Lesbók Morgunblaðsins - 28.02.1981, Blaðsíða 9

Curie rak fjölskylduna í flýti í áttina aö
skógarþykkninu í suöri og þau sáust ekki í
heilan mánuö. Þá komu þau til baka einn
góöan veðurdag, Hera gróin sára sinna og
öll voru þau á lífi, en tvíburarnir höföu lagt
töluvert af.
Um þetta leyti var hitinn og þurrkurinn
óskaplegur. Gróöur skrælnaði og fílarnir
átu runnana niöur aö rótum. Sólþurrkuö og
þyrst fóru Valeria og tvíburarnir hennar aö
ánni til aö drekka þar sem hún var grynnst.
Eins og öll önnur fílabörn áttu tvíburarnir
eftir aö læra listina aö sjúga upp vatnið
meö rananum. Þeir kunnu aöeins að
drekka meö munninum og óöu útí, þangaö
til þeir voru hérumbil komnir á kaf. Beinhali
virtist kunna betur til verka, hann hélt
rananum upp úr vatninu, svo aö hann gat
drukkiö og andað samtímis. Boginhali
hafði ranann alltaf á kafi í árstraumnum og
þurfti aö koma upp úr til aö anda.
Valeria haföi verið í tygjum viö ungan
tarf um vikuskeiö, þótt. undarlegt megi
viröast, þar sem hún beiddi ekki á þessu
tímabili. Viö athuguöum gaumgæfilega
myndir okkar af fjölskyldunni og komumst
aö raun um, aö þetta var eldri bróöir
Valeriu. Hann haföi yfirgefiö fjölskylduna
mörgum árum áöur á meðan Jezebel var
ættmóöir. Þetta var aöeins í annaö skipti,
sem viö uröum vitni aö því, aö karldýr átti
svo langa endurfundi meö fjölskyldu sinni
eftir aö ættmóðirin haföi neytt hann til að
fara í burtu.
í desember er jarövegurinn nakinn og
sjóöheitur og ekkert mjúkt undir tönn fyrir
unga fíla að narta í. Tvíburarnir líktust
beinagrindum, þar sem þeir stauluöust á
eftir Valeriu. Beinhali var svo veikburöa, aö
hann gat varla fylgt þeim eftir og litla
andlitið hans var samanskroppiö. Bogin-
hali varö grimmari viö bróöur sinn, ýtti
honum frá, þegar hann vildi sjúga og
baröist fyrir eigin lífi.
19. des. dó Beinhali, aöeins tveim vikum
áöur en regntíminn hófst. Boginhaii haföi
nóga mjólk aö drekka og lifði þaö aö fagna
svölu regninu og nýju, fersku grasinu. Hann
breyttist í stóra, feitan, bústinn fíl.
Enda þótt regniö kæmi loks svo um
munaöi, má vera aö hundruö Manyara-fílar
hafi ekki lifaö aö njóta þess. í kjölfar
þurrkanna fylgdi banvænn lungnabólgufar-
aldur, sem stráfelldi fílana. Aö öllum
líkindum hefur Curie oröiö eitt fórnarlamb-
iö. Hún hvarf aö minnsta kosti og skildi Pili
litlu eftir í umsjá Valeriu og Yustu. Hera tók
viö forystunni og sýndi enn einu sinni
ógnvekjandi skaplyndi sitt, sem var samt
ekki eins hræöilegt og skap Boadiceu.
Sú gríöarstóra fílskýr, sem nefnd var
eftir grimmlyndri forndrottningu breskri,
var ættmóðir stærsta hóps Manyara-fíla,
en í honum voru fjölskyldur Jezebel og
Curie. Aldrei komumst viö aö því, hvernig
hún dó.
Ég man greinilega, þegar ég hitti Bo-
adiceu í fyrsta sinn áriö 1969. Eg ók meö
lain gegnum dimma, þögna Manyara-skóg-
ana, þegar gríðarstórt grátt ferlíki kom
meö þokkafullum hreyfingum, en fílslegum
krafti í áttina til okkar. Þaö var sem hún
svifi í loftinu, eyrun hreyföust eins og
vængir, mjög hægt og hún varö sífellt
stærri og stærri og staðnæmdist loks
andspænis okkur. Þetta gerði hún ekki í
flýti, heldur var sem líkami hennar liöi
áfram. Hún lokaði okkur leiöinni og augu
hennar hvíldu á okkur eins og skínandi
skildir og síöan var sem trompethljómur
brytist fram gegnpm ranann og splundraöi
þögninni. Hún sýndi mátt sinn og megin.
Eg sat sem límd viö sætiö, föl og
lítilsigld, gat ekki einu sinni hugsaö, þegar
þetta mikilfenglega sköpunarverk frum-
skóganna horföi á mig. Hún reyndi ekki aö
vinna okkur tjón. Hún var aðeins aö stjaka
okkur burt frá fjölskyldu sinni. lain, sem
vissi hvaö hún var aö gera, sat hreyfingar-
laus og sýndi návist hennar viröingu. Síöan
sneri hún frá og tók sumt af fjölskyldunni
meö sér, en aðrir stóöu í grennd og höföu á
okkur gætur.
Þegar viö höfðum ekið spottakorn
áfram, opnaöi lain Landroverinn og lædd-
ist út og gekk ofurvarlega í áttina aö
eintenntum fíl. Þegar hann var í um tveggja
skrefa fjarlægö frá henni, sneri hún sér aö
honum, lyfti höfðinu og sperrti út eyrum,
albúin að lemja hann í brjóstiö meö
rananum á hverri stundu. Hann teygöi út
handleggina og líkti eftir stellingu hennar
og stóö grafkyrr. Þau horföu hvort á annað
og rólega létu þau eyru og handleggi síga.
lain rétti fram höndina og hikandi snerti
hún hann meö rananum. Örskamma stund
varö samband milli manns og dýrs og
eldfornt hatur ólíkra vitsmunavera gleymd-
ist.
„Þetta er Virgo,” sagöi lain mér, „þaö
hefur tekiö mig næstum fjögur ár að
komast þetta nálægt henni. Eftir nokkra
mánuöi get ég klappað henni."
Mikil röskun varö á friösælu lífi fílanna
viö Manyara-vatnið upp úr 1970, þegar
verö á fílabeini rauk upp úr öllu valdi og
veiöiþjófnaöur jókst aö mun.
Mhoja fann beinagrind Boadiceu seint á
árinu 1974 og Douglas-Hamilton-hjónin
fengu leyfi forstjóra Tanzaníu-þjóðgarðsins
til aö kaupa vígtennurnar úr henni og flytja
hauskúpuna til heimilis síns í Kenya, en í
millitíöinni höföu tennurnar veriö seldar til
Japan. Nú er hauskúpan á heimili þeirra
hjóna þaö eina, sem eftir er af þessari
miklu skepnu, sem reikaöi um skóga,
sléttur og fjallshlíöar Manyara.
Sumir álitu, aö ekki sæi högg á vatni, þó
aö fíladráp færi fram í stórum stíl í Afríku,
en þau hjón óttuöust aö fílastofninn væri í
mikilli hættu, en til þess aö fá þaö
viöurkennt og spornað viö því, uröu þau aö
afla sannana og hófust handa um könnun
og talningu fíla í Uganda, Tanzaníu og
Kenya áriö 1976. Til þess nutu þau styrks
nokkurra frægra dýrafræöi- og náttúru-
verndarfélaga.
í marz 1976 flaug lain ásamt tveimur
félögum sínum yfir tvo þjóögaröa Uganda
og töldu þeir á skömmum tíma um 1000
fílahræ. Þjóðgarðsverðir hermdu, aö veiöi-
þjófar væru hermenn, sem beittu sjálfvirk-
um vopnum og verslun meö fílabein væri í
höndum skjólstæöinga Idi Amins.
Ömurleg sjón. Fimm fílar
liggja í blóði sínu og litaðir af
driti hrægammanna. en búið að
skera framan af höfðum þeirra
til að ná tönnunum. Myndin er
frá Uganda. Hluti af vopnum
hersveita Idi Amins féll í hendur
veiðiþjófa og þeir drápu heilu
hjarðirnar.
©