Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 03.01.1987, Page 31

SUNNUDAGUR í LANDI, SÆTSÚPA TIL SJÓS
51
Mynd 2. Langskurður af kúlter. (Vilhjáhnur Þ. Gíslason 1945: 407).
þær vcnjulcga úr rúgmjöli, en í scinni tíð cinnig úr sigtimjöli eins og
þekktist á íslandi.20 í öðrum löndum var notað hveiti, t.d. Englandi.
Hart hvcitibrauð, þ.e.a.s. kcx, var h'ka vinsælt í Danmörku og á íslandi.
Kexið var miklu harðara en skonrok og þess vegna kallað „beinakex“.
Raunar létu sjómenn sér gjarnan detta í hug að það væri búið til úr
beinamjöli.
Þetta kcx var ckki mannamatur, djöfullinn. Pað var ekki hægt að éta
það nema bara fyrir þá sem höfðu góðar tennur. Og það þurfti að
liggja í bleyti bara lengi helst. Þctta var bara bcin. Það var víst alveg
rétt nafn og rétt að kalla það bcinakex.21
Gert er ráð fyrir fullu fæði skipverja, nema í reglugerðinni 1896. Þar
segir, að „fisk til málamatar og miðdegisverðar skuli taka af trosfiski
óskiptu".2" Tros var sá hluti aflans sem ekki kom til skipta. Var hér oft-
ast um að ræða ufsa, keilu, löngu, ýsu og lúðu. Um þetta leyti fengu
menn tros sitt ýmist hálft cða allt, og hafa því margir í raun sjálfir lagt
sér til þessa fæðutegund. Þá bcr heimildarmönnum saman um, að fisk
til soðningar (vcnjulega kallað soðningin) hafi þeir ætíð tekið af eigin
afla, þ.e. trosi, scm smám saman kom allt í þcirra hlut. Hcfur sennilcga
snemma komist á hefð um þctta fyrirkomulag og flestir ckki vitað um
rétt sinn. Augljóslcga hafa útgerðarmenn gcngið í bcrhögg við gildandi
20. ÞÞ 5441: 7. (Tala á.cftir tvípunkti mcrkir kaflanúmcr í viðtali). Hcimildarmaður var
skútusjómaður á tímabilinu 1903-1922, en starfaði jafnframt scm bakari í mörg ár.
21. ÞÞ 5443: 7.
22. Stjórnartíðindi 1896 B: 11.