Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1914, Side 35

35
nefnist émail champlevé á frakknesku, og kallast gæti grópasraelt á
voru máli; glerungurinn er látinn í grafnar grópir í málminum. Er
sú aóferð yngri en við garðasmelt, tókst upp í Rínarlöndunum á 12.
öldinni og breiddist út þaðan til Frakklands og víðar.
Minni kros8Ínn, sem er yztur hins vegar á myndablaðinu, er
með tölumerkinu 4499, kominn til safnsins frá Berunesskirkju 1898;
má vel vera að nokkru leyti (sbr. það er eftir fer) sá er segir í
Vilchins-máldaga (1397) að kirkjan eigi þá, því að búningurinn á
honum er, eins og allir þessir krossar og róður, miklu eldri en frá
því um 1400. — Lögun krossins, svo sem hann er nú, má sjá af
myndinni; hæðin er 38,8 cm., lengd þvertrésins er 26,5 cm., þykt
efnisins (spýtnanna) 1,1 cm. Eins og áður var bent til er kross
þessi ekki allur jafngamall; sjálft krosstréð, sem er úr furu, er
yngri smið en róðan, og er þó vafalaust frá því áður en hér urðu
siðaskifti. Róðan sjálf er með grópasmelti og hefir verið gylt; eir-
plötur stungnar og með gyllingarleifum eru á langálmunni, og er
ein guðspjallamannsmynd smelt uppi yíir róðunni; í götum á plöt-
unum hafa verið »steinar« í fyrstu, en er þær hafa verið settar á
þetta tré, hafa látúnsbólur og naglar verið settir i götin í stað stein-
anna. Krosstréð, sem plöturnar hafa verið á i fyrstu, hefir verið
um 4 cm., en þetta er 3,4 cm., nema á endunum, þar sem það er
4,6—8 cm. Þar sem álmurnar hafa mæzt, hefir verið sporbaugs-
myndaður flötur, eins og á hinum krossunum, en randirnar á plöt-
unum hafa verið beygðar yfir brúnirnar, er plöturnar voru settar
á þetta krosstré. Á þverálmurnar hafa verið settar grafnar látúns-
plötur með látúnsbólum til viðbótar við hina fornu miðplötu; sést
þetta ljóslega á myndinni. Útundan klæðningunni standa endarnir
berir, og hafa þeir verið málaðir rauðir (með »kólor«), og sömu-
leiðis randirnar á álmunum.
Róðan, sem er hjá stærra krossinum er með tölumerkinu 4751,
kom til safnsins árið 1900, og mun vera frá Ása-kirkju í Skaftár-
tungu. Segir í máldaga þeirrar kirkju frá 13431) að hún eigi þá
»smellta kross«, og getur vel verið að þessi róða sé af honum. Hún
má heita nær því eins og róðan á Berunesskrossinum, en örlitlu
stærri, hæðin er mest 15,4 cm., faðmlengdin 12,3 cm. Allmikið er
eftir af gyllingunni og smeltið hefir haldið sér betur. Mittisbandið
er grænt, og svo hefir það verið á Berunessróðunni, — en hvítleitt
á Draflastaðaróðunni. Gatið á brjóstinu er vitanlega ekki uppruna-
legt og ekki heldur blóðlækirnir úr sárunum á fótunum, vinstri (!)
síðunni og höfðinu; þeir eru gerðir með rauðum olíulit einhvern-
‘) D. I. II, nr. 507.
5*