Lesbók Morgunblaðsins - 25.03.1945, Blaðsíða 9

LESBÓK MORG UNBLAÐSINS
109,
Ilversvegna var Wassmuss fyrir
valinu! Af því a'ð hann hafði árið
1909 verið skipaður fyrsti þýski
ræðismaðurinn í Bushire og honum
var falið það hlutverk að afla
þýskum skipum sömu rjettinda og
énsk skip nutu í persneskum höfn-
um. Ilann hafði bakað sjer óvild
ensku yfirvaldanna í Bushire, en
Englendingar höfðu verið þar alls-
ráðandi um sextíu ára skeið, og
jþegar hann hvarf heim til Þýska-
lands árið effir, þá vonuðu Englend
ingar að hann kæmi aldrei aftur.
Wassmuss kom aftur árið 1913 -r—
ten þá var hann allur annar, því að:
i stað þess að vera ruddalegur og
bráður, eins og vhann hafði áður
verið, þá var hann nú ástúðlegur
maður, sem með hinum greindar-
lega svip sínum, milda augnaráði
bg glæsimennsku, ávann sjer virð-
ingu og traust.
Hann er fæddur í smáþorpi við
Goslar í Ilarzen. Ibúarnir þar fá;
orð fyrir að vera þráir í lund, enda
má segja að örlög Wassmuss mót-
uöust af þráa hans.
Arið 190fi varð hann starfsmað-
ur í þýska " utanríkisráðuneytinu.
liinu fyrsta embætti gegndi hann
Ú eyjunni Madagascar, en íbúar
hennar eru álitnir vera af persnesk-
um uppruna. Það er ekki ólíklegt að
áhugi Wassmuss fyrir öllu pers-
nesku hafi einmitt vaknað á þenn-
an hátt.
Þegar Wassmuss settist að í
Bushire í annað sinn árið 1913 (þá
var hann búinn að vera tvö ár á
Madagascar) ásetti hann sjer að
kynnast þjóðinni til hlítar. Hann
þafði náð fullkomnu valdi á mál-
inu, og komst brátt í vinfengi við
íbúana. Fram á þcnna dag má finna
múlreka og brunngrafara í Bushire
sem segja: „Já, Wassmuss, jeg
þekkti hann. Ilann var vinur miun,
jeg var vinur hans.
★
WASSMUSS samdi sig að siðum
íbúanna. Ilann klæddist úlfalda-
húðum, setti upp höfuðbúnað Persa,
hinn kringlótta fez, og fór ríðandi
um nærliggjandi hjei’uð. Þar komst
hann í kynni við Sheikana, vann
vináttu þeirra og var eins og heima
hjá sjer í leirhöllum þeirra. Dag
nokkurn þegar hann sat í fátækleg-
um kofa í Tangistan (að austurlensk
um sið tók hann af sjer skóna, en
hafði hattinn á höfðinu) snerust
umræðurnar um Englendinga. IIús-
bóndinn sagði m. a.: „Með höndina
á kirtli þínum, Wassmuss, Englend-
ingar eru sannarlega orðnir óvinir
ökkar!“ Ilinir gestirnir kinkuðu
kolli til samþykkis. „Þeir ætla að
sölsa undir sig akra okkar og
láta okkur þræla fyrir sig. Áður
fyrr báru Englendingar virðingu
fyrir okkur og við fyrir þeim, en
nú eru þeir komnir liingað með
byssur og sverð. Svo sannarlega
sem til er einn guð, og einn mikill
guð: ráðist þeir á okkur þá skulu
þeir fá varmar viðtökur". HannJ
baröi hnefanum í gólfið, og allir
gestirnir hrópuðu: Við skulum
stökkva á þá eins og ljón.
Þetta varð Wassmuss umhugs-
únarefni.
★
IIEIMSSTYRJÖLDIN braust út,
‘og Wassmuss fór heim til Þýska-
lands til þess að ganga í herinn. En
honum voru ætluð önnur störf.
llann átti. ásamt nokkrum mönnum:
öðrum, að sjá um hin nálægari Aust-
urlönd, skipuleggja ,.Jehad“ —
heilagt stríð — og með blaðaáróðri
að fá Afghanistan á band með
Miðveldunum.
Wassmuss og menn hans sigldu
spölkoi'n niður Tigris-ána, og lögðu
svo leið sína yfir eyðimörkina þang
að til þeir konm að persnesku landa
mærunum, sem þeir fóru yfir að
næturlagi.
Þeim tókst að komast til Dizful,
sem er snotur smábær, og þar hafð-
ist Wassmuss við dögum saman.
Orðrómur um veru hans í bænum
hafði borist til eyrna Englendinga.
ög áður en hann vissi af var hann
umkringdur. En honum tókst þó
að komast undan, og það spurðist'
ekkert til ferða hans fyrr en hann
kom til Behbehar sem er um tvö
hundruð kílómetra þaðan. Þar
kcmst hann í alvarlega klípu. Ilöfð-
ingi nokkur þar um slóðir, nem
hafði verið vinur Wassmuss fyrir
styrjöldina, sá sjer leik á borði.
Ilanu áleit að Angli (Englending-
ar) mundu sigra í styrjöldinni. og
ef að honum tækist að handsamá
Wassmuss, sem hann vissi að var
Almanni (Þjóðverji) vonaðist hann
til álitlegra launa.
Þegar Wassmuss kom til Behbehan
þanð höfðinginn honum heim til
sín — og þar var hann handtekinn.
Hermenn voru kvaddir frá Bushire
til þess að gæta hans, og hinn fá-
ráði vinur hans var þegar farinn
að hlakka til verðlaunanna — en
Wassmuss tókst aftur að komast
undan. I Borazjan var liann tekinn
til fanga í þriðja sinn. Þá h.jelt
nann því fram að hestur hans væri
Veikur og krafðist þess að fá að
líta til hans á hálftíma frest.i. Þeg-
ar leið á nóttina, var varðmaður-
inn orðinn svo syfjaður og þreytt-
ur á hinum stöðugu ferðum yfir til
hestsins, að hann ljet hann fara ein-
an. Hesturinn var fullfrískur og
augnabliki síðar þeysti Wassmuss
af stað.
★
ENCLENDINGAR höfðu æmar
ástæður til þess að reyna að hand-
santa Wassmuss. Þeir urðu brátt
varir áhrifanna af starfsemi hans,
en hún var fólgin í samtölum aðt
næturþeli við Sheikana: Samtal ud
Dawla, Qawam ul Mulk, Nasir
Diwan o. fl. Óeirðir brutust út í
Suður-Persíu, en Englendingar og
RúSsar höfðu samið um það áriö
1907 að hún skyldi vera enskt á-
hrifasvæði, og það varð að kveðja