Lesbók Morgunblaðsins - 28.02.1981, Blaðsíða 12

Vísir-Tala-Brauð? Munu hinir heyrnarlausu skilja, aö það þýðir vísitölubrauö eða er hægt aö finna auðskildari leið. Vilhjálmur B.
Vilhjálmsson (t.v.), faöir Vilhjálms, hjálpar Berglindi að ráða fram úr torskildu fréttamálinu. Síðan er útkoman reynd á Gústafi
Kristjánssyni (t.h.), sem einnig er heyrnarlaus, áður en sest er fyrir framan sjónvarpsvólina.
Þessi ímynd molnaði fljótlega niður og
þegar mér tók að skiljast, hversu heimarnir
tveir eru ólíkir lá við að mér féllust hendur.
En Vilhjálmur hughreysti mig: „Hafðu ekki
áhyggjur. Eftir klukkustundar spjall verður
þú orðinn fróðari um táknmálið og heim
þeirra, sem tjá sig með því, en meðal
háskólaprófessor. “
. Vitanlega sagði Vilhjálmur þetta ekki
nákvæmlega svona, heldur er þetta bara
þýöingin á því, sem hann vildi segja.
Vilhjálmur: Fæddur heyrn-
arlaus — Berglind: Tap-
aði heyrninni barnung
Vilhjálmur var ekki nema nokkurra
mánaöa, þegar tekið var eftir því, að hann
var alveg heyrnarlaus. Það hefur ekki
breyst síðan. Foreldrar hans og tvær systur
eru með eðlilega heyrn en bróðir hans
Haukur er jafn illa setur og Vilhjálmur.
Engin skýring er til á þessu fyrirbæri.
Það er heldur ekki til nein skýring á því,
hvers vegna Berglind tapaði meiri hlutan-
um af heyrn sinni, þegar hún var eins eða
tveggja ára gömul. Henni hefur ekki verið
unnt að hjálpa með öðru en því að útvega
henni heyrnartæki til að magna upp þá litlu
heyrn, sem hún hefur.
„Eg heyri svolítið, en ef ég horfi ekki
jafnframt á varir þess, sem talar, þá greini
ég ekki, hvað hann segir,“ sagði Berglind
og í sama mund hringdi síminn á Auglýs-
ingastofunni vel og lengi. Hvorugt þeirra
greindi það.
Vilhjálmur gat skilið það, sem ég sagði
Jón Björgvinsson
„Þú talar svolítið óskýrt. Það er
stundum erfitt að skilja þig,“ sagði
Vilhjálmur G. Vilhjálmsson um dag-
inn, þegar við tilltum okkur niöur
ásamt Berglindi Stefánsdóttur við
kaffiborðið á auglýsingastofu Gísla
B. Björnssonar, þar sem Vilhjálmur
vinnur.
Það kom vitanlega á mig blaða-
manninn, sem hafði ekki orðið fyrir
slíkri gagnrýni áður og jafnvel talið
sig færan um að flytja útvarpsefni.
„Það er skeggið,“ skýrði Vilhjálm-
ur, „það getur veriö erfiðara að skilja
þá, sem eru með skegg.“
„Nema Baltasar,“ sagöi Berglind,
sem var nemandi hans í myndlist í
Myndlista- og handíðaskólanum.
„Það er alveg dásamlegt að skilja
hann þrátt fyrir skeggið. Á meðan
hinir kennararnir sitja gjarnan með
hendurnar í kjöltu, gerir spánska
blóðið í Baltasar það að verkum, að
hann notar mikið hendurnar, þegar
hann talar. Það hjálpar mikið.“
Það hafði runnið upp fyrir mér um
daginn. líkt og svo mörgum öðrum, að
íslendingar tjá sig á tveim mjög ólíkum
málum. Bæði eru þessi mál móðurmál
þeirra, sem þau nota. Annað málið hefur
verið kennt í skólum landsins frá upphafi.
Kennsla í hinu málinu er nær engin en fyrir
nokkrum vikum hlaut tilveruréttur þess
nokkra viðurkenningu, er tekið var að flytja
fréttaágrip á þessu máli í sjónvarpinu.
„Þaö var stór áfangi fyrir táknmálið,"
sagöi Vilhjálmur og Berglind var sammála.
„Ég gæti trúað, að þaö væru um 200 til 300
manns, sem notið geta þessa ágrips. Hitt
er þó ekki síöur mikilvægt, aö þetta ágrip
mun vonandi auka veg og útbreiðslu
táknmálsins og hvetja þá til að læra það,
sem þurfa þess með en hafa ekki haft
aöstööu til fyrr. Þetta á bæði viö um
heyrnarskerta, heyrnarlaust eldra fólk og
jafnvel þá, sem þetta fólk umgengst mest.“
Berglind og Vilhjálmur hafa sjálf aldrei'
Fyndni hinna heyrn-
arlausu er vonlaust
að þýða á íslenzku
Vilhjálmur G. Vilhjálmsson að störfum
við teikniboröiö.
notið kennslu í táknmálinu. Líkt og aörir
skólakrakkar læra klúryrði úti í hornum í
frímínútum, hafa þau yngri lært táknmálið
af þeim eldri, Berglind af Vilhjálmi og hann
af sér eldri heyrnleysingjum. Kennarar
þeirra hafa ekki kunnað táknmáliö og
Rœtt við Vilhjálm
G. VUhjálmsson
og Berglindi
Stefánsdóttur,
sem bœði eru
meðal þeirra sem
misst hafa heyrn
kennslugögn og orðabækur hafa ekki veriö
til ef undan er skiliö þykkt hefti, sem
Vilhjálmur teiknaöi í myndir og þýöingar á
þeim helstu táknum, sem hann kunni. Þetta
hefti hefur verið til sölu í bókabúð Sigfúsar
Eymundssonar og hefur eftirspurnin eftir
því aukist mjög eftir aö táknmáliö fór að
birtast daglega í sjónvarpinu.
Áöur en ég settist niður með þeim
Berglindi og Vilhjálmi haföi ég ímyndaö
mér, aö heimur hinna heyrnarlausu væri
ekki svo ýkja frábrugðinn heimi þeirra, sem
heyra. Að vísu væri þetta hljóölaus heimur
án tónlistar og tals, en slíkt væri aö hluta
bætt upp með táknmáli og miklum lestri
bóka og blaöa.
Áður en Berglind birtist fyrir framan
alþjóö er sjónvarpsfaröinn yfirfarinn í
föröunardeild sjónvarpsins.
ef ég talaði hægt og skýrt. Ég átti hins
vegar bágt meö að skilja íslenskuna hans.
Viö reyndum þó, en þegar ekkert gekk
túlkaöi Berglind af táknmáli. Varla var aö
greina af máli hennar, að hún væri
heyrnarlaus. Frekar var eins og hana skorti