. t. v. eiu-
hvern tíma síðar meir vilja hnýsast
í hvað þar er fólgið í jörð, sem
getur varpað ljósi yfir byggingar-
hætti og daglegt líf Skálholtsmanna
á fyrri öldum.
V. St.
Vlyndaptan
ÞAÐ ER ORÐINN fastur siður að
hafa verðlaunamyndagátu í Jóla-Les-
bók Morgunblaðsins. Hún er í lengra
lagi í ár og verður sennilega talin
með þeim auðráðnari. Engár sjerstak-
ar skýringar þurfa að fylgja henni að
þessu sinni, nema rjett er að bénda
þeim á, sem óvanir eru að ráða mynda
gátur, að oft fá þeir leiðbeiningar af
samhengi máls og orða til þess að
ráða torráðnar myndir.. Ráðning þess-
arar gatu snertir einn mesta viðburð
heims á þessu ári. Menn hafi í minni,
að ckki er gerður greinarmunur á i
og y í táknmyndum.
Þrenn verð’aun verða veitt fyrir
rjettar ráðningar, ’ sem komi til afgr.
blaðsins fyrir 6 janúar, í lokuðu um-
s’agi, merkt: „Myndagáta". 1. verð-
laun kr. 150,00, 2. verðlaun kr. 100,0C
og 3. verðlaun kr. 50,00.