Lesbók Morgunblaðsins - 25.03.1945, Blaðsíða 8
1G8
LEÖBÓK MOKGUNBLAÐSINS
WASSMUSS
(tdjacjurinn, óem íar&Lót cjecjn tíret-
um l
jPeróiu — œ tla&L ak cjeraót
drottnari (andóLnó — en dó öreLcjL
LeLma L (öchAríandi óLnu. —
í CHAIIGUDAK. uni þrjátíu
kílóinetra fyrir austan persnesku
hafnarborgina Bushire getur að líta
hrörlegar leifar af búgarði Evrópu-
jnanns. Manni verður á að uiulrast
hjartsýni þess manns. sem hefir ætl-
að sjer að stunda búskap í þessari
sólbrendu auðn. sem nær frá Persa-
flóa upp til fjalla. Ef litið er inn
’fyrir veggi þessa búgarðs, þá sjest
að tilraunin hefir mistekist. Vjel-
arnar eru ryðfallnar,' íbúðarhúsin
tóm og engin lifandi vera sjáanleg.
Eitt sinn stóð Englendingur nokk-
ur, Sykes að nafni, niðursokkinn í
sýn þessa dapurlega býlis, þegar
hann skyndilega kom auga á inn-
fæddan mann sem gekk í áttina íil
hans.
Sykes skildi persnesku mállýsk
una sem þarna er töluð og hann
varð þess brátt vísari að maðurinn
dvaldi á búgarðinum og beið komu
eigandans, Wassmuss. Hann kalL
aði sig Munammad Wassmussi og
sagðist gæta búgarðsins þangað til
Wassmuss hinn rjetti eigandi hans
kæmi aftur.
Einmitt það, hugsaði Sykes með
sjer, þá á Wassmuss þó ennþá að
minnsta kosti einn tryggan íylgis-
mann í Suður-Persíu.
Eins og allir þeir sem nokkuð
Wassmuss
þekkja til í Persíu. vissi Sykes hver
Wassmuss var. Vegna þessa atviks
hjá búgarðinuni fjekk Sykes hug-
myndina að bók, sein hann liefir
skrifaö um Wassmuss.
I síðustu heimsstyrjöld hafði
þessi Wassmuss svipuðu hlutverki
að gegna í Persíu og Lawrence hafði
í Arabíu. Þegar Englendingar í þá
Haga gerðu landabrjef af Persíu,
|>á settu þeir nafn Þjóðverjans
Wassmuss á svæði, sem er sviþað
Frakklandi að stærð. Af öllum þeim
æfintýralegu verkefnum sem mikil-
hæfum mönnum voru falin í síðustu
heimsstyrjöld, var sennilega ekk-
ert eins merkilegt og það sem Wass
muss var falið, en það var: að æsa
Múhamedstrúarmenn til heilagrar
styrjaldar, og þá auðvitað gegn
bandamönnum.
Þegar í byrjun ágústmánaðar
árið 1914 höfðu ba:ði í Berlín og
London verið gerðar ákveðnar á-
ætlanir varðandi Persíu. Englend-
ingar óskuðu vinsamlegs hlutleysis
Persíu. A þann hátt varð nefnilega
komið í veg fyrir tilraunir Tyrkja
til þess að ráðast á Indland. Þjóð-
verjar kepptu hinsvegar að því að
fá Persíu í styrjöldina gegn Eng-
lendingum og Kússum. Þeim var a.
m. k. mikilsvirði að skapa svo mikla
ólgu í Persíu, að Englendingar yrðu
neyddir til þess að senda þangað
verulegt varaíið, en við það mundu
þeir verða veikari fyrir annarsstað-
ar.
★
WASSMlTSS var kjörinn formaður
þýsks leiðangurs, er leggja skyldi
leið sína frá Tyrklandi til Persíu og
Afghanistan.
Leiðangurinn komst aldrei nema
til Suður-Persíu. Þar starfaði Wass-
muss öll styrjaldarárin, algjörlega
á eigin spýtur, þar eð honum gátu
ekki borist neinar fyrirskipanir frá
Berlín. Starf hans bar mikinn ár-
angur, en það var með aðferðum.
sern þýsku stjórnina hefði aldrei
getað órað fyrir.