Morgunblaðið - 31.01.1946, Blaðsíða 6

6
MORGtJNBLAÐIÐ
Fimtudagur 31. jan. 1946
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: Ivay Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 12.00 utanlands.
I lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Lærdómur fyrir
kommúnista
STJÓRNMÁLARITSTJÓRI Þjóðviljans sagði í fyrra-
dag, að hann og flokkur hans gæti lært af hinum nýaf-
stöðnu kosningum. Það getur verið að þeim fjelögum
takist að læra eitthvað af úrslitum kosninganna. þó er
það óvíst.
En alþýða manna hefir lært ýmislegt um Kommún-
istaflokkinn og stefnu hans. Sá lærdómur heldur áfram,
og fylgi Kommúnistanna fer minkandi, eftir því sem
íslensk alþýða kynnist flokknum betur.
Kommúnistar hafa heitið því, að berjast fyrir ýms-
um góðum og gagnlegum málum. Það vantar ekki. Þeir
þykjast t. d. vilja skapa verkafólki öllu örugga atvinnu,
næði fyrir alt landsfólkið o. s. frv.
Þeir þykjast hafa fundið leið til þess að koma öllum
þessum framförum í framkvæmd, að skapa örugga at-
vinnu, bættan efnahag almennings, gott húsnæði, bætta
skóla, aukið hreinlæti og heilsuvernd o. fl. o. fl. Leiðin,
sem þeir vísa á er sú, að menn gangi í Kommúnistaflokk-
inn. Með því sje frelsi og framtíð þjóðarinnar trygð.
★ . •
Hversvegna kjósa menn ekki Kommúnista í bæjar-
stjórn, sem lofa öllu þessu?
Svarið er ákaflega nærtækt. Vegna þess að alþýða
manna treystir Kommúnistum ekki til þess að efna þessi
loforð, treystir öðrum betur til þess að skapa örugga at-
vinnu og bætt lífsskilyrði í landinu.
Menn, sem hafa ekki af öðru að státa í útgerðarmál-
um en „Falkur“-útgerðinni frægu, eru ekki líklegir til
þéss að geta unnið nein þrekvirki í útgerðarmálum.
Flokkur, sem ekkert hefir aðhafst í húsnæðismálum,
þar sem hann hefir haft völd, er ekki líklegur til þess
að reisa heil bæjarhverfi svo til á svipstundu hjer í
Reykjavík.
Alþýða manna hefir ekki trú á því, að „pappírstogar-
ar“ og „skýjaborgir" verði til þess að auka útgerð og
atvinnu og bæta úr húsnæðisvandræðum hjer í Reykja-
vík.
★
Þetta er ein af meginástæðum fyrir því, að Kommún-
istar hjer í Reykjavík fengu 3000 atkvæðum færra, en
þeir gerðu sjer vonir um.
Ofan á þetta bættist svo það, að íslensk alþýða skilur
ekki, og mun aldreþfella sig við það, að íslendingar þurfi
að ganga erlendum einræðisstefnum á hönd, til þess að
vinna að umbótamálum þjóðarinnar.
Kommúnistar aftur á móti telja, að enginn geti unnið
hjer handarvik svo að gagni komi, nema hann segi sig í
flokk með mönnum, sem lúta erlendum yfirráðum. Svo
langt er gengið í þessari villu, að mönnum ofbýður. Eins
og t. d. þegar ungfrú Katrín læknir Thoroddsen fyrver-
andi tilvonandi bæjarfulltrúi Kommúnista, hjelt því fram
í útvarpsræðu, að hjer væri ekki hægt að fá lok á sorp-
ílát eða verjast taugaveikissýklum, nema bæjarbúar
brynjuðu sig herklæðum hins rússneska kommúnisma.
★
íslensk umbótamál, smá og stór, eiga ekkert skylt við
hina rússnesku einræðisstefnu. Þau verða leyst með ís-
lenskum framfarahug, af íslenskum höndum og hugviti.
Þetta eru menn nú óðum að skilja og hafna þeirri villu,
er lætt hefir verið í hugskot altof margra manna, að til
þess að vinna að framförum og framkvæmdum hjer á
landi, til gagns fyrir þjóðina og framtíð hennar, þurfi
menn að hafna Islendingseðli sínu og ganga hálft í hvoru
erlendu stórveldi á hönd.
Vafasamt er hvort hinar nýafstöðnu bæjarstjórnar-
kosningar gefa forystumönnum Kommúnista sæmilega
ráðningu í þessu efni. Sennilegra er, að þeir verði manna
síðastir til að skilja þetta og viðurkenna í verki.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Birting atkvæða-
talna.
VESTURBÆINGUR skrifar:
„Jeg vildi, Víkverji sæll, biðja
þig að koma orðsendingu til
yfirkjörstjórnar hjer í Reykja-
vík og þakka henni fyrir greiða
og góða afgreiðslu við atkvæða
talninguna aðfaranótt mánu-
dags eftir bæjarstjórnarkosn-
ingarnar. Því sú afgreiðsla
stakk svo í stúf við atkvæða-
talninguna a. m. k. víðast hvar
annarsstaðar á landinu.
Fyrst og fremst er hjer svo
rösklega gengið að verki, að
klukkustund eftir að kosninga-
athöfninni var lokið, getur út-
varpið tilkynt atkvæðatölur, er
námu rúmlega 2/3 allra atkvæð
anna eða voru samtals um 17
þúsund. Þau atkvæði, sem þar
komu fram, voru tekin þannig
upp, að þau sýndu sömu hlut-
föll milli flokkanna eins og úr-
slitatölurnar;“.
Ætti að verða
regla.
„ÞAÐ ÆTTI að vera föst
regla allra kjörstjórna á land-
inu við allar kosningar, að gefa
aldrei upp atkvæðatölur fyr en
svo langt er komið talningu, að
nokkurnveginn vissa er fengin
fyrir því, að hlutföllin verði
svipuð í úrslitum. Almenning
varðar ekkert um aðrar tölur.
Eins og t. d. þegar oftar en einu
sinni er símuð til útvarpsins
sama atkvæðatala sumra fram
boðslistanna, en bætt við hjá
hinum, eins og átti sjer stað á
mánudagsnóttina. Ellegar þeg-
ar menn eru að leika sjer að
því að síma frá Austfjörðum í
upphafi talningar atkvæðatöl-
ur, sem samtals eru innan við
hundrað og lítið sem ekkert er
að marka. Þetta er barnaskap-
ur, sem aldrei ætti að eiga sjer
stað. Fullorðnir menn ættu ekki
að þurfa að vera svo lengi að
telja t. d. upp að þúsund, að
þar sem atkvæðatalan er ekki
hærri en það, er engin ástæða
til að tilkynna neinar tölur frá
þeim kjörstöðum, fyr en taln-
ingu er lokið.
Að gefa upp atkvæðatölur til
útvarpssendinga, sem eru fjarri
því að gefa rjetta mynd af úr-
slitum, er barnalegur leikara-
skapur, sem Ríkisútvarpið ætti
að taka fyrir, þótt einhverjar
kjörstjórnir kynnu að vilja
halda honum áfram“.
Ljelegt matvæla-
eftirlit.
ÖLLUM, sem eitthvað fást
við matargerð, og þá vitanlega
fyrst og fremst húsmæðrunum,
er ljóst, að eftirlit með mat-
vælasölu er langt frá því að
vera eins og það ætti að vera
hjer á landi. Ótal dæmi eru til
þess, að mönnum eru seld mat-
væli, sem ekki er nothæft í
skepnufóður. Er þetta því mið-
ur svo algengt, að það er óþarfi
að nefna mörg dæmi.
Mjólkurmeðferðin og tilhög-
un mjólkursölunnar hjer er ef
til vill alvarlegasta dæmið.
Heyrt hefi jeg lækna fullyrða,
að magaveiki, sem hjer var
landlæg um alllangt skeið í sum
ar og í haust, hafi eingöngu
stafað af því, að mjólkin, sem
menn neyttu hjer, var skemd.
Hefir og komið á daginn, að
mikill hluti mjólkurinnar, sem
seld er hjer í bænum, er ónot-
hæf til neyslu, sje miðað við
þær kröfur, sem nú eru gerð-
ar til meðferðar á mjólk.
Það er ekki of mikið sagt, að
við sjeum 20—30 árum á eftir
tímanum hvað meðferð á mjólk
og tilhögun á mjólkursölu
snertir.
Nú stendur þetta að vísu til
bóta, eftir áralangt þjark og
skammir, en samt mun enn líða
of langur tími þar til Mjólkur-
samsalan fær aðstöðu til að
ganga þannig frá mjólkinni, að
hún sje mönnum bjóðandi.
•
Það á ekki að kaupa
skemdan mat.
KJÖT, FISKUR, grænmeti
og fleiri matvæli eru oft seld í
því ástandi, að ekki ætti að líð-
ast. Það þarf að koma á ströngu
matvælaeftirliti um alt land,
en fyrst og fremst eiga menn
að taka sig saman um að kaupa
ekki skemd matvæli, eða þann-
ig með farin, að þau sjeu ekki
æt.
Það getur verið, að framleið-
endur kunni því illa til að
byrja með, að verið sje að hnýs
ast í framleiðslu þeirra og að
krafist sje af þeim meiri vöru-
vöndunar. En þeir munu sjá,
að það borgar sig einnig fyrir
þá, að eingöngu sje leyfð sala
góðra matvæla.
Kröfur almennings um betri
matvælameðferð eru sterkasta
vopnið í þessum efnum.
Ef matvælasalar sjá, að það
þýðir ekki að hafa nema góðar
vörur á boðstólum, munu þeir
vanda sig betur en nú er al-
ment gert, því að öðrum kosti
missa þeir spón úr aski sínum.
•
Fyrirspurn um
skrímsli.
FYRIR NOKKRUM dögum
kom brjef til Morgunblaðsins
frá manni í Englandi. Hann
spyr í brjefinu um vatna-
skrímsli á Islandi. Segist hafa
lesið um vatnaskrímsli, sem
verið hafi í Lagarfljóti á Is-
landi á 17. og 18. öld. Heimild-
ir sjeu góðar fyrir þessum sög-
um og nú vill hann fá að vita,
hvort skrímsli þessu sjeu enn
til og hvort nýlega hafi verið
birtar fregnir af þeim í Morg-
unblaðinu.
Það skyldi nú aldrei fara svo,
að Lagarfljót fengi á sig orð,
eins og t. d. Loch Nes í Skot-
landi, þar sem menn hafa þóst
sjá vatnadýr við og við undan-
farin ár?
Efalaust myndi það draga
að forvitna ferðalanga, eins og
til Loch Nes, en vafasöm frægð
væri það fyrir Lagarfljót, ef
slíkar fregnir kæmust á kreik
erlendis.
•
Hervernd Banda-
ríkjamanna.
ÞRÍR FJELAGAR sendu
mjer brjef fyrir nokkrum dög-
um og báðu mig að skera úr
deilu, sem þeir segjast hafa átt
í, en það var út af því, hvort
íslensk yfirvöld hafi beðið um
vernd Bandaríkjamanna, eða
hvort það hafi verið Bretar,
sem báðu Bandaríkjamenn um
hervernd fyrir Island.
Þeir fylgjast illa með, pilt-
arnir, úr því að þeir vita ekki,
að Alþingi samþykti að biðja
um hervernd Bandaríkjanna
1941, eftir að Bretar höfðu til-
kynt, að þeir þyrftu á herafla
þeim, er þeir höfðu hjer, að
halda á öðrum vígstöðvum.
IIMUIISnillHlVi |nwmtnilUI«l»iM> -.***»*. .ww=r**5.rtr#«« » W>|.J
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI I
■ ■■■■■■ ■ ■■■■■•■■■■■■■■•■•■■■■■■■■öMmiw** ■
Erfjðleikar verka mannaflokksins breska
AMERÍSKA vikuritið Time
birtir í tilefni af 6 mánaða
stjórn breska verkamanna-
flokksins grein um stjórnmála-
ástand og horfur í Bretlandi.
Telur Time, að forystumenn
Verkamannaflokksins hafi mikl
ar áhyggjur útaf framtíðinni.
Ihaldsflokkurinn breski sje
einnig í vanda staddur, ef leið-
togum hans takist ekki að
vinna fljótlega upp á móti hin-
um mikla ósigri, sem flokkur-
inn beið í kosningunum s.l.
sumar.
Tvö aðalmál, sem verka-
mannaflokksstjórnin verður að
ráða framúr, eru:
1) Breska stjórnin verður að
finna ráð til þess, að Bretland
haldi stórveldaaðstöðu slnni og
ætlar augsýnilega að reyna það
á samvinnugrundvelli og láta
stjórnast af hugmyndum sinna
eigin leiðtoga í þeim efnum.
2) Breska stjórnin verður að
finna leið út úr fjármálaöng-!
þveiti, sem er hvorki meira nje 1
minna en gjaldþrot — en það
hefir sigurinn kostað Breta, þó
orðið gjaldþrot sje sjaldan
nefnt í því sambandi heima fyr
ir í Bretlandi.
Þingmenn Verkamannaflokks
ins hafa yfirunnið minnimáttar
kendina, sem kom svo greini-
lega fram hjá leiðtogum Vérka
mannaflokksins á dögum Mac-
Donalds. Þingmenn flokksins
hafa reynst góðir ræðumenn á
þingi, en ráðherrar Verka-
mannaflokksins hafa hvorki
reynst betur eða ver en hinir
gamaldags fyrirrennarar þeirra
En Verkamannaflokkurinn.sem
áður þreifst á andstöðu við rík
isstjórnina, er nú í varnarað-
stöðu.
Hætta er á, að margur kjós-
andi, sem kaus með Verka-
mannaflokknum, vegna þess að
J hann var á móti íhaldsflokkn-
um, sje nú óánægður með
Verkamannaflokksstjórnina, af
ýmsum ástæðum.
Fjöldi hermanna, sem kaus,. ■
með Verkamannaflokknum í
þeirri von, að komast fljótt úr
herþjónustu, munu snúa við
honum bakinu.
En langhættulegust fyrir
breska Verkamannaflokkinn er
þjóðnýtingarstefna hans, eink-
um gagnvart verklýðsfjelögun
um.
Meðlimir verklýðsfjelaganna
eru þegar farnir að gera sjer
ljóst, hvaða þýðingu þjóðnýt-
ing hefir fyrir verklýðsfjelög-
in, en það er þetta:
Nú er það ríkisstjórnin,
sem er húsbóndinn, verklýðs
fjelögin eru þátttakendur í
ríkisstjórninni. Hvaða gagn
Framh. á bls. 8.