Lesbók Morgunblaðsins - 21.02.1981, Blaðsíða 3

Lýöur Björnsson sagnfrœðingur
Húsiö næst á myndinni var fyrsti
barnaskóli Reykvíkinga og stóö á
malarkambinum, þar sem Hafnar-
stræti myndaðist síðan. í þessu
húsi fór fram þorrablót Kvöldfé-
lagsins.
skemmtisamkomur á hverjum vetri,
haustblót, miðsvetrarblót og vorblót.
Eiríkur var þá bréflegur félagi. Tillag-
an var framkvæmd þennan sama
vetur, en fundargerö þess fundar er
í stysta lagi. í febrúarmánuöi 1867
var samþykkt aö halda þorrablót
hinn 23. febrúar. Blótiö fórst þá fyrir,
en var haldiö síðar um veturinn eöa
hinn 2. marz. í gjöröabók kemur
fram, aö blótið var samdrykkja og
aö reykingamenn skuli nesta sig
meö vindlum. Tekiö er fram, aö
eðlilegra væri aö nefna blótið góu-
blót, enda var þorri liðinn. Varöveitt-
ur er reikningur félagsins vegna
þessa þorrablóts, dagsettur 29.
marz 1867. Útgjöld námu 16rd.,
4mk. og 4sk. Ölföng voru helzti
útgjaldaliöur. Þátttakendur voru
átján.
Þeir Matthías Jochumsson og
Siguröur Guömundsson málari tóku
báöir drjúgan þátt í starfsemi félags-
ins á þessum árum, en báöum er
þeim trúandi til að endurvekja oröin
góublót og þorrablót. Jón Ólafsson
s-
I dag er Þorra-
þræll og þarmeð
síöustu forvöð aÖ
halda þorrablót í
ár. En hvernig
byrjaði þessi
skemmtilegi siður,
sem nú er orðinn
svo útbreiddur og
sjálfsagður hluti af
samkvæmislífi
vetrarins.
menn til að gefa út verk síri og
greiddi Hannesi Erlendssyni fé fyrir
aö skrá endurminningar sínar um
Sigurð Breiöfjörö.
Stundum var lesið upp á fundum
félagsins. Matthías Jochumsson las
upp Ijóöaþýðingar og sagöi frá ferö
sinni meö kvekurum og Kristján
Jónsson Fjallaskáld flutti frum-
samda „draugasögu", svo að dæmi
séu nefnd. Saga Kristjáns er varö-
veitt í skjölum félagsins, en ferða-
saga sr. Matthíasar ekki. Hinn 24.
maí 1862 var samþykkt, aö félagið
reyndi aö safna alþýðukveðskap en
slíkt safn hefur ekki varðveist meö
öðrum skjölum þess.
Samkomur af öðru tagi voru
fremur fáar. Hinn 15. október 1862
var samþykkt tillaga frá Eiríki Briem,
síöar prestaskólakennara, þess efn-
is, að félagið skuli halda þrjár
Þorramat-
ur í ís-
lenzku
veitinga-
húsi.
var einnig félagi í Kvöldfélaginu. Því
viröist sennilegt, aö þorrablótsvísur
hans frá 1870 eigi rætur aö rekja til
þorrablóts Kvöldfélagsins.
Allmörgum nemum viö læröa
skólann og stúdentum var boöiö aö
gerast félagsmenn og tóku margir
þeirra boðinu. Þeir hafa því kynnst
þorrablótum í Reykjavík. Sumir
þessara manna sigldu síðar til náms
viö Kaupmannahafnarháskóla.
Sennilegt er, að þeir hafi þar greint
frá siö þessum og sá sé uppruni
þorrablóts Hafnarstúdenta.
Athyglisvert er, að orðin góublót
og þorrablót eru notuð í fundargerð-
um frá 1867 án allra skýringa og
umræðna. Slíkt getur bent til þess,
að hér hafi ekki verið um nýjung að
ræöa. Vera má aö Kvöldfélagið hafi
nefnt skemmtisamkomur á árunum
1863—1866 þessum nöfnum, þótt
ekki komi þaö fram í gjöröabók. Þá
kemúr til álita, að siður þessi hafi
tíðkast fyrr á 19. öldinni, en til slíks
gæti útbreiöslan 1882—1883 bent.
Mikiö magn heimilda frá 18. og 19.
öld er enn lítt eöa ekki kannað, og
kunna því upplýsingar um þorrablót
aö leynast víöa.
Kvöldfélagið hætti starfsemi sinni
sumarið 1874. Þaö sumar var sam-
þykkt á félagsfundi aö bjóöa stúd-
entum aöild aö félaginu. Stúdenta-
félag Reykjavíkur var stofnaö á
þessum árum. Eðlilegt er því að líta á
Kvöldfélagiö sem fyrirrennara Stúd-
entafélagsins enda voru langflestir
félagsmenn Kvöldfélagsins nemar
viö læröa skólann, stúdentar eða
háskólamenntaðir menn.
Reykjavík, á bóndadag 1981.
Heimildir:
Árni Björnsson: Saga daganna.
Gjörðabók og skjöl Kvöldtólagsins, bls.
486—489. Vikan 22.1.1981.