Lesbók Morgunblaðsins - 15.05.1978, Blaðsíða 14

Glerbrotafólkið
Margir hafa á oröi, aö Reykjavík sé hrein
borg. „Hrein borg, fögur torg“, var áletrun, sem
víöa gat aö líta fyrir nokkrum ,árum á
sorpkössum í borginni. Þetta hefur vafalaust
boriö sinn árangur og vissulega er Reykjavík
laus viö margt, sem lýtir stórborgir nágranna-
landanna. Að vísu er borgin ekki laus viö
fjúkandi rusl, plastpoka og bréfadrasl, en það
ber minna á því en víöa annars staðar, enda
eru starfsmenn borgarinnar ört á feröinni yfir
sumariö meö prik og poka, tína upp bréf og
plastrusl, sem fýkur um götur og torg og vel
sé þeim fyrir þaö. Reykjavík er laus við kola-
og olíureykinn, sem víöa leggur upp úr
skorsteinum ytra og margir eldri Reykvíkingar
minnast þess, hvernig reykurinn lá eins og ský
yfir borginni í stilltu veöri fyrir daga hitaveitunn-
ar.
En aö einu leyti eru Reykvíkingar, og líklegast
íslendingar yfirleitt, á lægra menningarstigi en
aörar þjóöir. Þeir hafa ekki enn náö aö
umgangast flöskur. Hafi menn tóma flösku milli
handanna eru þeir ekki í rónni fyrr en þeir hafa
stútaö henni á gangstétt eöa næsta húsvegg og
afleiðingarnar má sjá víðast hvar. Hvarvetna úir
og grúir af glerbrotum, einkum eftir helgarnar,
svo aö stirnir á götur og gangstéttar eins og
á köldu vetrarkvöldi.
Halldór Laxness ritaöi grein, Sálarfegurð í
mannabústöðum, fyrir nær 40 árum. Þar leggur
hann til atlögu viö drabbaranáttúru þjóöarinnar,
einkum innan dyra og viö híbýlin. Margt af því,
sem hann segir þar og stakk hann í augun,
hefur breyzt mjög til bóta, en sumt á enn erindi
til okkar. „Bilaöar tröppur, brotin handriö,
ónýtar læsingar eöa hjarir, bilaöir huröarhúnar,
ryðgað járn, rifinn pappi, skældar eöa ónýtar
hurðir, brostnar rúöur, hriktandi stólar,
huröarlausir kamrar, skemmdir ofnar, ónýtar
giröingar, klasturslega tjösluö giröingarhlið, —
ekkert af þessu ber vott um fátækt, heldur
spillingu sálarinnar, skemmd á þeim fegurðar-
smekk, sem er heilbrigöum manni náttúrlegur,
sljóleika, viröingarleysi fyrir eigin persónuleik;
drabbarinn er maöur, sem er óvandur aö
virðingu sinni.“ — Sitthvaö af þessu mættu
margir taka til rækilegrar athugunar, líta í eigin
barm og ráöa bót á.
Fyrir 40 árum var glermenningin líklegast á
hærra stigi en hún er nú. Kannske er þaö streita
nútímans, sem veldur ýmsum þörf á aö brjóta
gler til aö róa sál sína og taugar. Fyrir nokkru
lýstu tvær söngkonur því í sjónvarpi, hvernig
þær fengu útrás tilfinninga sinna meö því aö
brjóta gler. Önnur rak kústskaft gegn um rúöu
heima hjá sér til aö létta á skapi sínu, hin stútaöi
kókflösku í samkvæmi og varö rórri viö. Aö
minnsta kosti varö ekki annaö ráöiö af frásögn
þeirra kvennanna en aö þaö hafi oröið þeim til
hugarhægðar.
Varla hefur þessi aöferö samt veriö tekin upp
sem lækningatilraun viö sálarlegum kvillum, aö
minnsta kosti hefur þess ekki heyrzt getiö. Ég
held varla, aö þeir, sem stúta tómum kók- eöa
brennivínsflöskum á almannafæri geri það til aö
fá útrás fyrir tilfinningar sínar heldur sé hér um
aö ræöa anga af þeim drabbarahætti, sem loöir
enn viö okkur. Aö vísu eru menn ekki alltaf meö
sjálfum sér þegar flöskunni er þeytt af augum
í næsta húsvegg eöa götuna, en þeir, sem
þessa skemmtun iöka, fara líklegast eitthvaö
svipaö aö daglega meö aöra hluti.
í stórborgum ytra verður maöur víöa var viö
utangarðsmenn þjóðfélagsins, ekki síöur en
hér. Þeir eru gjarnan meö flösku milli handanná,
innihaldandi eitthvert glundur, og illa komnir
sjálfir líkamlega og andlega. En margoft hef ég
séö þessa sömu menn tæma flöskuna af
glundrinu og pota henni síöan í ruslakassa eöa
stinga inn í skot þar sem lítið ber á. Þeir stúta
ekki flöskunni að notkun iokinni. Líklegast eimir
eitthvað eftir hjá þeim af menntuðu uppeldi.
Margir amast viö plastinu, sem nú er æ meira
notað til flestra hluta. Satt er þaö, aö
plastpokar, dósir og dunkar eru hvimleiö, ekki
sízt á fjörum þar sem slíkt hrannast upp og
myndar hvítar breiöur í flóöfarinu. En þegar
maöur horfir á glerbrotin um allar götur einkum
eftir helgarnar þá dettur manni í hug, hvort ekki
ætti aö lögbjóöa plastílát undir vissar tegundir
af vökva, ílát sem ekki væri hægt aö brjóta. Þaö
er þó alténd skárra aö tína upp heilan helling
af plastbrúsum af götum og lóðum borgarinnar
heldur en glerbrotin öll, og ófáum bíldekkjum
yröi þyrmt fyrir vikiö.
Þaö hefur verið sagt, aö íslendingum sé ekki
trúandi fyrir flösku. Þá hafa menn átt við fulla
flösku, mönnum héldist ekki á innihaldinu
andartakinu lengur, hvaö þá til næsta dags.
Mér er næst aö halda, aö íslendingum sé ekki
trúandi fyrir tómri flösku heldur.
Þór Magnússon.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
fi Diíc- (,**(><> Enp- INO. ■ 1 n R MAU- U\ & i n. tfN »TMI- cteiu
F y R 1 R -ír? R E T T ( LRT /NN F
HíW fÆ9\ A L u k KV*Ð H 'O 1 íý« BlÓM t í> L Q
e*- N Jffl™ N r«of K »» o a U k. TZZ hm. N 1 T
1) otí> Á 4 e N ÖL u K lorfíB! 'K 'o M A J> 1
'o T K E c, l R HLJ K S BtM s O f) l N
ý*' IA A L L 1 M,C.'2qí Æ R u N n MT- ÚKU L / H
SííHU ó t«f A B A í L A R ve* i N A Ð R A Kí*iT Fuul N Æ
•>** R ú l < K 6 f'Ö- 1 N C. L A A Keifí R 'o líu eérr $>
mi foW A Æ K 1 i) rx.vn taht A L A --f- R A K
li- Á L 9 £) 1 R £ui> A MTÓ6 'a K Æ R J) A
'il'AT- iÐ L A 5 1 •F> KlPP- 'A T A K r>tKi V A 4 N
L A T u K SiMoar tifíf A Nl Fcyry, F Æ A A Ví
'A Ð A N $ K 0 T A R n'p'1 R A N N
t.r.ft 5 A R A 5 Æ 1 R Wfti áet.T R A u S A 4 ’A
uua- LIUC- ar. ’ta 1 u R 1 1 MM -N/Eie. £íl- r> tvr/M-K 47AU-H úflMW ÍAÍftW
?£1K- 1R
d jL\ *7\ L K (f Ki/e-V,- SKRIftfl s/jé'ftie UÉC.T
JJ a * Fc7 (2- -
Sl’t L- þv/ER.- TKÉ URÚS
UM - l-VKUR. ^f/TÚ

v?u |LN>' R5Kí|g
5am HtJ. Uuct.l
'fíT'T
V.> MÆtf IfoTÐ- /Vúl
LtT 3«>í<:
577? W p.« N- ' » s/ERU Lott BOL |
SftR- PiflCl
KVEU' S>97- 1UL t 1 KET'ffl
STÓft- Boec. A-R
EflDIHC KBKfl
SKKtffí Ht tVm- P£*T- l N
DVÍ?fl- HLSÓÐ ftDílR FUC.L
tr uift V 'C> KíÁfi- AR
S Milfl úr úk 5IL- ■
l/ÚAS
—v6— fflffófl- MftfiK mwmn' roUflK
U O F
\J \5>' IÐ
STflP ufl
-