Morgunblaðið - 11.03.1950, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 11. mars 1950.
jiyfgpiiiiii&iM
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavfk.
frainkv.stj.: Sigfús Jo
Rltstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgSana.I r
Frjettaritstjóri: ívar Guðmunassoi
A.uglýsingar: Árni Garðar Kristinssou
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Askrrftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanianda,
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbök,
kr. 15.00 utanlands.
Þung ábyrgð
UM ÞAÐ BIL hálfum mánuði eftir að núverandi ríkisstjórn
settist að völdum, stóðu leiðtogar Framsóknarflokksins upp
á Alþingi og kröfðust þess að stjórnin legði fram tillögur
sínar um lausn vandamála atvinnu- og efnahagslífs okkar
íslendinga. Svo auðvelt verk töldu þeir að undirbúa tillög-
ur um nauðsynlegar ráðstafanir í þessu efni. Þeir fengu þá
þau svör að ríkisstjórnin hefði þegar er hún tók við völd-
um hafist handa um undirbúning víðtækra ráðstafana til
viðreisnar.
Fáeinum vikum síðar kröfðust þessir sömu leiðtogar Fram-
sóknarflokksins þess að ríkisstjórnin legði tillögur sínar fyr-
ir Alþingi. Sömu svörin voru gefin af hálfu ríkisstjórnar-
innar. Hið mikla og vandasama mál væri í fullum unclir-
búningi og yrði lagt fyrir Alþingi jafnskjótt og þess væri
I.ostur. Rekstur bátaútvegsins hafði jafnframt verið tryggð-
ur til bráðabirgða eftir troðnum slóðum.
Undirbúningi ríkisstjórnarinnar að viðreisnartillögunum
var lokið 2. febrúar. Þann sama dag voru þær sendar hin-
um lýðræðisílokkunum til álita með áskorun um að heíja
um þær víðtækt stjórnarsamstarf. Síðan leið róunlega þriggja
vikna samnmgaþóf án þess að það færði ríkisstjórnina nær
því takmarki að ná umræddu samkomulagi við lýðræð'.s-
flokkana. Fyrsti mars var á næsta leiti en fyrir þann tíma
hafði ríkisstjórnin heitið þinginu að hafa lagt tillögur sín-
ar fram, enda bráðabirgðarráðstafanir til handa útgerðinni,
miðaðar við þann tíma fyrst og fremst.
Ríkisstjórmn hlaut því að freista þess að Alþingi tæki
þinglega afstöðu til frumvarps hennar, sem tilbúið 'hafði
verið um þriggja vikna skeið. Hún lagði frumvarp sitt um
viðreisnarráðstafanir fyrir Alþingi. Ríkisstjórninni var fyr-
irfram kunnugt um, að Framsóknarflokkurinn var aðalatriði
þessara tillagna samþykkur, enda hafði blað hans lýst því
yfir að þær væru uppsuða úr „úrræðum“ hans frá s. 1
sumri. Ef allt var með felldu, hlaut þingfylgi þess þessvegna
að vera öruggt. En allt reyndist ekki með felldu þegar til
kom.
Ábyrgðartilfinninguna vantaði hjá Framsóknarflokknum
Flokkurinn, sem hvað eftir annað hafði krafið ríkisstjórn-
ina um tillögur hennar, snerist nú öndverður við. Hann
viðurkenndi að vísu að, viðreisnartillögur ríkisstjórnarinn-
ar byggðust á þeim eina grundvelli, sem skynsamlegur væri.
En það dugði ekki. Fyrst varð að nota kommúnista og Al-
þýðuflokkinn til þess að samþykkja vantraust og gera
landið stjórnlaust. Síðan varð að tefja málið. Allt það öng-
þveiti og ringulreið, sem af því hlaut að leiða var auka-
atriði. Viðskipti og bankastarfsemi máttu keyrast í harðan
hnút og þing og þjóð verða að viðundri. Viðreisnartillög-
urnar urðu að liggja og þjóðin að vera stjórnlaus meðaii
glundroðinn og öngþveitið magnaðist.
Þetta er ömurleg mynd af ábyrgðartilfinningu næst stærsta
stjórnmálaflökks þjóðarinnar.
Sannleikurinn er sá, að drátturinn á afgreiðslu viðreisn-
artillagnanna hefur valdið þjóðinni gífurlegu óhagræði og
truflað efnahagsstarfsemi hennar meir en menn almennt
gera sjer grem fyrir
Sjálfstæðismenn hafa lagt á það allt kapp að hraða af-
greiðslu þeirra. Fulltrúar þeirra í fjárhagsnefnd hafa reynt
að hafa þar sem skjótust vinnubrögð og skiluðu nefndar-
áliti um málið fyrir nokkru. En þegar taka átti það til
annarrar umræðu í gær höfðu engir hinna flokkanna skil-
að nefndaráliti, en bæði kommúnistar og Framsókn óskuðu
því frestað.
Um kommúnista er það vitað að þeir vilja gera allt til
þess að auka glundroðann í sambandi við þessar ráðstaf-
anir. Hinu er erfiðara að trúa að Framsóknarflokkurinn
vilji enn stuðla að því að afgreiðsla málsins tefjist.
Á þeim flokkum, sem skapað hafa það ástand, sem nú
ríMr í þessu þjóðfjelagi, hvíhr iþung ábyrgð. Fyrir hana
hljóta þeir að sjálfsögðu að svara til sakar fyrir dómstól
þjóðarinnar. Sjálfstæðisflokkurinn hefur í hvívetna hagað
starfi sínu í samræmi við þarfir alþjóðar.
m a* Árifar: ' jS 1 j| É ff M fc 4
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Nefndin er
ósammála
í FRJETT í Morgunblaðinu s.l.
fimmtudag segir frá því, að
fjárveitinganefnd Alþingis sje
ósammála um, hvort kaupa beri
helicopterflugvjelina, sem hjer
hefur 'verið til reynslu í nokkra
mánuði. Er í ráði að vjelin verði
notuð til björgunarflugs, en í
álitsgerð meirihluta fjárveit-
inganefndar segir, að „allir
þeir, er höfðu. . . tilraunir heli-
coptervjelarinnar méð hönd-
um, bæði stjórn Slysavarnafje-
lagsins og forstjóri Skipaút-
gerðar ríkisins, mæla mjög með
því, að vjelin verði keypt. . .“
•
Skoðun
minnihlutans
í ÁLITI minnihlutans, en í hon-
um eru þeir Gísli Jónsson,
Jónas Rafnar og Ingólfur Jóns-
son, segir meðal annars:
„Minnihlutinn er þess full-
viss af gögnum þeim, sem fyrir
liggja, að flugvjel sú, sem hjer
um ræðir, uppfyllir á engan
hátt þau skilyrði, sem gera
verður til helicopterflugvjelar,
sem ætlað er að gegna björg-
unarstörfum og landhelgis-
gæslu við strendur íslands all-
an ársins hring, og það væri því
rpjög misráðið að verja miklu
fje til kaupa og starfrækslu á
slíkri vjel. . .“
Umsögn Fluðráðs
FLUGRÁÐ okkar íslendinga
hefur verið beðið um að láta í
Ijós álit sitt á umræddri flug-
vjel, og í skýrslu, sem það hef-
ur samið, segir meðal annars
svo:
„Flugráð er þeirrar skoðunar,
að til þess að geta bjargað
skipbrotsmönnum úr sjávar-
háska, hvar sem er á landinu,
þurfi helicopterflugvjel, er hafi
að minnsta kosti flugþol til 800
km. flugs samanl., eða 400 km.
,,actions-radius“, þar eð gera
verður ráð fyrir, að strand geti
átt sjer stað á ólíklegustu stöð-
um á landinu og nauðsynlegt
sje, að komast fljótt á staðinn.
Hafi flugvjelin minna flugþol,
þyrfti að koma upp eldsneytis-
birgðum víðs vegar um land
allt og þær að vera tiltækilegar
fyrirvaralaust“.
•
Og að lokum. . .
SÍÐAR í skýrslu Flugráðsins
segir á þessa leið:
„Umrædd flugvjel hefur að-
eins flugþol til 300 km. flugs,
eða 150 km. ,,actions-radius“,
og þyrfti því að hafa sæg af
eldsneytisstöðvum um land allt.
Er því ljóst, þegar af þessari
ástæðu, að umrædd helicopter-
flugvjel er ekki heppileg að
þessu leyti“.
«
Skiptar skoðanir
EINS og sjá má á því, sem hjer
er sagt á undan, eru mjög svo
misjafnar skoðanir á því, hvort
tilhlýðilegt sje að verja mikilli
fjárupphæð til kaupa og starf-
rækslu á helicoptervjelinni, sem
nú er á landinu. Fram eru
komnar að minnsta kosti tveer
skoðanir, sem eru í algerri and-
stöðu hvor við aðra, en þar við
bætist svo sú staðreynd, að þeir
flugmenn munu vera teljandi,
sem ætla, að flugvjelin komi að
tilætluðum notum.
Hjer verður ekki gerð tilraun
til að dæma um, hver hafi rjett
fyrir sjer í þessu máli. Þó má
varpa fram þeirri spurningu,
hvort þarna sje ekki einmitt
mál á ferðinni, þar sem taka
eigi fullt tillit til tillagna og
álits Flugráðs. Eða hvað er
markmiðið með ráðinu, ef svo
er ekki?
•
Vitnaleiðslur
í ÞESSU sambandi er ekki úr
vegi að benda á ágæta þing-
venju, sem Bandaríkjamenn
styðjast mjög við. Nefndir þings
-ins halda tíðum opinbera fundi
þar sem borgararnir eru kvadd-
ir til að segja skoðun sína á um-
deildum og mikilsverðum mál-
um. Þarna koma auðvitað fram
sjerfræðingar ýmiskonar, og oft
þykja tillögur þeirra þess virði,
að hlýtt sje á þær. En blaða-
menn segja frá því í blöðum
sínum, sem þarna fer fram.
í sambandi við bollalegging-
ar fjárveitinganefndar okkar
um helicoptervjelina, hefði vafa
-laust verið fróðlegt að heyra
álit íslenskra flugmanna, og
sem flestra.
•
Haförn með þorsk
STÓR haförn sást suður á
Vatnsleysuströnd síðastliðinn
miðvikudagsmorgun. Maður,
sem í gærdag leit sem snöggv-
ast inn á skrifstofu blaðsins,
skýrði frá þessu.
Hann var þarna á ferð í bíl,
ásamt nokkrum öðrum, og örn-
inn var í fjörunni riett hjá veg-
inum. Þegar mennirnir stigu
út úr bílnum til þess að skoða
fuglinn nánar, kom í ljós, að
hann var að gæða sjer á morg-
unverði sínum.
Hann var að jeta stóran
þorsk.
•
Færeyjabrjef
TIL Eina Gientu 10 ár, Reykja-
vík, ísland, er utanáskriftin á
brjefi, sem pósthúsið sendi Mbl.
núna í vikunni. Innihaldið er
á þessa leið:
,,Nú vil eg smnja teg um tú
vilt skriva saman við mær eg
eri 11 ár og vil hava bilæt av
tær hapi at tú skrivar sjátt
aftur.
Hailsan.
Jaseph Ga’’divVVe. Kirkjar.
Miðvov. Færöerne.

MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
il)
iiiiiiiimiiiiimiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiMiiiiimiimiim
iiimiimiiiiiiimí
=■
49. ©g 50. ríks Bandsríkjansia
WASHINGTON. — Bandaríki
N.-Ameríku eru 48 talsins, en
nú mun verða breyting hjer á,
þar sem allar líkur eru til, að
þáu verði 50 innan skamms með
því að bæta Hawaii og Alaska
við þau, sem fyrir eru.
• •
LÍKA FYRIR
ÖLDUNGADEILDINA
HEFUR nú fulltrúadeild Banda
-ríkjaþings samþykkt, að þess-
um löndum verði veitt upptaka
í ríkj asambandið. Öldungadeild
-in hefur hins vegar ekki enn
fengið málið til meðferðar, en
til að um endanlega samþykkt
sje að ræða, verður hún að fall-
ast á málið líka.
• •
ATKVÆÐA-
GREIÐSLAN
ÞEGAR tillagan um upptökuna
í ríkjasambandið kom til at-
kvæða á dögunum, fjellu þau
svo, að 261 voru með upptöku
Hawaii, en 110 á móti. Tillagan
um Alaska var samþykkt með
186 atkvæðum gegn 146, svo að
skiptar eru skoðanir manna
um, hvort lönd þessi sje
hæf til að skipa bekk með hin-
um 48.
• •
ANDSTAÐA í
ÖLDUNGADEILDINNI
FORMAÐUR þeirrar nefndar
öldungadeildarinnar, sem þessi
mál fjalla undir, hefur látið svo
um mælt, að hann muni leggja
frumvarpið fyrir nefndina ein-
hvern tíma á þessu ári. Hins
vegar kvaðst hann ekki geta
um það sagt, hve nær það yrði,
þar eð fyrir nefndinni lægi svo
margt óafgreitt.
Sú er almenn skoðun manna,
að frumvörpin um upptöku
Alaska og Hawaii muni sæta
meiri andspyrnu í öldungadeild
inni en þau sættu í fulltrúa-
deildinni. Er hætt við, að full-
trúar stærstu ríkjanna verði
frumvörpunum þyngstir í
skauti, þar eð þeir munu líta
svo á, að þessum fámennu
löndum beri ekki sömu áhrif í
deildinni og rík.jum, sem eru
margfallt fólksfleiri. En sem
kunnugt er, þá er deildin skip-
uð 2 fulltrúum frá hverju ríki,
hvort sem það er stórt eða lítið.
• •
SEM stendur eiga lönd þessi
fulltrúa í þinginu, þar sem þau
teljast til Bandaríkjanna, en
þau njóta ekki sjálfstæðis sem
ríki, og hafa fulltrúar þeirra
því ekki atkvæðisrjett. Hawaii
komst í eigu Bandaríkjanna ár-
ið 1900, árið 1867 keyptu þau
Alaska af Rússum.
KYRRAHAFSEYJAR
ARÐBÆRAR
ER frumvarpið um Hawaii kom
til umræðu í fulltrúadeildinni,
bentu formælendur þess á, að
Kyrrahafseviarnar hafa yfir
hálfa millíón íbúa og greiða
meiri skatt en mörg þeirra
ríkja, sem nú tdjast til Banda-
ríkjanna. Þc,i’' b°ntu á, að Ha-
waii-búar afla meira fjár í rík-
issjóðinn en stiÓT-nin ver í þágu
landsins.
MTKitt, wf'rnAÐAR-
KOc,rvH)UR í
ALASKA
í UMRÆÐttnitm um Alaska
kom fram, hve geysiveigamikið
hernaðarörvo-m landsins er. —
Skýrðu formælendur málsins
svo frá, að i seinustu heims-
styrjöld hefði orðið að verja 25
sinum hærri fiárhæð til her-
varna í Alaska heldur en var
upphaflegt kaupverð landsins.
Þetta stafar af því, hve landið
var skammt á veg komið tækni-
lega. Þeir revndu áð hrekja þá
röksemd, að ATaska gæti ekki
staðið undir eðlilegum ríkis-
kostnaði. þar eð efnahagsþróun
landsins væri svo skammt á veg
kómin. Sögðu þeir í því sam-
Frh. á bls. 11