Þjóðviljinn - 09.10.1946, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 9. október 1946
ÞJÓÐVILJINN
S
Bandarlklasfférn @ru veift éfaksnörkué réttindi fll aimennra
hernaðaráfnofa af KefiavíkurflugveElim '
Mmim Æka éísimbmmmr? tiirinnumálaráðherra rið útrarp&umrmðurn-
ur ú Aiþingi f. laugardug
Niðurlag
Þá hefur því verið haldið
fram af Ólafi Thors og fylg-
ismönnum hans, að yfir-
stjóm Keflavíkurflugvallar-
ins muni verða í íslenzkum
höndum og íslendingar geti
því haft útslitavöld um það,
hvað fram fer þar. Enginn
þe'rra félaga hefur þó treyst
sér til að skýra hvernig það
megi verða, að íslenzkur emb
ættismaður geti stjórnað
mörg hundruð eða mörg þús-
und manna hóp bandarískra
flugvallarstarfsmanna og
flugvélaáhafna, sem að stað-
aldri kann að vera á vellin-
um, sem þó á að starfa bein-
línis undir stjórn banda-
rísku ríkisstjórnarinnar og á
hennar ábyrgð. Ölafur Thors
hefur oftar en einu sinni ver
ið spurður um það, hvernig
hann hugsi sér yfirstjórn
íslendinga á flugvellinum fyr
irkomið samhliða þessum
bandarisku yfirráðum. Hann
hefur skotið sér undan að
svara af þeirri einföldu á-
stæðu, að fullyrðingarnar og
ákvæðin um úrslitayfirráð
íslands eru sett í samninginn
að því er virðist í þeim til-
gangi e'num að dylja ís-
lenzku þjóðina raunverulegt
innihald samningsins.
H
Forsætisráðherra Ólafur
Thors var búinn að lofa
Bandaríkjastjórn því, að
samningurinn skyldi knúinn
í gegnum þingið óbreyttur-
eins og hann var lagður fyrir
það. í því skyni átti að hespa
samninginn af sVo skyndi-
lega, að þjóðin gæti ekki átt
að sig á honum fyrr en allt
væri um seinan. Þetta fór
öðruvísi en ætlað var. Þegar
eftir að samningurinn var
lagður fyrir þíngið, reis
þvílík mótmælaalda og
þjóðarreiði, að slí'ks eru
eng'n dæmi í sögu þ jóð-
arinnar. Ólafur Thors og
samsærismenn hans úr Sjálf
stæðis- og Alþýðuflokknum
urðu alvarlega hræddir, þeir
'gáfust uþp við að verja samn
inginn við fyrri umræðu
málsins í þinginu og lögðu
á það megináherzlu að ljúka
henni sem fyrst. Eftir hina
stóru fundi, sem haldnir voru
í Reykjavík á sunnudag og
mánudag fyrir hálfum mán-
uði síðan og hið algjöra al'ls-
herjarverkfall verkalýðsins
í Reykjavík, sá forsætisráð-
herra sitt óvænna og fór í
betliferð til Bandaríkjastjórn
ar til þess að biðja um lag-
færingar á samningnum í
þeirri von, að honum tækist
að lægja mótmælaöldu þá,
sem risin var. Afrakstur
þessarar betliferðar er held-
ur rýr, því að langflestar eru
breytingarnar aðeins orða-
lagsbreytingar, sem engu
ratmverulegu máli skipta, en
gera þó samninginn heldur
álit'legri fyrir þann, sem les
hann yfir í fíaustri.
Það er sérstaklega eftir-
tektarvert, að í 5. grein, sem
eftir breytinguna verður 4.
arein en sú grein hefur inni
að halda þau ákvæði, sem
gera Keflavíkurflugvöllinn
að raunverulegri herstöð
Bandaríkjanna, er engu
breytt. Bandaríkin hafa sem
sagt í engu slakað á klónni.
Hinsvegar hafa verið strikuð
út úr samningnum ýms
niðurlægjandi orðatiltæki í
garð íslendinga án þess að
um verulegar efn'sbreyting-
ar sé að ræða. T. d. var í
fyrra uppkastinu alltaf talað
um Bandaríkin og ísland, en
í hinum nýja samningi er
talað um ísland og Bandarík
in. Þetta finnst Ólafi Thors
víst mikill sigur.
Af hálfu Ólafs Thors og
fylgismanna hans hefur ver'.ð
lögð á það mikil áherzla, að
íslendingum væri um megn
af fjárhagslegum ástæðum að
reka Keflavíkurflugvöllinn.
Ólafur Thors hefur fullyrt,
að reksturskostnaður vallar-
ins mundi verða 30 milljónir
k”óna á ári. Þetta er hrein
blekk'ng. Ólafur Thors lét
enga rannsókn fara fram á
rekstri flugvallarins. Sam-
kvæmt áætlunum, sem ís-
lenzkir fagmenn hafa gert, er
rekstur og viðha’'Iskostnaður
Keflavíkurflugvallarms áætl-
aður 1,8 'millj. og ReyVavík-
urflugvallarins 2,15 millj. eða
samt. jnnan við 5 millj. kr. A
móti þessu koma svo tekjurj
sem mundu skipta a. m. k.
nokkrum millj., ef allar flug-
vélar, sem fljúga um ísland
væru gjaldskyldar, eins og
tíðkast annarsstaðar, en elns
og kunnugt er hefur amer-
íska herstjórnin dregið til
Keflavíkurflugvallarins milli
landaflugvélar, með því að
taka engin gjöld af þeim þar
og þar með rýrt verulegá tekj
ur Reykjavíkurflugvallarins
og verður ekki annað séð
en þetta hafi verið gert vilj-
andi í því skyni að auka sem
mest á erfiðleika íslendinga
við rekstur vallanna. En það
getuf hinsvegar enginn ís-
lendingur í alvöru haldið því
fram, að okkur sé þörf á því
að leita á náðir annarra
þjóða jafnvel þótt svo færi,
að við yrðum að leggja til
flugmála okkar nokkrar
milljónir á ári fyrst í stað,
því allt bendir til, að eftir
skamman tíma verði flug-
vellirnir reknir tekjuhalla-
laust eða jafnvel með ágóða.
Forsætisráðherra hefur lát
ið þess getið, að Bandaríkja-
stjórn hafi í hyggju að endur
bæta og stækka Keflavíkur-
flugvöllinn fyrir um 75 millj.
kr. Það er hinsvegar vitað,
að flugvellinum hefur verið
prýðilega viðhaldið og braut-
ir hans eru 1 góðu lagi og eru
nægilega langar og burðar-
miklar fyrir allar þser flug-
vélar, sem hingað til hafa
verið notaðar í Evrópu. Slík
ar stækkanir hljóta að vera
í því skyni gerðar að geta
notað flugvöl'linn fyrir risa-
flugvirki, en það er alvarleg
ábending til okkar Islendinga
um það, að afnot Bandaríkj-
anna af vellinum miðast ekki
eingöngu við samgöngur þess
við Þýzkaland, eins og gefið
er í skyn, heldur eigi völlur-
inn að vera tiltæk hernaðar
bækistöð til árása á Evrópu,
í hugsanlegu stríði.
¥
Fyigismenn samningsins
hafa verið mjög háværir um,
að í lionum sé ekki að ræða
um neinar herstöðvar og sé
hann að því leyti gjörsam-
lega annars efnis en fyrri
bröfur Bandaríkjanna. —
Eíns og ég hef tekið fram áð-
ur, þá veitir samnirtgurinn
Bandaríkjunum rétt til að
gera Keflavíkurflugvöllinn
að herstöð sinni, mismunur-
inn virðist helzt vera sá, að
ef fallizt hefði verið á fyirri
kröfu Bandaríkjanna, þá
hefðu stöðvar þessar verið
g'rtar gaddavír og gætt af
vopnuðum hermönnum, þar
með hefðu herstöðvarnar
verið skildar alveg frá Is-
landi og það sem fram fór
á herstöðvunum hefði verið
algerlega án vitundar eða
samþykkis íslenzkra stjórnar
valda, þau hefðu ekki borið
ábyrgð á einstökum athöfn-
um Bandaríkjamanna, þó
þau að sjálfsögðu hefðu orð-
ið að bera ábyrgð á því
gagnvart öðrum þjóðum, að
hafa látið Bandaríkjunum í
té herstöðvar. Samkvæmt
þeim samningi, er hér liggur
fyrir hljóta íslenzk stjórnar
völd að bera ábyrgð á því
sem næst hverri þeirri aðgerð
amerískra yfirvalda, sem
fram fer á flugvellinum og
aðrar þjóðir teldu gegn sér
belnt. í hve.rt skipti, sem ein-
hver Evrópuþjóð teldi sér
ógnað af veru bandarískra
hernaðarflugvéla á íslandi
gæti hún vegna ýmissa ákv.
samningsins gert íslenzk
stjórnarvöld ábyrg, fyrir
þeim og þannig gæti ísland
sí og æ dregizt inn í de lur
hernaðarvelda með öllum
þeim óþægindum og hættum,
sem slíkt hefur í för með sér.
Það er rannsóknarefni og
mikið vafamál, hvort þessi
samningur er heppilegri en
upphaflegu kröfurnar. — ís-
lenzka þjóðin er minnsta
fullvalda þjóðin í heiminum
og hefur því enga aðstöðu
til að verja frelsi sitt með
valdi. Við höfum aðeins eitt
vopn til þess að verja full-
veldi okkar fyrir ásælni ann-
arra. Þetta vopn er hinn sið-
ferðilegi réttur okkar til
landsins, sem íslenzka þjóðin
hefur ein búið í frá upphafi.
íslenzka þjóðin hefur aldrei
sýnt nokkurri þjóð áreitni
og hefur aldrei gert aðrar
kröfur en þær að fá að lifa
óáreitt í landi sínu. Þjóðir,
sem þannig, eins og Islending
ar, verða að byggja tilveru
sína á því að aðrar þjóðir við
urkenni siðferðilegan rétt
þeirra og að friðsamleg við-
skipti . eigi sér stað þjóða i
milli, verða að varast mjög
rækilega að gera nokkuð það,
sem getur dregið þjóðina inn
í deilur annarra ríkja, sem
getur orðið þess valdandi, að
islenzk stjórnarvöld verði
borin þeim sökum, að þau
hafi veitt einu ríki aðstöðu
til þess í landi sínu, að ógna
öðru. Þegar svo er komið er
þjóðin búin að glata sínn
eina vopni, hinum siðferði-
lega rétti og hætt við því, að
þeim þjóðum, er telja sér
ógnað fyrir aðgerðir íslenzku
þjóðarinnar, telji hana ekki
fullvalda í landi sínu.
© •
Orlög brautryðjandans
Örlög bardagamanna og
brautryðjenda eru þau, að
meðan þeir lifa eru þeir hat-
aðir, fyrirlitnir og ofsóttir, en
þegar þeir hafa hvílt hæfi-
legan tíma í gröf sinni, er
minning þeirra hafin upp til
skýjanna. Og ekki nóg með
það, minningu þeirra látinna
er hreint og beint stolið af
afturhaldsseggjum og myrkra
mönnum, sömu manntegund-
inni og ofsótti þá fyrr, þótt
sjaldan séu aðfarirnar svo
fólslegar að hinum jarðnesku
leifum þeirra sé beinlínis
rænt. Þessí saga hefur end-
urtekið sig öld fram af öld
í öllum löndum heims. Farí-
sear hampa minningu Krists,
og íslenzkir landráðamenn
tala með fjálgleik um sjálf-
stæðishetjur þjóðarinnar.
Þessa daga minnist þjóðin
íslenzkrar sjálfstæðishetju,
Björns Jónssonar ritstjóra.
Hann bar manna hæst á
lokaskeiði sjálfstæðisbarátt-
unnar, var óvenjulega snjall
bardagamaður, vammlaus,
einarður og heill. Hann átti
óbilandi trú á þjóð sína, var
þess fullviss að hún gæti ein
skipað málum sínum; það
hvarflaði aldrei að honum að
þjóðin þyrfti að láta erlend
rík'i annast framkvæmdir á
ís’enzkri grund. Nú minnist
þjóðin þessa forustumanns
með sársauka, einmitt nú,
þegar hundrað ár eru liðin
frá fæðingu hans og aðeins
örfáir dagar síðan 32 landráða
menn t.röðkuðu á öllu þvi
sem Birni Jónssyni var heil-
agt. Þjóðin minnist hans með
sársauka, en hún hefur jafn
framt öðlazt dýpri og nánari
sk'.lning á baráttu hans en
hún h°fur átt síðan sumarið
1908, þegar hann vann
stærsta sigur sinn. Einmitt nú
mun þjóðin, svikin af for-
ustumönnum sínum, hefja
merki Björns Jónssonar og
samherja hans og stefna til
sigurs.
En þ'óy:"i fær ekki að
minnast Björns Jónssonar í
friði. Þeir sömu menn, sem
kysstu þjóð sína júdasarkosst
fyrir fáum dögum, reyna nú
að stela minningu Björns
Jónssonar, reyna að fá á sig
endurskin af þeim ljóma, sem
stafar af minningu hans í
huga þjóðarinnar. Sömu
tungur og fyrir örfáum dög-
um sögðu já við ofbeldiskröf-
um erlends stórveldis tala nú
með hátíðleik um Bjöm Jóns-
son. Morgunblaðið, það blað,
serrt hefur sett smánarblett á
íslenzka blaðamennsku og
gengið erinda þjóðníðinga og
meinsærismanna, leyfir sér
meira að segja að nefna nafn
Björns Jónssonar, þess manns
sem hóf íslenzka blaða
Framhald á 6. síðu,