Kirkjublaðið - 01.09.1896, Page 3

147
oss hina ontologislcu1 2, fysiko-theologisTcus, kosmo-logisku3,
eða þá sem leidd er af samþykki þjöðanna, eru þvi ófull-
komnar og þurfa að bætast upp með trú.
Hinar fornu sannanir eru keldur eigi tæmandi, þó
fagrar sjeu. Skal jeg taka tvær til dæmis, sem máske
eigi eru öllum kunnar. Önnur er þessi: »í allri tilver-
unni er tröppugangur frá hinu lægra til hins æðra. Svo
er og i dýraríkinu, frá hinu iægsta dýri til hins æðsta,
sem vjer þekkjum, — mannsins. En — er vjerhyggjum
að því, hversu langt maðurinn er frá fullkomnun, jafnvel
þótt hann næði öilum þeim líkamlegum og andlegum
þroska, sem honum auðsjáanlega er ætlaður, — þá getur
oss eigi dulizt, að til hljóta aðvera æðri verur skynsemi
gæddar, og ein æðst, sem bera eins mikið af manninum,
eins og hann ber af öðrum skepnum. Yjer sjáum enn
fremur, hversu sjóndeildarhringur mannsins og dýranna
er takmarkaður; skyn og skilningur dýranna nær að
eins til hins nœrveranda, mannsins eingöngu til hins um-
liðna og Mns nœrveranda; það hljóta því að vera til æðri
verur og ein æðst, sem einnig skynja og þekkja hið
ókomna. Og fyrir þessu órar oss, er vjer trúum því, að
til sje spádómsandi, og leitum vjefrjetta hjá þessum æðri
verum — guðunum«.
SJcarpari er sú sönnun, sem fer á eptir, þótt eigi sje
hún heldur fullkomin:
»Allt sem verður, verður annaðhvort til 1., af til-
viljun, eða 2., það sprettur, vex upp af fræi, eggi, sæði,
eða 3., það er smíðað. — 1. Að hugsa sjer að heimurinn, hin
reglubundna veröld, hafi skapazt af tilviljun, er óskiljan-
leg hugsunarvilla, því reglan er eldri en tilviljunin, til-
viljunin er undantekning frá reglunni og óhugsanleg á
undan reglunni. 2. Trjeð, jurtin, dýrið sprettur og vex
upp af fræi, eggi, sæði, sem annað trje, önnur jurt, ann-
að dýr sömu tegundar hefir lagt og gróðursett, og
væri heimurinn því þannig til orðinn, þá hlyti hann að
1) Frá guðbbugmyndinni hjá manninum.
2) Frá hinni vísdómslegu niðurröðun, sbr. Dav.s. 104, 24 etc.
8) Frá hinu skapaða til skapara, sbr. E.ómv. 1, 19 etc. R.