Lesbók Morgunblaðsins - 29.05.1938, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
165
Til vinstri: Grafreitur Holger Drachmann á Grenen, nvrsta tanga Jótlands. Til hœgri: Bröndums
liótelið, þai' sem listafólkið átti oft glaðar stundir.
frægu fiskimanna-„týpum“ á
Skagen, sem málararnir keptust
um að mála og skáldin lofsungu
fyrir lirevsti og þrek. Þetta fólk
eru minningar frá liðnum áruin,
frá þeim tíma að Drachmann
kvað:
.... her var et andet Skagen,
et bedre om man vil ....
Svona voru fiskimennirnir á
Skagen, og konurnar þeirra.
Ef við nú göngum út á götuna
og spyrjum, hverju það sæti, að
svo margt gamalt fólk leggur leið
sína að þessari litlu verslun,
mundi svarið yerða:
Þetta er verslun Chr. D. Brönd-
um og gamla fólkið verslar við
Bröndum af því það verslaði við
hann þegar það var ungt. —
Bröndum þekkja alHr!
★
Það getur auðvitað verið tölu-
vert álitamál hvort allir þekkja
Bröndum, en Skagenbúar líta nú
svo á. að öllum beri siðferðileg
skvlda til að vita hver hann var.
þó ekki sje annað. Og það er
skemst af Bröndum að segja. að
hann var kaupmaður, og faðir hans
lt.jet líka Bröndum og var lcaup-
maður. En Christian Degn Brönd-
um hinn yngri var dálítið anuað
og meira en venjulegur skranvöru-
sali, því hann var alt í senn: þjónn
og gestgjafi, landstjóri og fjár-
málaráðlierra listamannanýlend-
unnar á Skagen. Hann var lífið og
sálin í glaðværð og gáska lista-
fóiksins, og sá er best fekk hugað
iirðugleikana, þegar harðast svarf
að. Af gistihúsi hans fór snemma
mikið orð sem hinurn virðulegasta
sfað og töfrandi gleðihölJ, og eftir
liaus dag mun það enn vera eitt
víðkunnasta liótel á Norðurlönd
um.
★
Eina mauueskjan, sem enn er á
lífi frá gullaldartímabili þessa
liúss og listafólksins og kampa-
vínssamkvæmunum þar, er fröken
Marie Bröndum, systir Chr. D
Bröndums — og 'lífið liefir kjörið
hana til að bera síðustu allra
Bröndumsnafnið á Skageu.
I lítilli stofu í austurenda hót-
elsins — rjett inn af eldhúsinu —
situr þessi gamla kona og skrifar
síðasta blaðið í sögu merkrar ætt-
ar! Senn er sagan öll, því frölten
Marie er nú fnllra 87 ára. Yið
göngum yfir götuna og hverfum
inn í musteri minninganna og hlýð-
um á frásögn þessarar gömlu
konu, sem er grá fyrir hærum.
Yfir silfurgráar liærurnar bindur
liún svart silkiband. Hún situr
við lítið fornfálegt borð og prjón-
ar svarta þríhyrnu. Stofuveggirnir
eru á alla vegu þaktir málverk-
utn og teikningum, flest ættar-
ntyndir. Eftir daga þessarar líonu
er öllum þessum myndum nákvæm-
lega ráðstafað — og þá verður
herberginu sennilega breytt í
gestaherbergi. Listasafnið í Slrag-
en er löglegur eigandi að þessu
öllu, eftir hennar daga. Bróðir
hennar, Chr. I). Bröndum, lagði
svo fyrir í erfðaskrá sinni. að
listasafnið, sent hann sjálfur setti
á stofn og veitti forstöðu til dauða
dags, skvldi eiga þetta hús og lóð
ina, minjagripi alla og listaverk,
er væru í eigu hótelsins eftir daga
þeirra systkina. Hann var maður
ókvæntrar og barnljpus.
Jeg spurði gömlu konun* hv»S
þetta svarta band, sem liún bæri
uin hófuðið, ætti að fyrirstilla —
og kvaðst Jmn áður hafa haft það
til skrauts. og til að vera útgengi
legri, — en nú bæri hún það af
gömlum vana og til minningar um
sín yngri ár, þegar ....
Uppliaflega er það þannig til-
komið, að móðir mín auðkendi mig
og Huldu systui' mína ineð svörtú
bandi um iiárið, svo hún gæti þekf
okkur álengdar frá öðrum krökk-
um — og svo þótti okkur þetta
fallegt! En Anna systir var aldrei
auðkend og þess vegna Jiafa sumir
haldið að þetta væri eittlivert pip-
arkerlingamerki, því Anna var sú
eina af okkur, sem giftist. .
Yið vorum fimm systkinin, þrjár
systur og tveir bræður. Yngri
bróðir minn, Johan, var stýrimað-
ur og dó ungur. Anna giftist mál-
aranum Micliael Ancher og var
málari eins og haffii. Hún lmgsaði
alt í málverkum og málurum. Við
Hulda vorum miklu jarðbundnari
og gáfum okkur að búskapnum og
liótelrekstriiium. Einhverjir verða
Jílva að elda mat handa Hstafólk-
inu!
Veislurnar og inatarlyktin voru
ærið viðfangsefni fyrir okkur, svo
við máttum aldeir vera að neinu
.... Þjer liefðuð átt að koma
liingað fyrir svo sem fjörutíu ár-
um. Þá var hjer eitthvað að sjá
og heyra. Þá þurftu sjómennimir
hjer ekki diesilmótora til að kom-
ast á sjóinn. Það voru karlar, sem
eklci vojgi feimnir við að grípa
höndunum til einhvers. Nú eru
sjómennirnir okkar svo fínir —
þeir spóka sig á götunni með hvite