Morgunblaðið - 11.01.1998, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 11. JANÚAR 1998 B 11
við
ins.
uður-
;gt fjall
ur ver-
»ð og
von að fólk spyrji hvort það hefði ekki mátt
stinga niður vélskóflu þar sem minna bar á.
ONáman í Lambafelli blasir við þegar komið
er ofan af Hellisheiði niður í Svínahraun.
Vinsælar ferðamannaleiðir á borð við Gullfoss-
Geysis hringinn eru varðaðar efnisnámum.
Stærstu námur landsins eru á suðvestur horninu.
HVíðáttumikil náma er á Kjalarnesi. Nátt-
úruverdaryfirvöld vilja setja reglur um frá
gang og lokun efnisnáma.
ÐStórar efnisnámur eru sums staðar í ná-
grenni við sumarbústaðalönd, eins og til
dæmis í Seyðishólum. Sumir telja að betra sé að
hafa fáar efnisnámur og stórar.
tölu útboðs. Þegar verktakar velja
sjálfir efnistökustað, þá liggur í
hlutarins eðli að þeir fara hag-
kvæmustu leið.“
Jón telur löngu tímabært að
menn viðurkenni jarðefnaiðnaðinn
sem sérstakan iðnað í landinu og sé
kominn tími til að hið opinbera móti
stefnu í þessum málum.
Hreinn Haraldsson sagði langt
síðan Vegagerðin fór að huga að því
að ganga almennilega frá námum
sem verið var að loka. „Inni í öllum
verklýsingum eru skilyrði um
hvernig á að ganga frá, jafna brún-
ir, móta landið upp á nýtt og sá í.
Þetta á alltaf að gera í samvinnu við
náttúruvemdaryfirvöld á hverjum
stað. En svo hefur það gerst að aðr-
ir hafa komið og farið að kroppa í
eftirá, til dæmis landeigendur eða
verktakar," sagði Hreinn.
Hann sagði að oft væri efni tekið
þar sem náttúran sér sjálf um að
ganga frá, t.d. þegar tekið er úr
áraurum og árkeilum sem jafnast í
næsta vorflóði. Eins er auðvelt að
ganga fi’á á söndum á Suðurlandi
þar sem ekki er gróður. Erfiðara er
að laga sár í skriðum sem geta ver-
ið áratugi að jafna sig.
Hreinn segir nokkuð síðan að
menn fóru að tala um að nota færri
námur og taka meira á hverjum
stað, en þó sé það alls ekki alltaf
æskilegt. „Það er stundum betra að
taka lítið og fella námuna aftur inn í
landslagið." Hreinn segir að um-
dæmi Vegagerðarinnar gangi frá
gömlum námum á hverju ári, t.d.
þegar uppbyggingu vega er að
mestu lokið er hægt að loka öllum
námum nema einni, sem er notuð í
yfirborðslag.
Sjónrænu áhrifín
tekin til greina
En hvers vegna er ekki frekar
farið í fjöll þeim megin sem sárin
blasa ekki við vegfarendum?
Hreinn segir að þau dæmi séu
ekki mörg, þó sé t.d. Lambafell í
nágrenni Reykjavíkur talandi dæmi
um þetta. „Oft þarf að gera nýja
vegi eða vegslóða til að fara lengra
eftir efni og menn hafa bent á spjöll
af því. En meginskýringin er sú að
það fylgir því aukinn kostnaður að
sækja efnið lengri leið. Síðustu 10-
20 árin hafa menn lagt í aukinn
kostnað, ef það hefur stuðlað að
fegurra umhverfi.“
Hreinn segir að mikil viðhorfs-
breyting hafi orðið hér á landi und-
anfarinn áratug hvað varðar þessi -
mál, bæði hjá vegagerðarmönnum
og almenningi. Þessa breytingu
megi rekja til nánari samvinnu við
náttúruverndai-yfirvöld og aukið
eftirlit af þeirra hálfu. Hjá Vega-
gerðinni sé oft gengið framhjá stöð-
um þar sem er gott efni, ef ljóst er
að efnisvinnslu fylgi mikil umhverf-
isspjöll. Tekið hafi verið úr gervi-
gígum og öðrum slíkum gosmynd-
unum meðan tæki voru léleg og lít-
ilvirk. Hreinn segir Vegagerðina
hætta því, enn geri þetta þó ein-
hverjir sem stunda útflutning og
sum sveitarfélög.