Morgunblaðið - 28.04.1996, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 28. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Það er dijúgur tími
síðan Ólafur Gaukur
Þórhallsson kom fyrst
fram opinberlega
sem hljóðfæraleikari
í danshljómsveit.
Hann hefur verið af-
kastamikill lagahöf-
undur og útsetjari um
þess starfrækt eigin
hljómsveitir og gítar-
skóla. Ólafur Gaukur
er því löngu þjóð-
kunnur tónlistarmað-
ur og kann frá mörgu
að segja á löngum
ferli. Olafur Orms-
son ræddi við nafna
sinn Gauk um ýmis-
legt minnisstætt
frá liðnum árum.
Synd að ég skyldi
ekki verða píanisti
stillti hann og kenndi mér tvö grip.
Daginn eftir var ég búinn að finna
út það þriðja. Þannig byijar þetta.
Þetta var litli boltinn.“
Sem varð _að snjóbolta?, skaut ég
inn í, og Ólafur Gaukur brosti.
„Einmitt, já. Ég er þarna, tólf
ára. Þrettán, fjórtán ára er ég farinn
að hlusta á plötur, aðallega jazzplöt-
ur. Svonefndar V-disc plötur sem
maður gat keypt í búnkum og voru
eftirstöðvar eftir veru herliðsins hér
á stríðsárunum. 78 snúninga stórar
plötur.“
- Þar heyrir þú þá fyrst þá tón-
list sem eitt sinn var kölluð hin eina
og sanna villimannamúsík?
„Já og jazzinn heyrði ég líka í
útvarpinu. Djangó Reinhardt og
Svend Ásmundssen og svo þessa
amerísku á V-dice plötunum, Basie
og Benny Goodman. Ég var ákaflega
hrifinn af Goodman og mörgum
píanisturri, sem spiluðu með honum.
Ég hef alltaf verið afskaplega hrifinn
af píanistum. Synd að ég skyldi ekki
verða píanisti."
Þar var komið að talið barst að
foreldrum Ólafs Gauks og þeim
menningarstraumum sem hann ólst
upp við í æsku.
„Pabbi var úr Dölunum. Hann
varð snemma menntaþyrstur. Hann
fór með bækur með sér til að sitja
yfir kindunum, sagði hann mér.
Hann var búinn að læra eitthvað í
frönsku áður en hann kom hingað
í bæinn til að ljúka stúdentsprófí á
einum vetri. Hann varð að klára
þetta á einum vetri. Það voru ekki
til neinir peningar í þá daga. Hann
var auðvitað búinn að undirbúa sig
heima í sveitinni, talsvert hlýtur að
vera, úr því að hann kláraði þetta á
einum vetri. Hann sagði mér að
hann hefði eftir stúdentspróf komist
til Frakklands á þann hátt, að hing-
að kom franskt herskip á ytri höfn-
ina og hann fór um borð og talaði
við yfirmanninn og talaði við hann
að ég held á frönsku, en hann sagði
í HÓFI, líklega haldið áður en Gunnar Ormslev hélt til útlanda
til að gerast atvinnuhljómlistarmaður þar. Efsta röð frá vinstri:
Erwin Koeppen, Jón Sigurðsson (bassi), Sigurbjörn Ingþórsson,
Jón Sigurðsson (trompet) og Magnús Pétursson. Miðröð frá vinstri:
Guðmundur Steingrimsson, Guðjón Ingi Sigurðsson, Eyþór Þor-
láksson, Ólafur Gaukur, Kristján Magnússon, Árni Elfar, Guð-
mundur R. Einarsson og Björn R., bróðir hans, og Haukur Mort-
ens. Neðsta röð frá vinstri: Axel Kristjánsson, Sverrir Garðars-
son, Gunnar Egilsson, Svavar Gests, Gunnar Ormslev, Andrés
Ingólfsson, Gunnar Reynir Sveinsson og Lárus Lárusson.
AÐ ER ekki auðvelt að ná
tali af Ólafi Gauki Þór-
hallssyni. Hann er önnum
kafinn flesta daga vikunn-
ar við hin ýmsu verkefni. Ólafur
Gaukur er einstaklega fjölhæfur og
hefur komið ótrúlega mörgu í verk.
Undanfarið hefur hann verið að
koma í endanlegan búning laginu
Sjúbídú, sem hann samdi með dóttur
sinni, Önnu Mjöll, og er framlag ís-
lenska sjónvarpsins í söngvakeppni
sjónvarpsstöðva Evrópu sem fram
fer í Ósló 18. maí næstkomandi. Þá
hefur hann starfrækt gítarskóla í tvo
áratugi og verið aðalkennari skólans
og er annar ritstjóra VR blaðsins,
málgagns Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur.
Hann er líklega þekktastur sem
gítarleikari og hljómsveitastjóri með
ýmsum danshljómsveitum í áratugi
og afkastamikill laga- og textahöf-
undur. Og enn hefur hann aukið við
orðstír sinn. Hann lauk námi í kvik-
myndatónlist í Los Angeles fyrir
örfáum árum og samdi nýlega tón-
list fyrir kvikmyndina Benjamín
Dúfu sem hlaut einróma lof gagn-
rýnanda.
Ég heimsótti Ólaf Gauk í ný og
glæsileg húsakynni gítarskólans
þeirra erinda að eiga við hann tal
um feril hans í tónlistinni og að for-
vitnast um ýmislegt sem hann er
að fást við. Gítarskólinn er ekki leng-
ur í leiguhúsnæði í Stórholtinu í
Reykjavík þar sem hann hefur verið
til húsa í tvo áratugi. Hann er kom-
inn í eigið húsnæði, á ánnarri hæð
að Síðumúla 17, og í herbergi innar-
lega á ganginum var Ólafur Gaukur
að tala í síma þegar ég kom þar
einn morgun að áliðnum aprílmán-
uði.
Listamaðurinn hefur vissulega
ástæðu til að líta björtum augum á
tilveruna. Það er flest hagstætt í lífi
Ólafs Gauks. Hann er skapandi Iista-
maður sem á mörgu verki óiokið.
Hann hefur heilmikla lífsreynslu að
baki. Ólafur Gaukur er ekki á þeim
aldri að vilja láta skrá endurminn-
ingar sínar. Það bíður ef til vill síð-
ari tíma. Hann er rétt rúmlega sex-
tugur og grátt hárið gerir hann
virðulegan. Við skiptumst á skoðun-
um um landsins gagn og nauðsynj--
ar, síðan var upptökutækið sett í
gang og Ólafur Gaukur hóf að segja
frá hvernig gítarinn kom til sögunn-
ar. Hljóðfærið sem átti eftir að raska
öllum áformum um langskólanám.
Hann hallaði sér aftur í hæginda-
stólnum og kallaði fram minningar
frá löngu liðnum árum:
Bernska og áhrifavaldar
„Pabbi var mikið í útlöndum. Hann
var magister í rómönskum málum.
Hann átti vin í Þýskalandi sem heim-
sótti hann fyrir stríð og bjó heima
hjá okkur í einhveijar vikur. Þegar
hann fór spurði hann pabba hvort
hann mætti ekki senda honum eitt-
hvað þegar hann kæmi heim, t.d.
eitthvert hljóðfæri. Pabbi nefndi
fiðlu. Þjóðveijinn sendi svo gítar.
Ég veit svo sem ekki af hveiju.
Honum hefur líklega þótt gítarinn
ódýrari og koma að betri notum.
Gítarinn hékk lengi upp á vegg
heima hjá mér óhreyfður, þar til að
einu sinni að ég lá í einhverri um-
ferðapest. Friðjón Þórðarson, síðar
þingmaður og ráðherra, frændi
minn, kom í heimsókn í hádegismat,
en hann var þá í Háskólanum. Hann
greip þennan gítar af veggnum,
árabilog hefur auk
UNGUR að árum.
að það hefði verið mjög erfitt, hefði
gengið samt. Mér þykir það nokkuð
merkilegt miðað við mína eigin
reynslu af að tala menntaskóla-
frönskuna við Fransmenn, sem var
nokkuð klén. Pabbi fór með skipinu
til Frakklands, til LeHavre, hafnar-
borgarinnar. Síðan var hann við nám
í Frakklandi í Sorbonne í líklega ein
7 ár.
Eitt sumar kom hann heim og
kenndi þá í Garðhúsum í Grindavík
og þar bjó mamma hjá foreldrum
sínum. Þar kynntust þau. Þetta er
þessi klassíska saga um kennarann
sem kemur á heimilið og kynnist
heimasætunni. Eins og þeir skrifuðu
um þessir stóru rithöfundar, Hams-
un og fleiri.“
- Og hér heima, t.d. Guðrún frá
Lundi og rithöfundar af hennar kyn-
slóð?
„Já, einmitt Guðrún frá Lundi.
Við erum fjögur systkinin, ég á tvær
systur og einn bróður. Við áttum
heima í vesturbænum í Reykjavík.
Pabbi vann fyrstu árin sem bréfa-
skrifari fyrir heildverslun hér í bæn-
um. Hann kom heim frá námi 1930
til starfa. Árið 1933, þegar Balbó-
leiðangurinn kom til íslands, var
hann túlkur Balbos, ítalska flug-
málaráðherrans, sem kom hingað
þá um sumarið. Pabbi talaði ágæt-
lega spænsku, ítölsku, frönsku og
portúgölsku og svo talaði hann mjög
vel ensku, þýsku og dönsku. Ein
jólin man ég að hann var að lesa
hebresku eða kynna sér málið. Lat-
ínu las hann iðulega og bað mig að
fá lánaðar Sesarbækurnar úr
menntaskólanum. Mér þótti fremur
leiðinlegt í menntaskóla. Ég naut
mín ekki. Mér þótti skemmtilegast
að spila músík í þá daga. í fimmta
bekk MR var ég tekinn inná beinið
til Pálma rektors og þá sagði hann
við mig. - Ef ég sé þig auglýstan
enn einu sinni að spila jazz þá ertu
rekinn úr skóla. Þá fór ég beinustu
leið til þeirra aðila, sem ég spilaði
stundum hjá, og bað þá að auglýsa
mig á hveijum degi. Ég mætti samt
sem áður í skólann og var ekki rek-
inn úr skóla, en var snarfelldur um
vorið.
Ég réð mig á Borgina til Billich
1948. Um áramótin 48-49 hringdi
pabbi fyrir mig til skólabróðurs síns
úr Sorbonne, sem var Þórarinn
skólameistari í Menntaskólanum á
Akureyri og biður hann að leyfa
mér að lesa utan skóla og ljúka stúd-
entsprófi þar um vorið sem ég
gerði.“
Viðtalið var tekið laugardags-
morgun í húsakynnum Gítarskólans
við Síðumúla. Það var enginn hávaði
frá umferðinni um götuna. Einu
hljóðin utan dyra frá fuglum himins.
Flestar verslanir í nágrenninu voru
lokaðar. Enn einn vordagur var
runninn upp, einn þessara fögru
vordaga. Viðmælandi og spyijandi
voru báðir í sólskinsskapi þrátt fyrir
ýmiss konar neikvætt nöldur sem
er áberandi í þjóðlifinu. Ólafur Gauk-
ur hafði ánægju af að rifja upp þau
ár þegar hann er ungur maður að
alast upp í Reykjavík.
„Pabbi vann svona við ýmislegt
þar til hann fór að vinna á Lands-
bókasafninu þar sem hann starfaði
síðan til dauðadags. Hann var alltaf
við kennslu. Heima hjá mér voru
alltaf tímar á kvöldin og stundum
fleiri en einn nemandi í tíma inni á
kontór. Kannski fór ég þess vegna
að kenna sjálfur í einkatímum.“