Lesbók Morgunblaðsins - 21.05.1983, Blaðsíða 5

Philip Vogier/ gengur á milli nemenda á „opnum“ degi.
Anton Antonsson (franskur a* ^jéécrnl) kennir frtfasku á opnum degi.
Björn Vigfússon kennari í miðri setningu.
Áfangastjóri, Þorsteinn Gunnarsson, sem jafnframt er námsráðgjafi skólans aðstoðar nemanda
VÍð val. Myndir: Vilhjálraur Einarsson.
til þeirra. Reynslan hefur sýnt
að 60—80% nemenda hefur sótt
þessa daga vel, þau 20—40%
sem þá eru eftir er auðvitað ekki
alltaf sama fólkið og misjöfn
sókn hefur reynst eftir dögum
og fögum, m.a. farið eftir því
hvort veigamikil verkefnaskil
séu framundan eða ekki. Hér er
lagt til atlögu við meðaltals-
kennsluna. Þeir færari geta
sinnt öðru eða dýpkað þekkingu
sína umfram kröfur á „opnum“
degi. Hitt ber og að hafa í huga,
að flestir eru misfærir í fögun-
um. Þrír bundnir dagar nægja
ef til vill í helmingi námsgrein-
anna þar sem fimm bundnir
dagar dygðu illa í sumum grein-
um. Hér getur nemandinn feng-
ið meiri tilsögn kennara í „erf-
iðu“ fagi með því að vera meira
hjá honum á „opnu“ dögunum
en hann annars gæti í fullkom-
lega bundnu kerfi.
Mætingafrelsið —
frelsi og ábyrgð
Meðal þess sem mikið var
rætt á kennarafundunum áður
en tilraunin hófst, var mæt-
ingafrelsi og vegið og metið
hugsanleg takmörkun á því eða
millistig algjörs frelsis þessa
„opnu“ daga og svo mætinga-
skyldu bundnu dagana, en þá
daga voru tímasóknarmörk færð
niður í % af því, sem áður var.
Eg var meðal þeirra sem hrædd-
ir voru um misnotkun þessa
frelsis og að nemendum væri
mörgum hverjum „ekki treyst-
andi“ til að bera að fullu ábyrgð
á eigin stundaskrá tvo daga í
viku. í þessum umræðum kom
margt mikilvægt fram og vægð-
arlaust spurðu menn sig um
mikilvægi starfsþátta skólans
og langtímamarkmið skólans
fyrir hönd nemenda sinna. Á
það ekki að vera takmark allra
skóla í hinu almenna skólakerfi
að leitast við að miðla fróðleik
til nemenda sinna en jafnframt
að haga svo þeirri miðlun og
starfstilhögun, að líkur aukist á
því, að úr skólunum komi
sjálfstæðir einstaklingar,
ábyrgir um eigin velferð og ann-
arra? Þannig tel eg, að hvað svo
sem endanlega kemur út úr til-
raun þessari, sem m.a. hefur
verið fylgst með af félagsvís-
indadeild Háskóla íslands og
skýrslu að vænta í lok maí, er eg
þess fullviss að starfslið og nem-
endur skólans hafa öðlast aukna
innsýn í þann margþætta vanda
er felst í leitinni að leiðum til
hins mikilvægasta takmarks
kennslu/ náms. Eg er ekki að
halda því fram að við höfum í
fyrstu tilraun fundið þessar
leiðir, en við höfum þó lagt á
djúpið og enn sem komið er,
(þetta er ritað í síðustu kennslu-
viku fyrir vorpróf) bendir fátt
til þess, að ekki hafi verið betur
af stað farið en heima setið.
„Fórnarlömb
kerfisins"
Flest orkar tvímælis þá gert
er. Við, sem stóðum að tilraun
þessari, gerðum okkur grein
fyrir þeirri áhættu, sem ávallt
fylgir því að fara ótroðnar slóð-
ir. Skólastarf með hinum hefð-
bundna hætti hafði gengið vel
og aðsókn að skólanum meiri en
hægt hefur verið að sinna. Það
var því ekkert sem knúði á um
breytta starfshætti annað en
trú á því að nemendur kynnu að
notfæra sér þau tækifæri sem
með nýjunginni sköpuðust og að
betur en ella væri hægt að koma
til móts við einstaklingsbundnar
þarfir þeirra. Hitt var okkur
ljóst, að auðvelt yrði að kenna
ófarir í námi misheppnaðri til-
raun með réttu eða röngu. Ekk-
ert „kerfi" á jafn vel við alla þá,
sem við það búa, t.d. virðist
þetta breytta starfsform henta
lesblindum nemendum illa.
Kennarar skólans kusu þriggja
manna nefnd sem er að gera út-
tekt á tilrauninni meðal kenn-
ara, m.a. á því hvernig „kerfið"
hentar í einstökum fögum. Hér
er því sannarlega ætlunin að
læra af fenginni reynslu og von
mín er sú, að á henni takist að
byggja lífrænt skólastarf sem í
senn heldur í festu hins hefð-
bundna skóla (á lokuðum dög-
um) en veitir nemendum jafn-
framt hæfilegt svigrúm og kom-
ið verði til móts við persónu-
bundnar þarfir þeirra. Of
snemmt er að spá um framtíð-
ina, en hitt er víst, að fjöldi
nemenda er mjög áhugasamur
um að áfram verði haldið á svip-
aðri braut. Félagsvísindadeild
mun skila skýrslu um athuganir
sínar og kennarar munu gera
sunnudaginn 8. maí að ráð-
stefnu- og fundardegi þar sem
úttekt verður gerð á tilrauninni
og leitað leiða til bættrar fram-
kvæmdar.
„Æskudraumur
rætist“
Svo nefndi Ásgeir Jakobsson
rabb sitt sem gaf mér tilefni til
greinarkorns þessa. Eg geri mér
ljóst að þú, lesandi góður, situr
ef til vill uppi með fleiri spurn-
ingar að lestri loknum en þegar
þú hófst hann. Eg vonast til þess
að fá inni í Morgunblaðinu og
öðrum fjölmiðlum þegar meira
er hægt að segja um niðurstöður
rannsókna sem enn eru í gangi.
Hitt vil eg vona, að mér hafi
tekist í þessum línum að varpa
ljósi á nokkrar skólafræðilegar
meginhugmyndir og það hversu
ætlunin var að bæta nokkuð úr
sumum annmörkum okkar við-
teknu skólahefðar. Hér hefur
ekki verið farið fram af léttúð
eða ábyrgðarleysi. Eg vona að
jafnframt að æskudraumar ræt-
ist betur en ella hjá fjölda nem-
enda Menntaskólans á Egils-
stöðum með því að þeim líði bet-
ur og þeir njóti sín betur í námi
og starfi skólans, að frelsi fylgi
ábyrgð bæði í námi þeirra og
lífi. Við skólamenn eigum að
hafa ríkt í huga þegar skóla-
skipan er ráðgerð, orð hins
ágæta danska lýðskólamanns,
Jóhannesar Norvrup: „Megin-
atriðið er að setja nemandann í
miðpunkt (centrum) og taka af-
leiðingunum."
5