Lesbók Morgunblaðsins - 05.03.1994, Blaðsíða 7

B OKMENNTIR
Úr kvikmyndinni: Stolnar stundir hjá skólapiltunum á kaffihúsi í námunda við Metrópolitan-skólann.
VANRÆKT VOR
lok janúar frumsýndi Háskólabíó dönsku kvikmynd-
ina „Det forsömte forár“, eða „Vanrækt vor“ eins
og myndin heitir á íslensku. Myndin sem gerð er
eftir samnefndri skáldsögu danska rithöfundarins
Hans Scherfig var gerð árið 1993, en skáldsagan
með breiðum kvisti þar sem veitingasalurinn
er til húsa, en hefur inndregið báðum megin
við kvistinn eins og sést á myndunum. Eitt
af því sem prýðir húsið sérstaklega er að þak-
ið gengur út frá kvistinum eins og vængur í
báðar áttir. Þar eru jafnframt stækkunar-
möguleikar ef þörf krefur; þá með glerveggjum
fyrir þessa tvo vinkla.
í Sælastofu er hægt að kveikja upp í ami;
þar eru leðurklæddir sófar og stólar og parket
á gólfi. í forsalnum og veitingasalnum eru hins-
vegar gráar steinflísar á gólfum; afar slit-
sterkt efni, sem nú er allsstaðar notað á veit-
ingabúðir golfskála og þá er gengið þar á
gaddaskóm jafnt sem öðrum skóm. Það er
hinsvegar ekki gert í Keilisskálanum, heldur
ganga menn í veitingasalinn á sokkaieystum.
Það þykir fremur kauðalegur fótabúnaður i
svo fáguðu umhverfi. Má minna á að úti í ír-
landi vorum við á virðulegum stað sl. haust
og sagt kurteislega að við gætum því aðeins
fengið að koma inn að við værum í skóm, en
við höfðum dregið þá af fótum okkar af göml-
Um vana. Þetta kemur að sjálfsögðu ekki bygg-
ingunni við, en ræður ásamt öðru úrslitum um
það andrúm, sem verið er að reyna að skapa
með fágaðri útfærslu.
Ekki veit ég nákvæmlega hvað er verk inn-
anhússarkitektsins, sem heitir EUen Tyler, en
eftirtekt vekja ýmis vel leyst smáatriði. Þar á
meðal er glerskápur fyrir verðlaunagripi, sem
felldur er inn í vegg og myndar jafnframt
glugga inn í fundaherbergi. Athygli vekur einn-
ig fallegur umbúnaður á merki Keilis, sem
sandblásið er í gólfið, þegar inn kemur í forsal-
inn. Oft eru það þó hinir ýmsu gripir sem
safnast hafa í áranna rás, sem hengdir eru á
veggi og skapa hina sönnu kiúbbstemmningu.
Að þessu leyti býr Keilir vel þó áratugirnir
séu ekki margir að baki. Þar eru á veggjum
fjöldi gamansamra vatnslitamynda, flestar frá
fyrstu árum Keilis, og eru allar verk Eiríks
Smith listmálara, sem verið hefur félagi frá
upphafi.
Sú glæsilega aðstaða sem Golfklúbburinn
Keilir hefur fengið með nýja golfskálanum er
bæði til komin fyrir einstæðan skilning og
velvilja bæjaryfirvalda í Hafnarfirði, svo og
sjálfboðavinnu félaga. Svo mikil fjölgun félaga
hefur orðið, að nú verður að skrá rástíma fyrir-
fram, ef menn vilja bregða sér á völlinn. Það
hefur komið sér vel, að Keilir hefur getað tek-
ið við allnokkrum hluta þeirrar miklu aukning-
ar, sem orðið hefur í golfi á örfáum árum og
sumir líkja við sprengingu.
A Hvaleyrarholtinu í næsta nágrenni við
golfskálann er risin afar skrýtin byggð. Þar
er hvert hús „með sínu lagi“ og ósamræmið
sem þar ríkir á eftir að verða endalaust undr-
unarefni. Svo er að sjá, að Bjartur í Sumarhús-
um búi í hverju húsi og hefur aðeins ætlað
að færa sig innar á heiðina, þegar hann byggði
á holtinu. Sum húsin væni ein sér í lagi, en
heildin er afleit. Klúbbhús Keilis ber af þarna,
en því miður sést aðeins bakhlið þess frá göt-
unni og bílastæðinu. Til þess að sjá hver staðar-
prýði er að þessu húsi þarf að ganga framfyr-
ir það og sjá það frá því sjónarhomi sem
stærsta myndin sýnir.
Gísli Sigurðsson.
Vel leyst smáatriði: Skápur fyrir verðlauna-
gripi er um leið gluggi inn í fundahcrbcrgi.
Danski rithöfundurinn
Hans Scherfig hefur orðið
frægur fyrir skáldsögu
sem kom út 1940 og lýsir
afleiðingum þess fyrir
einstaklinginn þegar að
honum er ekki hlúð sem
skyldi á.;vorinu í lífi hans,
heldur er hann ef til vill
vængstýfður með
hörmulegum afleiðingum.
Eftir AUÐI
LEIFSDÓTTUR
kom út árið 1940. Þegar skáldsagan kom
fyrst út vakti hún mikið róstur víða í þjóðfé-
laginu, en lfldega hefur glímuskjálftinn verið
hvað mestur á kennarastofu Metropolitan-
skólans í Kaupmannahöfn, sem þá var og
hafði um áraraðir verið einn virtasti mennta-
skóli borgarinnar. Sjálfur hafði Scherfig ver-
ið nemandi í skólanum, en bókin fjallar um
unga drengi, nemendur í Metropolitan-skó-
lanum, líf þeirra og aðstæður bæði heimafyr-
ir og í skólanum. I upphafi sögunnar eru
„drengirnir" orðnir fullorðnir menn og hitt-
ast til að gera sér glaðan dag í tilefni þess
að 25 ár eru liðin frá því að þeir luku stúd-
entsprófi. Sú frásagnartækni sem Scherfig
notar eru skipti milli fortíðar og nútíðar, eins-
konar „flashback", sem sýnir hvemig dreng-
irnir voni, hvaða væntingar og vonir þeir
báru til lífsins, og á hinn bóginn nútíminn;
hvað þeir raunverulega urðu í lífinu. Sagan
hefst á dramatískum dauðdaga eins kennar-
ans, lektors Blomme, og vekur því í upphafi
væntingar lesandans/áhorfandans um að hér
sé um glæpasögu að ræða, en einmitt vegna
lýsinga og frásagnatækni Scherfigs á hinum
raunverulega veruleika fortíðar og nútíðar,
fellur glæpamótífið fljótlega í skuggann.
Dauði lektors Blomme, sem reynist hafa
verið byrlað eitur, er þó alltaf í bakgrunni,
en í lok sögunnar stendur morðið sem allt
að því eðlileg afleiðing þess kerfis viðtekinna
hefða og samskiptamynsturs kennara og
nemenda í skólanum. Hans Scherfig hefur
aldrei dregið dul á að bókin „Vanrækt vor“
byggir á eigin reynslu, enda er bæði nemend-
um og kennurum lýst svo lifandi að engum
hefur komið til hugar að efast.
Rithöfundurinn Hans Scherfig fæddist
árið 1905 og er upprunninn úr broddborgara-
stétt Kaupmannahafnar. Faðir hans rak
einkafyrirtæki, og ekki er ólíklegt að til
Hans Scherfigs hafi verið gerðar væntingar
innan þess fyrirtækis. Scherfig var yngstur
systkina sinna og ólst upp í vernduðu um-
hverfi heimilis og fjölskyldu. Að loknu stúd-
entsprófi frá Metropolitan-skólanum stund-
aði hann í nokkur ár nám við háskólann í
Kaupmannahöfn, en söðlaði um og starfaði
síðan sem málari, rithöfundur og blaðamað-
ur. í vitund Dana er hann þekktur sem kom-
múníski rithöfundurinn sem málaði, en sjálf-
ur vildi hann „skilgreina sig“ sem málari sem
skrifar líka. Segja má að pólitísk vitund og
sannfæring Scherfigs sé undirrót eða kanski
öllu heldur undiralda skrifa hans, án þess að
á nokkurn hátt sé hægt að tala um pólitískan
áróður. í bókum sínum lýsir Scherfig „kerf-
inu“ eins og það er, og í „Vanrækt vor“ er
það skólinn, kennararnir, sjálfsvitund þeirra
og hefðir sem eru fulltrúar „kerfisins“. Sagt
hefur verið að „byltingin éti börnin sín“, en
Hinn góðkunni danski leikari, Frits Helmut,s fer á kostum í hlutverki hins ill
ræmda lektors Blonune í kvikmyndinni Vanrækt vor.

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5.MARZ1994 7