Morgunblaðið - 20.10.1992, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTOBER 1992
23
höfðu hneppt í fjötra, fékk frelsi
til að rækta anda sinn og nota
krafta sína. Snart hann djúpt að
fylgjast með fréttum og frásögnum
af því, hvernig hið kommúníska
alræði hafði leikið fólk.
Magnús Þórðarson nýtti sér
frelsið til að þroska anda sinn til
hins ýtrasta. Kristin trú og kirkja
var honum mikils virði. Hann taldi
það eitt sitt mesta gæfuspor að
losna úr fjötrum áfengisins, sem
voru honum oft þungir. Þegar hann
braust úr þeim, kynntist hann
AA-samtökunum. Fylltist hugur
hans einlægu þakklæti, er hann
minntist AA. Taldi hann þá andlegu
ræktun, sem þar er stunduð, hafa
orðið sér til mikils happs. Var hann
óþreytandi við að miðla öðrum af
reynslu sinni og veita þeim aðstoð,
sem stóðu höllum fæti vegna
áfengisneyslu.
Þegar ég minnist Magnúsar á
þessari kveðjustundu, sé ég hann
fyrir mér, þar sem hann situr í stofu
sinni með bóka- og tímaritastafla
á báðar hliðar, lítið útvarp við hönd-
ina og stjórntæki fyrir sjónvarpið.
Bunki af hömruðum, óskrifuðum,
hvítum blöðum ásamt rauðum og
bláum Bic-pennum eru við höndina.
Þannig sat hann löngum stundum,
las, hlustaði eða horfði á sjónvarp-
ið og skrifaði það hjá sér, sem
honum þótti athyglisverðast, eða
málvillur þeirra, sem létu í sér
heyra í útvarpinu eða sjónvarpinu.
Á meðan ég starfaði á Morgunblað-
inu, fékk ég reglulega frá.honum
úrklippur úr blaðinu, þar sem hann
hafði strikað með bláu eða rauðu
við villur eða það, sem mátti betur
fara. Hann hafði einstakt vald á
íslensku máli og var hafsjór af fróð-
leik um það eins og svo margt
annað.
Væri leitað til Magnúsar og hann
beðinn um upplýsingar um eitt-
hvert vafa- eða fróðleiksatriði, gat
fyrirspytjandinn átt von á að vera
svarað með ýtarlegri greinargerð
eða ljósritum úr blöðum, tímaritum
og bókum. Hin síðari ár leituðu æ
fleiri höfundar til hans og báðu
hann að lesa handrit að ritgerðum,
bókum eða ritverkum. Brást hann
yfirleitt vel við slíkum óskum og
lagði stundum nótt við nýtan dag
til að sinna erindinu. Gerði hann
annað og meira en leiðrétta prent-
og stafsetningarvillur, því að hann
sökkti sér ofan í verkin og notaði
hið mikla og víðfeðma bókasafn
sitt til að leita af sér allan grun,
ef um einhvern vafa var að ræða.
Sjálfur var hann frábærlega vel
ritfær, svo sem lesendur Lesbókar
Morgunblaðsins hafa getað kynnst
í Rabb-dálkunum, sem hann skrif-
aði öðru hvetju hin síðari ár. Hann
var einnig skjót- og vandvirkur
þýðandi.
Magnús Þórðarson var fjölfræð-
ingur, sem naut þess að afla sér
fróðleiks af öllu tagi. Hann var
jafnhugfanginn af því að velta fyr-
ir sér skordýrum og rýna í innlend-
ar eða erlendar bækur um manna-
nöfn og uppruna þeirra. Hann var
margfróður um bækur og bókasöfn
og var natinn við safn sitt. Nýlega
hafði hann stofnað til viðskipta við
ungan bókbindara í borginni, og
fylgdist ég með viðræðum þeirra
um hin smæstu atriði varðandi út-
lit bókanna og vissi Magnús ná-
kvæmlega, hvað hann vildi. Þótti
honum mikils virði að geta látið
færa safn sitt í þann búning, sem
hann kaus. Bækur hafði Magnús
þó síður en svo til skrauts, því að
hann var sílesandi um allt milli
himins og jarðar. Undir hið síðasta
var hann til dæmis að þaulkanna
ævisögu Magnúsar prúða; sem uppi
var á 16. öld, og hagi Islendinga
á þeim dögum.
Magnús var einstaklega ljúfur
maður og skemmtilegur. Hann
sagði vel frá en gat verið smámuna-
samur og brást stundum sérkenni-
lega hart við, ef honum þótti að
sér vegið. Hann var glæsilegur á
velli og sópaði að honum, þegar
hann gekk um götur borgarinnar.
Honum þótti óþægilegt að þurfa
að reka erindi út fyrir miðbæinn
og vildi hafa skrifstofuaðstöðu í
göngufæri frá heimili sínu, því að
hann tók aldrei bílpróf og ferðaðist
um í bílum frá BSR, ef hann komst
ekki á áfangastað fótgangandi eða
í bifreið vinar eða kunningja. Ef
hann hélt ekki á stórri svartri skjal-
atösku í hægri hendinni, þótti
manni eitthvað vanta. Það var til
marks um varfærni hans, að helst
vildi hann aldrei skilja frakka sinn
eftir í opinberu, óvörðu fatahengi
og fann að kæruleysf þeirra, sem
það gerðu.
Magnús var mikill Reykvíkingur
og var ánægjulegt að ganga með
honum um götur borgarinnar og
fræðast um einstök hús, sögu þeirra
og íbúanna. Honum var mikið
kappsmál, að hinum látnu og gröf-
um þeirra væri sýnd virðing. Gamli
kirkjugarðurinn við Suðurgötu var
honum hjartfólginn og hann kunni
sögu hans í smáatriðum.
Magnús Þórðarson var kallaður
úr þessum heimi fyrirvaralaust og
alltof snemma — áður en hann taldi
sjálfur að sitt besta æviskeið hefði
hafíst, æviskeiðið, sem hann hafði
búið sig undir af mikilli kostgæfni.
Orð Símeons, er hann mælti, eftir
að hafa séð Jesú, hafa fýlgt okkur
kristnum mönnum síðan. Þegar ég
lít yfír ævi Magnúsar, blasir við,
að hann kveður okkur í friði. Okkur
finnst brottför hans ótímabær.
Henni fáum við þó ekki breytt og
verðum að sætta okkur við orðinn
hlut. Um leið og ég sendi bömum
Magnúsar og öðmm ástvinum inni-
legar samúðarkveðjur, vil ég þakka
forsjóninni fyrir að ég fékk að kynn-
ast Magnúsi Þórðarsyni og njóta
áralangrar vináttu við hann.
Blessuð sé minning góðs drengs
og vinar.
Björn Bjarnason.
Magnús Þórðarson var árvökull
landvarnarmaður, sem af innsæi
varaði við roðanum í austri.
Hann var einn af örfáum sönnum
íhaldsmönnum þessa lands, sem
hafði yfírsýn og þekkingarburði til
að styðja sannfæringu sína nær
óhrekjanlegum rökum alla tíð.
En hann var þó fyrst og fremst
prédikari og boðunarmaður lýðræð-
is og frelsis í landi og heimi, þar
sem ógnaröfl með innbyggða
mannfyrirlitningu ná undirtökum
öðm hvoru. Á tímabili voru skoðan-
ir hans að vissu leyti meðal feimnis-
mála flokks hans, en þegar síðar
kom í ljós, að sú söguskoðun og
stöðumat. var sannanlega kórrétt
og gædd framsæi, urðu margir til
að meta hann að verðleikum.
Klassísk hughorf og þekkingar-
leit einkenndu umfram allt líf hans
og starf. Alvara og virðuleiki áttu
í þessum margþætta manni
ánægjulega sambúð með glitrandi
kímni, sem fram kom á óvæntustu
andartökum.
Glaðar stundir fyrri ára blika nú
á minningaskjánum í miðri firringu
söknuðar og sorgar.
En hvað er minnisstæðast í veru
svo flókins persónuleika?
Er það sannfæringarkrafturinn
fyrir málstað sem hann unni? Eða
yfirburða þekking og framsetning-
arhæfni á flóknum viðfangsefnum
samtímans? Eða kannski mild
glettni hans við náunga sinn og
kröfulaus drengskapur í þögn?
Bragi Kristjónsson.
Fallinn er í valinn kær vinur
okkar og flokksbróðir, Magnús
Þórðarson, framkvæmdastjóri og
fyrrum blaðamaður. Hann var
sannur hugsjónamaður, fagurkeri
í framkomu og heilsteyptur í sam-
skiptum.
Félag sjálfstæðismanna í Vest-
ur- og Miðbæjarhverfí naut liðsinn-
is Magnúsar frá stofnun félagsins,
og formaður þess var hann um
árabil. Hann var ávallt kjörinn full-
trúi félagsins til setu á landsfund-
um Sjálfstæðisflokksins og átti
sæti í fulltrúaráði flokksins í ára-
raðir.
Við sem höfum átt samleið með
Magnúsi í félagi okkar söknum nú
trausts vinar og góðs félaga.
Magnús setti svip sinn á Vest-
urbæinn með háttvísri og geð-
þekkri framgöngu sinni. Eftir hon-
um var tekið og á hann var hlýtt.
Hann var fjölfróður og víðlesinn
heimsmaður í orðsins fyllstu merk-
ingu.
Ef félag okkar þurfti á liðsinni
eða leiðsögn að halda, var Magnús
ætíð sá, sem forusta félagsins leit-
aði til. Orðum hans mátti treysta.
hann fylgdist grannt með starfsemi
félagsins á sinn hógværa hátt og
lét sig aldrei vanta er til fundar
var boðað. Endurskoðandi félagsins
var hann um árabil.
Við stjómarmenn í Félagi sjálf-
stæðismanna í Vestur- og Miðbæ
þökkum Magnúsi nú, er leiðir skilja,
hlý, persónuleg kynni og holl ráð.
Kveðju okkar fylgir samúð og
hluttekning til barna hans og ætt-
ingja.
F.h. stjórnar Félágs sjálfstæðis-
manna í Vestur- og Miðbæjar-
hverfí,
Brynhildur K. Andersen
formaður.
Dauðinn kemur til mannanna á
tvennan hátt. Stundum er hann lík-
astur kyrrlátum, kurteisum vini,
sem drepur hljóðlega á dyr og hef-
ur þann tilgang einan, að því er
virðist, að sjá um, að náttúrulög-
málin raskist ekki. En fyrir kemur,
að dauðinn kemur óboðinn og óvel-
kominn og hrifsar menn í blóma
lífsins með sér. Þetta gerðist á
dögunum, þegar Magnús Þórðar-
son framkvæmdastjóri féll frá.
Hann var á besta aldri, og það sem
meira var: Hann var maður, sem
var ánægður með hlutskipti sitt í
lífínu, hafði yndi af því, sem hann
var að gera, gladdist með góðum
vinum, las og velti fyrir sér hinum
ýmsu hlutum. Nú er hann skyndi-
lega allur.
Ég kynntist Magnúsi best síð-
ustu árin, sem hann lifði. Hann las
yfir fyrir mig bók, sem ég hef ver-
ið að vinna að síðustu tvö ár, og
betri yfirlesara gat ég ekki hugsað
mér, því að hann var athugull,
glöggur og hinn mesti fræðasjór,
smekkmaður á íslenska tungu. Ofá-
ar voru þær nætur, sem hann vakti
yfír handritinu og sendi mér síðan
ótal leiðréttingar og ábendingar.
Hann átti það líka til að skrifa stutt
bréf með. I einu sagði svo: „Nú er
klukkan að verða þijú, og mig tek-
ur fast að syfja. Ekkert lestrarefni
tek ég með í kojuna að þessu sinni,
en veistu, hvað ég hef verið að
endurlesa á kvöldin mér til stímúl-
ans nú í sumar? Ævisögur Espól-
íns, Þórðar háyfírdómara, Magnús-
ar prúða, Jóns Steingrímssonar og
Grunnavíkur-Jóns. Það er nú
meira, hvað þessar bækur rífa mig
upp andlega. Saga forfeðranna er
mér stöðugt undrunarefni. Þetta
er nú meiri nasjónin!"
Ég þekki líka hina mannvænlegu
syni Magnúsar, þá Andrés, blaða-
mann á Pressunni, og Kjartan,
sagnfræðinema og formann Heim-
dallar. Veit ég, að hann unni þeim
mjög og gladdist yfir því, hversu
vel virðist ætla að rætast úr þeim.
Magnús Þórðarson var með fast-
mótaðar stjómmálaskoðanir. Hann
var ákveðinn andstæðingur komm-
únista og nasista og annarra sósíal-
ista; sjálfur var hann í senn fijáls-
lyndur og íhaldssamur. Hann horfði
mjög til fortíðar okkar og varð því
meiri grúskari og fræðaþulur sem
hann varð eldri, en hann vildi líka
frjálst atvinnulíf og frelsi einstakl-
inganna til að velja. Hann var
trygglyndur maður, sannur vinur
vina sinna. Vesturbærinn var hinn
kjörni vettvangur hans, því að hann
fór allra sinna ferða fótgangandi
og kom sjaldan austur fyrir læk.
Verður nú óneitanlega tómlegra á
þeim slóðum.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson.
Það var haustið 1987 að ég
kynntist Magnúsi Þórðarsyni. Við
vinur minn, Olafur Þ. Stephensen,
vomm á ráðstefnu hjá ungum
íhaldsmönnum á Norðurlöndum í
Kaupmannahöfn þar sem rædd voru
Evrópumál og vandamál V-Evrópu.
í fundarhléi fengum við Óli okkur
göngutúr á Strikinu og fyrr en varði
gengum við fram á Magnús. Ég
hafði séð manninn á fundum Sjálf-
stæðisflokksins í gegnum tíðina og
vissi að þarna fór einn aðalforystu-
maður stuðningsmanna vestræns
varnarsamstarfs og mikill frjáls-
hyggjumaður. Ég átti von á stuttu
kurteislegu samtali þarna á Strik-
inu, svona samtali sem Íslendingar
brydda oft upp á þegar þeir rekast
óvart hver á annan og kunna ekki
við að hundsa landann í ókunnu
landi. En raunin varð önnur. Magn-
ús bauð okkur inn á fínasta kaffí-
húsið í Kaupmannahöfn og yfir-
heyrði okkur strákana um ráðstefn-
una og tilgang hennar. Við sögðum
honum sem satt var, að ráðstefnan
væri um Evrópumál og varnarmál.
Sögðum við Magnúsi að töluvert
hefði verið flautað á Svíana og þeir
skammaðir fyrir hræsni og tví-
skinnung í öryggis- og varnarmál-
um. Magnús hafði gaman af þessu
og spurði: „Skömmuðuð þið Svíana?
Og hverju svöruðu þeir?“
Eftir þennan fund á Strikinu urð-
um við ágætir málkunningjar og
síðar, er ég gekk í Varðberg, sam-
tök ungra áhugamanna um vest-
ræna samvinnu, og var kosinn í
stjórn, urðum við samstarfsmenn
og vinir. Magnús var framkvæmda-
stjóri upplýsingaskrifstofu NATO
hér á landi og þegar ég tók við
formennsku í Varðbergi á síðasta
ári varð samstarfið enn nánara.
Stýrði Magnús skrifstofunni með
mikilli festu ásamt Dagnýju, að-
stoðarmanni sínum.
Ég man að þegar síðasta aðal-
fundi Varðbergs lauk bað Magnús
mig að vera eftir því hann vildi
setja mig inn í málin. Föðurlega
sagði hann mér sögu félagsins og
til hvers væri ætlast af formanni
þess. Ég hafði sterklega á tilfinn-
ingunni að flestir formenn Varð-
bergs hafi í upphafi ferils síns feng-
ið svona fyrirlestur í veganesti.
Þarna inni á skrifstofu Magnúsar
skynjaði ég enn betur að Varðberg
stóð á gömlum merg og að baráttan
fyrir málstaðnum væri rétt og göf-
ug.
Já, málstaðurinn sem Magnús bg
fleiri börðust svo heitt fyrir er göf-
ugur og þó að baráttunni sé ekki
lokið í nánd er það vegna manna
eins og Magnúsar að trúin á örugg-
ar varnir til verndar friði, frelsi og
mannréttindum hefur náð meiri-
hlutafylgi kjósenda hér á landi og
í Evrópu. Magnús, sem fleiri, trúði
því að vera Islands í Atlantshafs-
bandalaginu og hervemd Banda-
ríkjanna tryggði ekki einungis ör-
yggi landsins heldur allrar Evrópu
og N-Ameríku.
Vera íslands í NATO og hervernd
Bandaríkjanna hefur verið pólitískt
bitbein í áratugi og mörg orrahríð
háð vegna þess. Magnús stillti sér
ávallt í fremstu víglínu þessara
átaka og barðist hetjulega fyrir
grundvallarhugsjónum lýðræðis-
sinna hér á landi. Með framgöngu
sinni uppskar hann aðdáun og virð-
ingu samheija sinna því ömggt er
að flestir hefðu ekki þolað þann
málflutning sem andstæðingarnir
beindu oft og tíðum gegn honum.
Það er ekki nema rúm ein og
hálf vika síðan Magnús stýrði för
sex manna hóps frá Varðbergi til
höfuðstöðva NATO í Brussel. Eins
og margir vita eru þessar ferðir
'hinar fróðlegustu og nauðsynlegar
til skoðanaskipta og fræðslu. Ef
hópurinn er samstiga' og virkur
geta umræðurnar orðið allfjörugar.
Ég var með í þessari för ásamt fímm
forystumönnum úr ungliðahreyf-
ingum lýðræðisflokkanna sem
standa að Varðbergi og SVS. Þetta
var fímm daga för þar sem örygg-
is- og varnarmál yoru rædd og
framtíð Atlantshafsbandalagsins
íhuguð. Menn voru sammála um
nauðsyn þess að NATO væri sterkt
og öflugt á tímum óvissu og átaka
í Mið- og Austur-Evrópu. Eftir
fundina snerust hins vegar umræð-
unar um pólitík á íslandi og urðu
þær allsnarpar á köflum. Þá líkaði
Magnúsi vel og tók hann þátt í
þeim af miklum þunga. Þá kom
skýrt í ljós hve mikill frjálshyggju-
maður hann var og hversu skoðan-
ir okkar ungu sjálfstæðismannanna
SJÁ BLS. 42
Vegna hagstæðra
samningagetumvið
núboðiðtakmarkað
magn Macintosh
Quadra á sérlega
hagstæðu verði, frá
281.125*«
Leitíð tílboða í stærri kaup!
Apple-umboðið
Skipholti 21, Rvk.
S: (91)624800