Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq

Lesbók Morgunblaðsins - 27.08.1988, Qupperneq 16

Lesbók Morgunblaðsins - 27.08.1988, Qupperneq 16
Eftir KRISTÍNU BJARNADÓTTUR Séð yfir Eik&rey frá Hönö hjón búa, einkennist af grýttum hæðum og klöppum, litlum vinalegum einbýlishúsum og kyrrð. En hvar er skógurinn? Hér er varla eikartré að sjá. „Ég held það hafi verið Danir sem brenndu hann,“ segir Eila. „Það var einhvem tíma á víkingaöld. En eitthvað af honum fór nú í skip, þeim fannst eikin svo falleg og upplagt að byggja skip úr henni. En svo voru allir skógar brenndir niður, bæði hér á eyjunum og í Víkinni eins og á Tjöm, Orust og Mar- strand." Ætlaði Að Vera í Eitt ár „Ég man þá tíða að hér voru fjörutíu fiski- skip sem sóttu afla í sjó. Nú em þau bara §órtán,“ segir Ella Wenneberg, sem lifað hefur tímana tvenna í orðsins fyllstu merk- ingu. í ágúst eru 50 ár frá því hún tók sér far með norsku síldveiðiskipi frá íslands- strönd og komst þannig langleiðina til Svíþjóðar þar sem hún ætlaði að dveljast í eitt ár, skoða sig um og læra málið. „Ég var orðin vel fullorðin, vissi alveg hvað ég var að gera. En svo skall stríðið á. Eftir að Þjóð- veijar fóru inn í Noreg 9. apríl 1939, voru allar bjargir bannaðar. Flestir þeirra íslendinga sem bjuggu hér höfðu komið sér heim í tæka tíð og ég var látin vita þegar síðasta ferðin var farin, það var frá Pets- amo, einhvers staðar í Finnlandi. En ég var nú svo vitlaus að ég hélt að þessi styijöld myndi ekki standa yfir nema í nokkra mán- uði. En það fór á annan veg, stríðið stóð yfír næstu fímm árin. Á þessum árum fann ég stundum til ein- manaleika. Engin bréf bárust að heiman. Ég sendi bréf heim, en þau fóru um Osló og íjóðveijar voru varir um sig, létu engin bréf á þeim óskiljanlegri mállýsku fara lengra. Ég var því fullkomlega einangnið frá ættingjunum þessi ár og fréttir af íslandi voru nánast engar. Einhvem veginn fékk ég þó vitneskju um að Goðafoss hefði verið skot- inn niður. Annarra frétta minnist ég ekki. í Gautaborg vissi ég af tveimur íslenskum konum og við höfðum samband okkar á milli, en þær vom einu landamir sem ég veit tii að hafí verið hér á svæðinu á stríðsár- unum. ÖRLAGAVALDURINN NJÁLL ÞUMALINGUR Ella fæddist á Skúmstöðum á Eyrarbakka árið 1910. Hún er sjómannsdóttir, ein af níu bömum Guðrúnar Vigfúsdóttur og Guðjóns Ella og Harald Wennerberg fyrir utan heimili sitt SKERJAGARÐURINN MINNIR HANA Á EYRARBAKKA EUa á Sólarhæðinni á Eikarey kerjagarðurinn við mynni Gautaárinnar (Göta- alv) og Víkin norðan við ána eru söguslóðir sem víða er getið í fombókmenntum. Þá var talað um Víkverja og hina grimmu við ána. „Eiykry- öarna“ nefndust einu nafni þær tíu evjar sem Elínbjörg Guðjónsdóttir . er frá Eyrarbakka, en hefur lengi búið í Skerjagarðinum í mynni Gautaárinnar og þekkt þar sem Ella Wennerberg. síðar mynduðu Öckerösókn, í Bohuslán. EnÖckerö nefndist áður „Eykr eyja“, og það sem nú heitir Bohuslan, hét uppraunalega „Alvhem" og seinna „Ranrike". Á Eiykry- öama á Gunnar á Hlíðarenda að hafa barist einhveiju sinni ásamt fleiri mönnum gegn óvinveittum skipaflota. Árið 869 kom Harald- ur hárfagri með flota sinn í Víkina og tveim- ur árum síðar voru hinir fomu Álfheimar, þ.e.a.s. svæðið norðan Gautaár að norður- hluta Skeijagarðsins, að Eiykryöama með- töldum, hluti af hans veldi. Öldum saman var þetta landsvæði bitbein og bardagasvæði herskárra herra í Sviþjóð, Noregi og Dan- mörku. „Gott er að eiga vin í Víkinni," varð máltæki hjá Norðmönnum. Árið 1658 varð þessi „syðsti oddi Noregs" sænskur, og smátt og smátt gafst fólki frið- ur til búskapar á eyjunum og þaðan sóttu menn sjóinn I stórum stfl. Á eyjunum tíu sem áður getur búa nú 10 til 11 þúsund manns, þar á meðal nokkrir íslendingar, og eru sem og bergnumdir á þessum fomu söguslóðum. Elínbjörg Guðjónsdóttir frá Eyrarbakka er að öllum líkindum sá íslendingur sem búið hefur lengst á Eiykiyöama. Hún kom til Gautaborgar skömmu fyrir heimsstyijöld- ina síðari og flutti út á Öckerö áður en henni lauk. Trúlega hefur mörgum íslendingum, sem komið hafa flestum hnútum ókunnugir á vesturströnd Svíþjóðar, orðið á að hugsa: Gott er að eiga einhvem að á Eikarey. A.m.k. fara sögur af því að Elínbjörg, sem jafnan er kölluð Ella, hafí liðsinnt mörgum löndum sínum sem komið hafa til Gautaborg- ar og Bohuslan gegnum árin. Eiginmaður Ellu á Eykarey (Öckerö), Har- ald Wennerberg, er fyrrverandi sjómaður og eiga þau þijú böm. Þessi eyja er hvað stærst eyjanna út í nyrðri Skeijagarðinum og teng- ist næstu eyjum (Hönö og Hálsö), með brúm, en feija frá Varhólmanum flytur bæði fólk og farartæki milli lands og skeija. Á sunnu- degi um sumarmál heimsæki ég Ellu og bið hana að segja mér hvemig það hafí orðið að hún settist hér að og flentist. Að koma á heimili Ellu og Haralds er alls ekki ósvipað því Eið koma á íslenskt heimili í sjávarþorpi, nema þá helst að hér eru höfundar eins og Vilhelm Moberg og Moa Martinsson ef til vill meira áberandi í bóka- hillunni en til dæmis Guðrún frá Lundi og Jón Trausti. En verk eftir uppáhaldsskáldin hennar, eins og Davíð frá Fagraskógi, eru á sinum stað í hillunni ásamt ýmsum þjóðlegum fróðleik. Umhverfið á Solhöjden þar sem þau 16

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.