Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1939, Blaðsíða 10

402
LESBÓK MORiGUNBLAÐSINS
fyrir mig — annað en það að
brenna kvæðunum mínum.
Hann sagði þetta: Ef mað-
ur gerir ekki sjálfur úrval af
kvæðum sínum, þá er ekki öðr-
um treystandi til þess.
Jeg sje hvemig bókasöfn-
in verða í framtíðinni. Þar verð-
ur ekki annað en úrval. Sjálfur
vil jeg sem mest ráða valinu á
kvæðum mínum.Það sem jeg læt
prenta, þurfa menn í framtíð-
inni ekki að klípa af. Jeg get
ekki hugsað mjer meiri bjarnar-
gieiða við nokkum mann, en að
taka alt sem hann hefir orkt og
láta prenta það, þar á meðal vís-
ur og kvæði, sem áttu aðeins að
vera til gamans við ákveðin
tækifæri, en hafa ekkert bók-
mentalegt gildi.
1 þessu efni undanskildi hann
þó Pál ólafsson, því hann sagði,
að alt sem hann ljeti frá sjer
fara, væri með svo miklum snild-
arbrag, að það ætti að varðveit-
ast, því að hann getur gert snild
úr því sem ekkert er, eins og t. d.
í vísunni:
Það er ekki þorsk að fá
í þessum firði.
Þurru landi eru þeir á
og einskis virði.
En þó hann væri vandvirkur
og kröfuharður við sjálfan sig, þá
var hann frábærlega sanngjam í
dómum sínum um önnur skáld.
Og altaf reyndi hann að leita
að því besta meðal ungra skálda.
Þegar hann sá eða heyrði eitt-
hvað eftir þá, sem ekki höfðu
hlotið viðurkenning almennings,
komst hann oft að orði á þessa
leið: „Þetta er ágætt, þetta þætti
gott, ef það væri eftir mig“.
Hann taldi það ekki eftir sjer
að lesa heilar rímur eða kvæða-
bálka, ef hann fann þar eina
vísu, sem honum þótti reglulega
góð.
En ef einhver bar undir hann
kveðskap, t. d. hvort hann væri
prenthæfur, þá sagði hann af-
dráttarlaust um það, sem honum
þótti miður fara, eða einskis
nýtt, en sagði það æfinlega með
mildi. En fundvís var hann á það,
sem gott var meðal þeirra, er
yngri voru en hann.
LJÓSSINS BARN.
Skammdegið var Þorsteii^i alt
af erfitt. Myrkrið átti svo illa
við hann, lamaði listgáfu hans
og starfsþrek. Þegar hann segir:
„Vetur gamli á leiða lund“, eða
„Nóttin er mín þyngsta þraut“,
þá talaði hann af reynslu.
Það ljetti æfinlega yfir hon-
um eftir vetrarsólhvörfin. Þá
kom hann glaður og kátur,
eins og hann að vísu altaf
var á heimili, og sagði: „Guðrún
mín; nú er daginn farið að
lengja“. Og svo gerðum við okk-
ur dagamun og drukkum „sól-
ar-kaffi“. Jeg man altaf hve
mikill fögnuður var í augum
hans við þessi tækifæri. Það var
eins og hann væri strax farinn að
finna vorsólina verma sig. Hann
var svo mikið ljóssins barn. —
Annað einkenni hans var, hve
mjög hann elskaði „rómantík-
ina“. „Án hennar gæti jeg ekki
verið“, sagði hann, „fremur en
sólarinnar.“. Enda sagði hann,
og sú lýsing er rjett:
Þó jeg staldri þar sem frýs,
það er aldrei lengi.
Jeg vil halda um hverskyns ís,
heldur en kalda strengi.
EF HALLGRÍMUR
PJETURSSON LIFÐI.
Hver voru eftirlætis skáld
hans?
Hann mat Hallgrím Pjeturs-
son mest allra skálda. Oft sagði
hann þessi orð: „Ef Hallgrímur
Pjetursson væri nú uppi, þá væri
okkur hinum óhætt að loka búð-
inni“.
Hann kunni alla Passíusálm-
ana og hafði oft yfir heila sálma
með mikilli aðdáun. Þá má ekki
gleyma ást hans á Sigurði Breið-
fjörð. Var gaman að heyra hann
fara með mansöngva Sigurðar og
ýmislegt, sem vel er kveðið í rím-
um hans.
Þeir voru ákaflega mikir vin-<
ir Steingrímur Thorsteinsson og
hann, og eins Benedikt Gröndal.
Við komum mjög oft í heimsókn
til Gröndals. Og voru þeir
Steingrímur og Gröndal tíðir
gestir á heimili pkkar, Þor-
steinn hafði líka mikið dálæti á
Hannesi Hafstein. Það kom þar
ekki til greina að þeir voru á
öndverðum meið í pólitíkinni.
Þorsteinn var altaf með Isafold
og Birni Jónssyni. Björn var einn
af bestu vinum okkar.
SKÁLDASTYRKURINN.
Hver var skáldastyrkur Þor-
steins ?
Hæstur var hann 600 krónur.
Og var talinn eftir. Það var sár-
ast. En aldrei hafði Þorsteinn
beinlínis orð á því. Jeg fann samt
hvernig honum var innan brjósts,
enda kom það fram í kvæðum
hans.
Jeg man t. d. þegar hann orkti
eftir vin sinn, Steingrim Thor-
steinsson. Hann átti erfitt með að
yrkja erfiljóð eftir menn, sem
voru eins miklir vinir hans eins
og t. d. Steingrímur, Páll ólafs-
son og Gröndal. Hann var of
viðkvæmur til þess. Söknuður
hans var svo innilegur.
Hann hafði það fyrir fasta
reglu, að ganga úti á morgnana
áður en hann byrjaði á dagsverk-
inu. Er hann var farinn einn morg
uninn, það var skömmu eftir að
Steingrímur dó, sá jeg blýants-
skrifað blað á borðinu hans. Þar
var upphaf og endir — með löngu
millibili. Þar stóð:
Jeg spyr ekki hjer,
því jeg hirði ekki um svar.
Jeg horfi upp á greinarnar
af því hann var
hjer sumarlangt
söngvarinn fleygi.
og viti það öxin, sem viðar í mat;
þær visna ekki greinamar þar
sem hann sat
og brenna skal bóndinn þeim
grænum.
En á þingi sama sumarið sem
Steingrímur dó, hafði verið talað
um að draga við hann skáldastyrk
inn. Að þessu vjek Þorsteinn í
erfiljóðunum. Mjer sýndist hann
myndi finna til þess að svipuð var
aðstaða þeirra beggja er til þings-
ins kasta kom.
FRJÁLS MAÐUR.
En aldrei kvartaði Þorsteinn í
mín eyru um erfiðan fjárhag.
Sjálfur var hann ákaflega hag-