Lesbók Morgunblaðsins - 30.05.1987, Blaðsíða 13

Vökvahöggdeyfar innan við stuðarann leyfa „árekstur" á allt að 6 km/klst hraða
koma rúmlega 1.700 kílógramma þungri
límúsínunni frá 0 upp í 100 km/klst. hraða
á innan við 8 sekúndum og hámarkshraðinn
er í námunda við 240 km/klst. Miðað við
þessar tölur er tæplega hægt að kvarta
yfír eyðslunni, 7,7 1 á 90 km/klst. hraða.
9,6 á 120 km/klst. hraða og 15,9 í borgar-
akstri. Meðaleyðslan er gefin upp 11,1 1 á
100 kflómetra.
Næstum hver bílaframleiðandi, sem vill
kosta nógu miklu til, getur smíðað úrvals-
góðan vagn. Til dæmis liggur 7 ára vinna
við hönnun og 1,2 milljarða marka kostnað-
ur að baki nýju sjöunni. En að smíða mótora
sem standast svo vel tímans tönn að eftir
tuttugu ár eru þeir ennþá á meðal þess
besta sem gerist á þessu sviði, til þess þarf
reynslu og kunnáttu. Hvað þetta atriði varð-
ar byggir BMW á traustum grunni, vél-
asmíði hefur alltaf verið sterka hlið þessa
fyrirtækis sem upphaflega var stofnað á
árum heimsstyrjaldarinnar fyrri sem véla-
verksmiðjur, eins og nafnið BMW —
Bayerische Motoren Werke — ber með sér.
Höfundurinn er bílaverkfræðingur.
án þess aðskemmdir verðiá bílnum.
Síðará þessu ári kemur sjöan með 12
strokka álmótor; það er töfraorðið, sem
þeirhjá BMWbinda miklar vonir við.
Sú gerð fær einkennisstafina 750iL.

r ^
Karosscrie 93 87 95
Antrieb 91 98 95
Komfort 88 83 80
Fahreigenschaften % 90 85
Wirtschaftlichkeit 91 79 88
Summc (maximal 500 Punkte) 459 437 443
Þýzka bílablaðið Auto Motor und Sport bar nýlega saman þijá fræga gæðinga,
Mercedes Benz 420 SE, JaguarXJ 6 ognýju sjöuna frá BMW. Blaðið gefur stig
fyrir 5þætti oghverþátturskiptist síðan í5 undirþætti, svo einkunnin erí
raun gefin fyrir 25 atriði. Aðalþættimir 5 em: 1) Boddýhönnun og boddýfrágang-
ur, 2) mótor og drif, 3) þægindi, 4) aksturseiginleikar, 5) verð ogýmislegt
varðandi rekstur. Hér er lokaniðurstaða blaðsins og vekurífysta lagiathygli
glæsileg frammistaða Jaguar, sem fær líka útkomu og Benzinn. Það erþó BMW
735i, sem slærþeim alveg við með 16 stigum hærri einkunn en Benz og munar
þarmest umyfirburði í aksturseiginleikum, þægindum ogrekstri.
Flugmenn
framtíðar stýra vélinni
með röddinni
Það er vonlaust fyrir flugmanninn einan í nútíma omstuflugvél að fylgj-
ast með hinum gömlu mælaborðum. Þess vegna vinna verkfræðingar að
því að smíða flugvél, sem hlýðir rödd flugmannsins.
Flugmenn í orustuflug-
vélum framtíðarinnar
munu gefa vélinni fyrir-
mæli munnlega í stað
þess að þrýsta á hnappa
og taka í stýri. Hin
nýja tækni kallast DVI,
Direct Voice Inuput.
Eiginlega: Bein munnleg inngjöf. Það
er að segja: Stjórn með töluðum orðum.
DVI er þegar til í flughernum eða fluglík-
um í Bretlandi og verður innan skamms
komið fyrir í alvöru flugvélum.
Það er erfitt að koma tölvu í skilning
um, hvað maður segir. Það er sökum
þess, að hljóðkerfi mannamáls er afar
flókið. Fólk hefur mismunandi áherzlur
og málhreim, og það er hægt að segja
nákvæmlega sama orð á mjög mismun-
andi hátt.
Þá ber þess einnig að gæta, að flug-
mannsklefi eða stjómklefi í orustuflugvél
nú á tímum er einhver versta umgerð
um hljóð, sem hugsazt getur. Tölvan á
að geta heyrt, hvað flugmaðurinn segir,
jafnvel þótt hann sé undir álagi og þó
að vélin titri og hraðinn sé aukinn. Á
hinn bóginn er þörfín á DVI mjög brýn.
I nútíma orustuflugvél er aðeins rúm
fyrir einn mann, sem með tímanum
þyrfti að vera lærður tölvufræðingur. Í
stað hins gamla mælaborðs með hundr-
uðum takka og rofa eru komnir tveir-þrír
sjónvarpsskermar. Á þeim getur hann
pantað þær upplýsingar, sem hann þarf
á að halda.
En þá fer málið að vandast þegar
vélarnar neyðast til að fljúga lágt. Við
slíkar aðstæður hefur flugmaðurinn um
nóg að hugsa að komast hjá því að rek-
ast á fjöll og ttjátoppa. Ef til vill flýgur
hann um leið hraðar en hljóðið. Á þeirri
ferð hefur hann ekki tíma til að gefa
annað en munnleg fyrirmæli.
Það er Smiths Industries Aerospace
and Defence Laboratories í nágrenni
Cheltenham, sem hefur útbúið hið brezka
DVI-kerfi. Enn hefur tölvan aðeins 100
orð í orðaforðanum. En verkinu miðar
vel áfram. Stefnt er að því að hin fljúg-
andi tölva geti öðlazt skilning á og
brugðizt við 1000 orðum.
Allir hafa sitt sérstaka málfæri. Þess
vegna er þörf á einstaklingsbundinni
forritun tölvunnar. Það mál er leyst með
tölvukorti, sem hver flugmaður ber á
sér, og sett er í tölvuna áður en lagt er
af stað.
DVI-tölvan á einnig að geta „hugsað
sjálf“. Hún öðlast gervigreind að vissu
marki. Ef flugmaðurinn fær til dæmis
skilaborð gegnum fjarskipti, á DVI-
kerfið að draga sig í hlé og bíða, unz
samtalinu er lokið, áður en það byijar
að hlýða flugmanninum aftur.
Brezku sérfræðingarnir gera ráð fyrir
að DVI-kerfi verði í öllum orustuflugvél-
um á næsta áratug.
Öll heimsins höf eiga upp
runa sinn úti í geimnum
Ef til vill er það litlum halastjörnum
úr ís og snjó að þakka, að vatn
og þar með líf er til á jörðu hér.
Það er að minnsta kosti kjarninr.
í alveg nýrri kenningu, sem þrír vísinda-
menn við Iowa háskóla hafa birt í vísindarit-
inu Geophysical Research Letters. En með
kenningu sinni rísa hinir þrír Bandaríkja-
menn gegn viðteknum skoðunum í þessum
efnum.
Jarðeðlisfræðingar hafa hingað til gert
ráð fyrir, að vatnið á jörðunni og helztu
lofttegundirnar í gufuhvolfinu hefðu verið
„soðnar" út úr fljótandi bergi í iðrum jarðar
og verið spúð út með eldgosum, þegar jörð-
in myndaðist fyrir 4600 milljónum ára.
Hin nýja kenning er byggð á athugunum
könnunarhnatta á hinum svokallaða útíjólu-
bláa dagsroða í efri hluta gufuhvolfsins.
Roðinn verður til við það, að útfjólubláir
geislar sólar lenda á súrefniseindum í ózon-
laginu og dreifast í allar áttir. Gervitungla-
myndir af jörðu sýna þess vegna eðlilega
sams konar roða á daghlið jarðar. Við grein-
ingu á myndum frá könnunarhnettinum
Dynamics Explorer 1, sem er á heimskauts-
braut, uppgötvuðu þremenningarnir þó, að
roðinn væri ekki með öllu sams konar. Hann
rofnar stutta stund af litlum, svörtum blett-
um. Á þessum blettum stöðvast hin útfjólu-
bláa geislun. Götin koma í ljós um það bil
10 sinnum á mínútu, og sum vara í margar
Samkvæmt nýrri kenningu rignir stöð-
ugt yfir jörðina 100 tonna þungum
íshalastjörnum, sem valda svörtum
blettum í gufuhvolfinu.
mínútur.
Vísindamennimir þrír komust að þeirri
niðurstöðu, að götin orsökuðust af litlum
íshalastjörnum, sem lentu inn í efri hluta
gufuhvolfsins, þar sem þær mynduðu ský
úr vatnsgufu, sem lokaði fyrir hina útflólu-
bláu geislun. Þvermál blettanna er 50—100
km.
Halastjömukjarni, sem er um 100 tonn
og 12 metrar í þvermál, gæti orsakað slíkt
gat. Samkvæmt athugunum ættu um 20
100-tonna halastjörnur að rekast inn í gufu-
hvolf jarðar á hverri mínútu. Umreiknað í
vatn svarar þetta til eins tíu þúsundasta
hluta af úrkomu jarðar á ári. En það er nóg
til að fylla öll heimshöfin á æviskeiði jarðar.
Hin nýja kenning eða tilgáta hefur verið
gagnrýnd frá ýmsum sjónarmiðum. Til
dæmis hefur enginn séð slíka íshalastjörnu
ennþá. En menn hafa heldur ekki getað
fundið raunverulega skekkju í gögnum
Iowa-hópsins.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 30 MAÍ 1987 1