Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1970, Blaðsíða 9

Til eru
fleiri stig
tilverunnar
Sverrir Pálsson ræðir
við Guðrúnu
Sigurðardóttur, miðil
einu sinni fyrir niðri í búð, að
ég tók hræðileg misgrip.
— Viltu segja mér frá því?
— Já, já, ég skal gera það.
Það var daginn fyrir Þorláks-
dag, _ fyrir þremur árum, held
ég. Ég skrifaði þennan atburð
ekki niður, en hann er mjögljós
fyrir mér. Ég er að afgreiða
við borðið að austan, en Stefán
við hitt borðið. Ég tek eftir því,
að kona á peysufötum og svört
um frakka er búin að standa
afar lengi þar við borðshornið,
en hefur ekki fengið af-
greiðslu. Við erum tvö við af-
greiðsluna, við Stefán, og ég
kann ekki við að færa mig, því
að Stefán er við hitt borðið,
en ég er alveg hissa á því, að
hann tekur alltaf alla fram fyr-
ir konuna. Mér líkaði þetta
ekki, svo að ég segi nú eins
og er, því að mér fannst konan
vera búin að bíða svo lengi, og
mér var farið að sárna þetta. Ég
er alltaf að gefa henni auga, og
sé, að hún er dálítið óróleg,
eins og hún sé að flýta sér.
Þetta endar með því, að Stefán
færir sig eitthvað til og ég hef
ekki mikið að gera við austur-
borðið, svo að ég snara mér
þarna að hinu borðinu og sný
mér að konunni, sem stendur
þarna eiginlega utanveltu, þó
að margt annað fólk sé þar,
bæði karlar og konur, og segi:
„Hvað var það fyrir þig?“ —
En ég fékk ekkert svar. Þá
greip mig þessi minnimáttar-
kennd, og ég fór inn fyrir,
vegna þess að ég gat ekki
haldið áfram að afgreiða í bili,
en kom svo von bráðar fram
fyrir aftur. Fólkið, sem verið
hafði við borðshornið, var ekki
farið, og það tók mikið eftir
mér, þegar ég kom fram fyrir,
en ég lét það ekki á mig fá. Ég
gekk til konu, sem þarna var,
byrjaði að afgreiða hana og
reyndi að vera eins róleg og
mér var unnt, en fann samt,
að mér hafði orðið á. En konan
í peysufötunum var horfin. Ég
er sannfærð um það, að hún
var framliðin og hafði fylgt
einhverjum, sem þarna var
inni, þó að ég gæti nú ekki
beint áttað mig á því þá, hver
það var. En seinna varð ég al-
veg viss um, að hún hefði fylgt
þarna stúlku, aðkomustúlku,
— ekki bæjarstúlku, — eða ég
held að minnsta kosti, að svo
hafi verið. Ég náði mér strax
aftur á strik og hélt áfram
starfi mínu, eins og ekkert
hefði í skorizt, en ég fann til
þessarar minnimáttarkennd-
ar gagnvart fólkinu, eins og ég
hafði fundið til oft áður.
— Heldurðu, að konan hafi
átt við þig eitthvert ákveðið
erindi?
— Það þori ég ekki að segja
um, en ef til vill hef ég gert
henni einhverja úrlausn, við
vitum ekki um það, það er aft-
ur saga, sem enginn getur sagt
um, ekki frekar ég en aðrir.
Það getur verið, að hún hafi
átt eitthvert erindi og ég hafi
á einhvern hátt greitt úr því.
Það geta allir gert, bæði
skyggnir og óskyggnir, — veitt
úrlausn þeim, sem koma.
— Með því að beina hugan-
um til þeirra?
— Já.
— En er það daglegt brauð,
að þú verðir vör við það, sem
kallaðar voru fylgjur manna,
eða framliðna, sem eru í fylgd
mieð lifandi fólki?
— Já, það er daglegt brauð,
en ég á yfirleitt mjög auðvelt
með að taka ekki misgrip, því
að ég sé framliðið fólk sjald-
an klætt í föt, og það bjargar
mér. En það kemur samt fyrir,
eins og þarna. — Og ég get
svo sem sagt þér annað dæmi,
ef þér þykir gaman að, — það
þarf ekki að nefna nöfn.
Fyrsta árið, sem ég var gift,
átti ég heima á 3. hæð í Skipa-
götu 4. Við höfðum þar heila
hæð, hjónin, og leigðum út frá
okkur. Ég vann á Saumastofu
Gefjunar, mamma var hjá mér
og sá um heimilið. Ég vann úti,
af því að Guðbjartur hafði
litla vinnu. Hann var þá ókunn
ugur hér, og það var erfitt um
vinnu þessi ár. Hann var þá
ekki kominn á póstbátinn. —
Þá var það einn morgun, áður
en ég fór til vinnu, að við vor-
um að borða í eldhúsinu, þegar
barið var að dyrum. Ég fór
fram, og þá stendur þar maður
framan úr Eyjafirði. Hann
heilsar mér, en ég ætla að fara
að heilsa móður hans, sem
stendur þar í svörtu peysu-
fötunum sínum, með svartan
klút á höfðinu og í svartri
kápu, eins og hún var vön að
klæðast, þegar hún kom að
heimsækja okkur. Hún var
gömul vinkona mömmu, kom
oft heim í Torfufell og var
okkur systkinunum ósköp góð,
og okkur þótti vænt um hana.
Ég vissi ekki annað en hún
væri lifandi. En þegar ég ætl-
aði að fara að kyssa hana,
hvarf hún, og ég stóð þarna
eins og illa gerður hlutur. Þá
segir maðurinn: ,,Ég kom nú
til þess að tilkynna ykkur látið
hennar mömmu." — En lang-
oftast er framliðið fólk bara í
hvítum hjúp eða kufli, sem er
í raun og veru gegnsær,
en andlitið kemur alltaf skýrt,
og oftast nær er auðvelt að ná
líkamshæðinni. Ég man aldrei
eftir því að hafa séð lifandi
fólk öðruvísi en eitthvað hafi
verið með því, en það er ekki
alltaf það sama, — þó er það
oft.
— Telurðu þá, að framliðið
fólk sé útlits eða í andliti eins
og það var, þegar það kvaddi
þennan heim, eða eins og það
var, þegar það var í blóma lífs-
ins? Er einhver regla á því?
— Ja, — þegar það vill
sanna sig, birtist það oftast
nær alveg eins og það var, þeg-
ar það fór. Annars veit ég, að
við komumst öll í þann
tíma, þegar við áttum okkar
beztu ár. Gamalt fólk verður
ungt, kemst aftur í þessa ynd-
islegu æsku, svona 18—20 ára
aldur. Ég held mér skjátlist
ekki þar. Og ég hef séð komið
með kornabörn, sem hafa dáið
þetta 3—4 mánaða, og þau
lögð í keltu mæðra sinna. Það
er komið með þau eins og þau
fóru, bara til að sanna þau.
— Telurðu, að börn eigi fyr-
ir sér vöxt í öðrum heimi, ef
þau deyja kornung?
— Já, ef þau koma ekki strax
aftur. Það er mjög misjafnt.
Stundum koma þau mjög fljótt
aftur, en stundum koma þau
alls ekki, þau eru þá búin að
ljúka sínu.
— Ertu þá sannfærð um, að
fólk fæðist hingað hvað eftir
annað?
— Já, ég er alveg sannfærð
um það, — fyrir mig, — því að
ég er búin að kanna það, þann-
ig að ég veit, að svo er. Við
fæðumst aftur til að læra það
og skila því, sem við höfum átt
eftir, og ég held, að við eigum
að ljúka okkar prófi héðan. áð-
ur en við komum þar, og við
verðum að gera það hérna, að
minnsta kosti að einhverju
leyti. En hitt held ég líka, að
við komum ekki alltaf undir
eins. Hinum megin er enginn
tími, eftir því sem mér hefur
verið sagt, og það getur
vel verið, að við séum langan
og þá mislangan tíma — í okk-
ar skilningi — inni á hinum
leiðunum, áður en við komum
hingað aftur, og við fæðumst
sennilega aldrei við sömu skil-
yrði og aldrei við sömu kring-
umstæður. Ég held það, en það
er svo sem aldrei hægt að full-
yrða neitt fyrir aðra. En sjálf
er ég sannfærð.
— Hefurðu hugboð um, að
þú hafir verið hér áður, og þá
hvar?
— Já, ég hef mjög sterkt
hugboð um það, og ég veit, að
síðast var ég ekki hér á ís-
landi. Ég þykist alveg vita,
hvar ég var, hvað ég gerði og
við hvað ég stríddi.
— Manstu eitthvað frá þeirri
tilveru?
— Ég get náð því, þegar vel
lætur, — en ekki nema þegar
vel lætur. Ég er ekki komin
mjög langt að rekja þetta, en
ef til vill endist mér aldur til
þess að sýna þetta einhvern
veginn — í einhverju. Mig
langar mjög til þess, vegna
þess að það væri ekki hægt að
hrekja, ef ég gæti á einhvern
hátt sannað þetta.
— Og þú veizt, hvar þú hef-
ur verið.
*— Já, alveg, ég veit það al-
veg.
— Er þér launung á því?
— Ja, ég vil helzt ekki segja
það núna, en ef til vill á ég
eftir að tala við þig seinna. Þá
veit ég kannske meira, og þá
vildi ég gjarna segja þér það.
Ég held það sé of snemmt
núna, því að ég hef ekki nógu
miklar sannanir í höndunum.
Til þess þarf ég að bregða
undir mig betri fætinum, ferð-
ast eins og pílagrímarnir, til
þess að ná þessu, og ég hef
mikinn hug á því.
— En hefurðu þá aðeins
þetta sterka hugboð eða jafn-
vel vissu um þetta eina tilveru
skeið, eða hefurðu grun um
fleiri?_
— Ég hef alveg vissu fyrir
þessu, mig vantar bara heim-
ildirnar, og ég held ég þurfi
ekki langt að fara til þess að
ná í þær. Ég held ég sé alveg
komin á sporið.------Ja, — ég
býst við, að ég hafi nú hugboð
um eitthvað fleira, en ég hef
ekkert reynt að ná til þess.
Þetta er næst mér, og þar af
leiðandi hef ég lagt mig mest
eftir því, enda er léttast fyrir
mig að ná því.
— Nú eigum við að læra
meira á hverju æviskeiði. Hef-
urðu nokkra skýringu á því,
hvers vegna við munum svona
óljóst og flestir alls ekkert eft-
ir fyrri skeiðum og vitum því
ekki fyrirfram eða jafnharðan,
hvað við eigum að læra og í
hverju við eigum að taka
framförum?
— Ég held, að þetta sé
nokkurs konar próf, reynsla,
sem við þurfum að ganga í
gegnum, og við þurfum að
fikra okkur áfram, en ekki
vita of mikið fyrirfram, þess
vegna sé hula yfir því. Hvern-
ig notfærðum við okkur slíka
vitneskju? Erum við nógu
þroskuð til að skilja hana á
réttan hátt, láta hana verða
okkur til vaxtar og þroska?
Við gætum notað þetta til ým-
issa hluta, ef við vissum eitt-
hvað fleira, heldurðu það
ekki?
— Þá færum við kannske að
vanrækja aðra hluti, sem við
héldum, að væru ekki á dag-
skrá, en væru okkur nauðsyn-
legir samt sem áður.
— Já, til dæmis ef þú vissir
alveg nákvæmlega um þína
fyrri tilveru, hvert einasta ár,
— hvað þú hefðir gert rétt og
hvað þú hefðir gert skakkt.
— Það væri okkur ef til vill
ofraun.
— Það gæti verið. Ég gæti
alveg búizt við því, að við
hefðum ekki með það að gera.
Ég hef náttúrulega ekki mjög
mikið kannað síðustu jarðvist
mína, en mér hefur fundizt,
skal ég segja þér, ég lifa
bæði sorg og sælu í sambandi
við þessa reynslu mína. Ég veit
ekki, hvort þetta er ávinning-
ur fyrir mig, en ég hef samt
einhverja löngun til þess að
láta þetta skýrast og að ein-
hver gæti hugsanlega hagnýtt
sér þetta síðar meir. Það er von
mín og trú, að vísindin eigi eft-
ir að taka þetta viðfangsefni í
sínar hendur. Þá fyndist mér
það vera mjög mikið spor í átt-
ina, ef maður gæti verið búinn
að segja örlítið um þetta, — að
við hefðum búið hér áður á
ólíkum stað, við ólík skilyrði,
en værum sami persónuleik-
inn í raun og veru, samt
kannske með ólík sjónarmið að
einhverju leyti, en þó félli
þetta allt saman í eina heild.
Ég hef lifað sára reynslu í sam-
bandi við það, ég hef
fundið mín misstignu spor
Framhald á bls. 13.
1. miarz 1970
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 9