Eimreiðin - 01.01.1908, Page 73

73
konar. Ennfremur sýnir hann fram á, að efnið sé óslitin heild og blærinn hinn
sami alstaðar.
F. J. sannar. að kvæðið sé ekki danskt, og eigi sé hægt að ráða það af
nokkru, að það sé ort á Orkneyjum. Baráttan standi því eingöngu milli Noregs og
íslands. ÍVí hefur verið haldið fram, að kvæðið hljóti að vera norskt, vegna þess
að h sé slept fyrir framan 1 og r. F. J. bendir á að kvæðið sé ort í gömlum stíi
með fornri fyrirmynd og sé þetta því engin sönnun. Hinsvegar leiðir hann í ljós,
að h er sumstaðar haldið í kvæðinu fyrir framan 1 og r og virðist honum það eitt
geta verið næg sönnun þess, að kvæðið sé ekki norskt. Þess séu og dæmi, að
h-ið falli burt í alíslenzkum kvæðum (t. d. reint (f. hreint) vatn fram úrsleini
í Leiðarvísu). Margt bendi til þess, að kvæðið sé ort á íslandi. fað sé fyrst og
fremst mjög líkt að efni og anda annarri kvæðagjörð íslendinga á 12, og 13. öld.
rvínæst sé frásögn Saxa um Ragnar loðbrók gagnólík Krákumálum, en því hefur
verið haldið fram, að Saxi hafi farið eftir norskum heimildum og að ekki sé langt í
milli þess, er Saxi ritaði sögu sína og Krákum. voru ort. Öll skáldyrði kvæðisins
séu mjög íslenzk. Loks nefnir F. J. nokkur dæmi úr kvæðinu, sem bendi á, að
skáldið hafi farið í smiðju til eldri skálda t. d.:
Krákum. 4,7—8: öll vas unda gjalfri
á sú roðin heitu
sbr. Elfarvísur eftir Einar Skúlason:
elfr varð unda gjalfri
eitrköld roðin heitu,
o. fl. það hafi verið algengt, og það einkum á 12. og 13. öld, að yngri skáldin
hafi dregið dám af hinum eldri og tekið sér orð þeirra í munn og þó að þetta sé
ekki gert af ásettu ráði, þá sýni það þó þekkingu mikla á ljóðum eldri skálda, en
hún sé ekki ætlandi öðrum en íslendingum einum. F. J. telur því ótvírætt, að
kvæðið sé ort af Islendingi á íslandi. Konráð Gíslason hélt því fram, að kvæðið
hefði verið til fyrir tíð Snorra Sturlusonar og F. J. ræður það af ýmsu, að það sé
ort um árið 1200.
Greinin er ljóst og skipulega samin. J. Sig.
UM ÍSLENDINGBÓK Ara fróða hefir prófessor A. Heusler ritað í »Arkiv
f. nord. Filologi« XXIII, og kemst hann þar að þeirri niðurstöðu, að sú íslendinga
bók, sem vér nú höfum og sem Ari sjálfur virðist hafa kallað »Libellus Islandorum«
(= íslendingabækling), sé aðeins viðbætir við þann kafla hinnar eldri íslendinga-
bókar, er hafði inni að halda sögu íslands. I þennan viðbæti hafi hann því aðeins
sett þau atriði úr íslandssögukafla hinnar eldri bókar, er einhverju hafi þurft við að
auka eða gjörr segja, en slept öllu því, er honum virtist fullskýrt í fyrstu útgáfunni.
Hann hafi því ekki ætlast til að þessi seinni bæklingur skyldi skoðast sem ný og
endurbætt útgáfa af tilsvarandi kafla í hinni eldri bók, heldur einungis sem »við-
bætir« við hann, sem þeir, er afrit höfðu af eldri bókinni, gætu bætt inn í handrit
sín, svo íslandssögukaflinn yrði þar enn fullkomnari, en hann var í upphafi. — ró
þessi skýring á sambandi hinnar yngri og hinnar eldri íslendingabókar geti virzt
allálitleg, er hún þó tæpast fullnægjandi, eftir því sem yngri bókinni er farið, og
mun þess enn langt að bíða, að fundin verði skýring á þessu, sem allir geti orðið
ásáttir um. V. G.
BJARNI SÆMUNDSSON: ZOOLOGISKE MEDDELELSER FRA ISLAND
(sérpr. úr »Vidensk. Meddel. fra naturh. Foren.«, Khöfn 1907).