Morgunblaðið - 02.10.1964, Síða 13

Morgunblaðið - 02.10.1964, Síða 13
' Föstudagur 2. öídt. 1964 MORGUNBLAÐIÐ 13 DR. Gýlfi Þ. Gíslason, við- skiptarnálaráðherra og frú hans, komu í gær heim úr fimm vikna Austurlandaferð sinni. Ráðherrann fór um mörg þjóðlönd, sat fund Al- þjóðagjaldeyrissjóðsins og Al- þjóðabankans í Tókíó, hitti viðskiptamálaráðherra Ind- lands að máli og ræddi við hann um samstarf Indverja og íslendinga á sviði sjávar- Dr. Gylfi og viðskiptamálaráðherra Indlands ræðast við. Urgur út í Rússa allsstað- ar áþreifanlegur í Kína Séimtíif við dr. Gyifa Þ. Gíslason um Asfuföriua útvegs og fiskiðnaðar, og kom í Ijós af þeim viðræðum, að Indverjar hafa mikinn hug á að fá fieiri íslenzka sjómenn sér til aðstoðar, og sagði dr. Gylfi í samtaii við Morgun- hiaðið í gaer, að hann mundi taka það mál upp við ís- ienzku ríkisstjórnina við fyrsta tækifæri. Þau hjónin komu einnig við í Kínverska Alþýðulýðveldinu, en þang- að höfðu þau átt heimboð um nokkurt skeið. Ráðherrann sagði, að margt merkilegt hefði borið íyrir augu og eyru í för þeirra um hið mikla landssvæði Mao-Tse- Tung og óneitanlega væri margt minnisstætt úr förinni til þessa fjölmennasta lands heimsins. Morgunbiaðið spurði dr Gylfa fyrst um dvöldna í Tókíó og sagði hann, að aðal- erindið þangað hefði verið að sækja fund Alþjóðágjaldeyr- issjóðsins og Alþjóðabank- ans, en þessar fjármáiastofn-: anir halda ársfundi sína tvö ár af hverjum þremur í Was- hington, en þriðja hvert ár í einhverju öðru , hinna 102 aðildarrikja. Var . nokkuð Bðru merki- legra, sem gerðist á Tékíó- fundinum? spurðum við dr. Gyifa. Hann svaraði: — Það sem helzt bar til tíð inda var, að af hálfu frönsku ríkisstjórnarinnar voru settar fram mjög róttækar hugmynd ir um gerbreytingu á grund- velli gjaldeyrisvarasjóðskerf- is hins vestrænna heims og lagt til ,að komið yrði á fót nýjum aiþjóða gjaldmiðii með guil að grundveili, í stað þess að nú eru heimsviðskiptin grundvöiluð sumpárt á doilurum, sterlingspundum og gulli. Húgmyndir þessar setti fram fjármálaráðherra frönsku stjórnarinnar, Valery Guiseard d’Estaing, en óhætt er að segja að máli hans hafi verið tekið heldur fálega í japönsku blöðunum og voru hugmyndir hans kállaðar „uppástungur litla de Gaull- es“. Á ráðstefnunni andmæltu fuhtrúar ríkisstjórna Banda- ríkjanna, Bretlands, Þýzka- iands, Hollands og Japans, ræðu Frakkans, og voru þeir einna skeieggastir í ádeiium sínum Maudling, fjármálaráð herra Breta, og Dillon, fjár- málaráðherra Bandaríkjanna. En óhætt er að segja að til- lögur Frakkans komu mönn- um á óvart og urðu tilefni til mikilla málalenginga og deilna á ráðstefnunni. Eins ©g þér yitið, eru Frakkar með sérstöðu í ýmsum máium og gera nú tilraun til að móta álveg nýja stefnu, þar sem heyrist rödd de Gaulles á al- þjóðavettvangi, en þess ber einnig að gæta, að Frakkar eiga tiltölulega miklu meiri guHforða en aðrar Evrópu- þjóðir. — Hvað vilduð þér að öðru leyti segja um dvölina í Japan? — Ekkert sérstakt. Á ráð- stefnunni voru um 2000 manns frá aðildarríkjunum, en fuil- trúar íslands á ráðstefnunni auk mín voru Thor Thors, dr. Jóhannes Nordal, bankastjóri, og Viíhjálmur í>ór, banka- stjóri, eins og áður hefur komið fram í frétt- um. Um Japan má segja, að það virðist vera orðið háþró- að iðnaðarríki á vestrænan mælikvarða og lífskjör þar algjörlega sambærileg við það sem gerist í fiestum Evrópuríkjum, enda iagði forsætisráðherra Japana, Ikeda, áherziu á þetta í ræðu, sem hann hélt við opnun ráð- stefnunnar. -— En Indland, hvernig líkaði yður að koma þangað? — Ágætlega. Við stöldruð- um við í Nýju Delhi á leið- inni austur og, mér alveg að Óvörum tók viðskiptaniála- ráðherra Indlands á móti okk ur á flugvellinum, hélt okk- ur veizlu og fylgdi okkur, ásamt fríðu föruneyti, á flug- völlinn aftur, þegar við fór- um. Við vorum sem sagt gest- ir Indlandsstjórnar þá tvo daga, sem við dvöldumst í Indlandi, og áttum við ekki von á þeirri gestrisni,. sem okkur var sýnd. Viðskipta- málaráðherra Indverja heitir Shri Manubai Shah, mjög geðfelldur maður. í viðræð- um kom í ijós mikill áhugi hans á samvinnu við okkur íslendinga um uppbyggingu sjávarútvegsins, og lofaði ég að taka upp málið, þegar heim kæmi og athuga hvort ekki væri unnt að senda t. d. skipstjóra og verkstjóra Ind- verjum til aðstoðar í tækni- legum efnum. Indverjar virðast hafa fylgzt talsvert með þróun- inni á íslandi og ég geri ráð fyrir því, að það góða orð sem farið hefur af íslenzku sjómönnunum, sem þangað hafa verið sendir á undan- förnum árum, hafi ekki sízt orðið til þess að þeir hafa áhuga á meiri aðstoð frá okk- ur. Meðan ég var í Nýju Delhi átti útvarpið þar sam- tal við mig og sagði ég frá ýmislegu frá íslandi og bar Indverjum kveðju okkar. Út- varpsmaðurinn virtist vera mjög vel að sér og spurði mjög greindarlega um ísland og íslenzkar aðstæður. — Og svo fóruð þér til Kína? — Já, við fórum til Kína frá Tókíó. — Eruð þér ekki eini vest- ræni ráðherrann, sem þangað hefur farið? — Nei, það hafa margir vestrænir ráðherrar farið í boð til Kína, þar á meðal frá Danmörku, Svíþjóð og Finn- landi. — Þótti yður gaman að koma til Kina? — Já, það var mjög lær- dómsríkt. Ég fór þangað í boði forseta Félags til eflingar menningartengsla við aðrar þjóðir, Chu Tu-Nan, sem er áhrifamaður í sínu landi. Við dvöldumst tvo daga í Peking, það er gömul menningarborg og hinn fomi höfuðstaður keisaraveldisins, en lýðveldis- stjórnin hafði flutt höfuðborg ina frá Peking til Nanking. Kommúnistar gerðu borgina aftur að höfuðborg ríkisins. — Ætli það sé í samræmi við stórveldadraum kommún- istastjórnarinnar? — Ég veit það ekki. En ég vil bæta því við, að Mao- stjómin hefur látið byggja mjög nýtizkulegt miðhverfi í borginni með geysistórum breiðgötum og einu stærsta torgi veraldar: Torgi himins- ins og friðarins. — Þótti yður mjög friðvæn legt á þessu torgi? Ráðherrann brosti, svO sagði hann: „Chen hershöfðingi, utanrikisráðherra og fyrsti varaforsætisráðherra, sem ég átti viðtal við, lagði sérstaka áherzlu á, að Kin- verjar vildu varðveita heims- friðinn, hvað svo sem Krús- jeff og rússneskir kommúnist ar leyfðu sér að segja um hug arfar stjórnarinnar í Peking, og það væri siðar en svo veik leikamerki stjómarinnar að vilja ekki taka herskildi Hong Kong, Maeao Og Formósu, sem hann kallaði kínverskt land. Kínverjar vildu halda í heiðri þá grundvaliarstefnu stofn- skrór S.þ., að leysa ekki alþjóð leg deiiumál með hervaldi. Um viðurkenningu á kin- versku aiþýðustjóminni sagði hann að ekki skipti öílu máli hvort íslendingar viður- kenndu stjómina nú eða á næstu árum, það væri íslend- inga sjálfra að ákveða það. Aft ur á móti taidi hann engum vafa undirorpið að allar þjóð ir mundu á næstu árum við- urkenna stjórn stærsta ríkis veraldar. — Fannst yður urgur í Kín verjum út í Rússa? --Já, mjög mikill. Það leyndi sér ekki að deilurnar við rússneska kommúnista setja svip sinn á ailar stjórn- málaumræður í Kina um þess- ar mundir. Það er mjög áber- andi, að stjórnin í Peking er rússneska kommúnistaflokkn- um mjög andstæð. Chen dró enga dul á að mikið bæri á milli Rússa og Kínverja og Kinverjar hefðu orð- ið fyrir miklum vonbrigðum af þeirri afstöðu sem Krúsjeff hefði tekið til þróunarinnar í Kína. Hann sagði einnig, að kínverska alþýðustjórnin mundi ekki láta neinn segja sér fyrir verkrnn um það, hvernig hún hagaði uppbygg- ingu í landinu eða hvaða stefnu hún tæki í innanríkis- og utanríkismálum. — Var nokkuð minnzt á kjarnorkusprengjur? — Nei, ekkert. — En sýndist yður Kína vera mikið herveldi? — Já, það er mjög áberandi, hvað allt einkennist þar af hernaðaranda. Herinn. setur mjög mikinn svip á allt þjóðlífið og er í miklu áliti. Hins vegar er ljóst að raun- veruleg völd eru I höndum miðstjórnar kommúnista- flokksins í Peking. — Yður finnst sem sagt ein- ræðið liggja í loftinu? — Þjóðféiagið er alveg sams konar og í Sovétríkjunum og mér kom það svo fyrir sjónir að hið mikla kínverska þjóð- félag væri á 15 árum orðið algjörlega kommúnistískt, með öllum einkennum venju- legs kommúnísks þjóðfélags eins og ég þekki það frá Aust- ur-Evrópu. — En sem sagt: það var mjög merkilegt að kynnast þessu viðlendasta ríki heimsins og fjölmenn- ustu þjóð veraldar, sem á sér fimm þúsund ára garola sögu og merka menningu. Gg ekki er annað að sjá en þeir leggi sig fram um að byggja upp landið, þó ég sé auðvitað ekki um það dómbær eftir skjóta yfirferð, því víða var komið við á stuttum tima. — HVaða stórborgir sáuð þið? — Við komum til' Han- chow, Shanghai og Kanton, auk Peking. — Og yður hefur þótt mikið til um að koma til hÖfuðborg- arinnar? — Já, hún er gamall menn- ingarbær. Þar mætist gamla keisaraveldið og kommúnismi þess Kína sem Mao tse tung og félagar hans hafa skapað. Bátiðahöld í Pekbg: Ekkert minnzt á kjarnorkusprengju Peking 1. okt. (NTB). Meira en hálf milljón manna tók ]>átt í hátiðahöldum í Peking í dag í tilefni þess að 15 ár eru liðin frá stofnun Kínverska Al- þýðulýffveldsins. MikU skrúð- ganga var farin um affaltorg borgarinnar og á svölum viff torg Iff var Mao Tse-tung, formaður hinverska komniunistaflokksins, ásamt öðrum leiðtogum kín- verskra kommúnista og 3 þús. erlendum gestum meffan gangan fór hjá. Bargarstjóri Peking, Perng Chen, flutti ræðu áður en skrúð- gangan hófst. Sagði hann, að efnahagur Kína hefði aldrei ver- ið betri en nú, og án þess að nefna tölur, spáði hann, að upp- skera haustsins yrði mjög góð. Peng Chen lagði áherzlu á vin- áttu Kinvexja við þjóðir Afríku, Asiu og S.-Ameríku. Hann nefndi ekki Sovétríkin en sagði, að kínverska þjóðin væri mót- fallinn endurskoðunarstefnunni, sem væri versti óvinur heims- kommúnismans. Hann sagði, að Kínverjar yrðu að varast að blanda s>ér í innanríkismál ann- arra landa, en koma fram við þau eins og jafningja. Slíkt ættu önnur kommúnista'ríki Mka að gera án tillits til stærðar. Ræðu sinni lauk Peng Clhen með árás- um á Bandaríkin og stefnu þeinra. Eins og skýrt hefur verið frá sendu Rússar sendinefnd til Pek- ing til þess að taka þátt í há- tiðahöldunum. Flest blöð í Sovét ríkjunum sögðu í dag frá afmæH Kínverska aliþýðulýðveldisins. Pravda málgagn kommúnista- flokiks Sovétríkjanna sagði, að kínverskir leiðtogar hefðu ráð- izt á kommúnistaflokk sovétríkj- anna og borið hann rógi, en þrátt fyrir það réttu sovézkir kommúu- isfar kínverskum kommúnistum vinarhönd. I grein blaðsins er síðar minnt á, að mikill meiri- hluti kommúnistaflokka heims sé hlynntur þvi að haldin verði alþjóðleg ráðstefna tH þess að ræða ágreininginn, sem risið hefur innan kommúnistahreyf- ingarinnar. Undanfarna daiga hafa ýmsir stjórnmálafréttaritarar talið, að Kínverjar ætluðu að sprengja kjarnorkusprengjiu í tilefni 15 ára afmælisios, en ekkert slíkt var nefnt í daig. í Saigon sagði sendiherra Bandarikjanna, Max- well Taylor, að það væri ekki sama að eiga kjamorkusprengju og geta skotið henni í mark. Lét sendiherrann í ljós efasemdir um að Kínverjar ættu tæki tU þess að flytja kjarnorkusprengju á áfangastað ,þótt sprengjan væri ef tH vill fyrir hendi. Eins og síðustu fimm árin, var lítið um hersýninigar í samlbandi við hátiðahöl din 1 Peking, en nokkrar herdeildir vopnaðar byssum, sprengjuvönpum, vél- byssum og handsprengjum tóku þátt i skrúðgöngunni. Mörg þúsund börn gengu fram hjó svölunum þar sem komm- únistaleiðtogarnir stóðu, veifuðu gerfiblómum og sungu „Lengi lifi Mao Tse-tung“. Auk verka- manna og bænda tóKu stúdentar og Iþróttamenn þátt í skrúðigöng- unni Báru göngiumenn stór spjöld með lofsyrðum um kín- versku byltiniguna. og þróunina í Kína eftir að hún var gerð. Einnig voru á möngum spjöld- unum áskoranir tH þjóða Afriku, Asíu og S.-Ameríiku. Voru þœir hvattar tH að kynna sér verk Maos og stefnu hans.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.