Lesbók Morgunblaðsins - 02.07.1967, Blaðsíða 3

Georges Simetum
Georges Simenon hjá styttu Maigrets i garði sínum.
S em rithöfundur er Georges
Simenon kannski þekktastur fyrir
tvennt: ótrúleg afköst og fljótvirkni
í starfi og skálds'agnapersónuna
Maigret, leynilögreglumanninn, sem
ótal margir lesendur leynilögreglu-
sagna telja fremstan slíkra manna.
Simenon er núna 64 ára að aldri
og skáldsögur hans eru orðnar 191
talsins. í rauninni eru þær þó fleiri,
því að fjölmargar skrifaði hann
undir mistmunandi dulnefni, þegar
hann var komungur maður. Sime-
non er sjö daga að semja skáldsögu
af meðalstærð; aðra fimm daga er
hann að hreinskrifa og lagfæra.
Hreinskrift er aðallega fólgin í því
að strika út öll óþörf orð og þá
einkum lýsingarorð. Að þessum tólf
dögum liðnum er skáldsagan tilbú-
in til prentunar. Simenon segist
missa öll tök á skáldsagnapersónun-
um, sé hann lengur með verkið en
þessa tólf daga. En persónurnar eru
kveikja verksins; sjálfur segist
hann aldrei búa til söguþráð. Hann
skapar persónurnar og síðan hrinda
þær atburðunum af stað með orð-
um sínum og gerðum.
G eorges Simenon fæddist árið
1903 í Liége í Belgíu. Frá því hann man
eftir sér var hann ákveðinn í að verða
rithöfundur. Þegar hann var unglingur
hvarflaði að honum að læra guðfræði,
þar eð hann áleit, að í prestsembætti
gæfist honum jafnframt tóm til að sinna
ritstörfum. Móðir hans hafði hins veg-
ar áhuga á að gera hann að bakara.
Reyndin varð samt sú, að Simenon
gerðist blaðamaður í Liége aðeins 16
ára gamall, — og sama ár kom fyrsta
skáldsaga hans út. Sem fréttamaður var
hann oft viðstaddur réttarhöld í af-
brotamálum og hafði góða aðstöðu til
að kynna sér meðferð slíkra mála; síðar
þegar hann fluttist til Farísar kynnti
hann sér innri málefni löggæzlunnar.
Þannig aflaði hann sér staðgóðrar þekk-
ingar á meðferð glæpamála áður en
hann tók sjálfur að skrifa leynilög-
reglusögur.
egar Simenon fluttist til París-
ar, var hann um tvítugt, og þar komst
hann í kynni við útgefanda, sem gaf út
skemmtirit. Fyrir þennan útgefanda
skrifaði Simenon reyfara undir dul-
nefninu Georges Sim; þessi starfsemi
gaf mikið fé í aðra hönd og Simenon
reiknaði út, að með því að ljúka einum
slíkum reyfara á þrem dögum, gæti
hann eignazt bæði skemmtisnekkju og
bíl fyrir 28. afmælisdaginn sinn. Sú
áætlun stóðst að vísu, en þá var Mai-
gret kominn til sögunnar og Simenon
orðinn þekktur leynilögreglusagnahöf-
undur. Maigret varð á svipstundu svo
vinsæll, að margir töld-u, að hann gæfi
sjálfum Sherlock Holmes ekki eftir -að
skarpskyggni og snilld í lausn morð-
gáta.
Simenon segist fremur líta á sjálfan
sig sem iðnaðarmann en listamann og
segist hafa lært „iðnina“ að skrifa með
því að semja reyfarana; hins vegar séu
menn í rauninni aldrei útlærðir í þess-
ari iðngrein; þegar menn telji sig hafa
náð fullkomnu valdi yfir henni þannig
að frekari þroski komi ekki til greina,
taki ekkert við nema dauðinn. Sime-
non skrifar hlutbundinn stíl og leggur
aldrei dóm á menn eða málefni í verk-
um sínum; atburðir allir og persónur
tala sínu eigin máli. Frásagnarháttur-
inn er skýr og raunsær, umhverfislýs-
ingar trúverðugar og nákvæmar. Sögur
hans bera umtalsverðri mannþekkingu
höfundar vitni, einkum þykja lýsingar
hans á glæpamönnum og sálrænum við-
brögðum þeirra næmar og skilnings-
ríkar. Á fjórða tug aldarinnar lagði
Simenon leynilögreglusögurnar að
mestu á hilluna og tók að gefa sig að
almennari viðfangsefnum í skáldsagna-
gerð sinni. Hann hefur náð slíkum ár-
angri í list sinni, að ýmsir aðrir rit-
höfundar, þ.á.m. André Gide, hafa talið
hann fremstan í hópi samtímarithöf-
unda, sem skrifa á franska tungu. Með-
al síðari skáldsagna Simenons má nefna
Ættartölu, en hún er að miklu leyti
sjálfsævisaga; þóttust ýmsir þar þekkja
sjálfa sig og voru ekki allir jafnánægð-
ir; höfðuðu sumir, er þar komu við
sögu, meiðyrðamál á hendur höfundi.
Af öðrum skáldsögum Simenons má
nefna Litla dýrlinginn, en þar er fjall-
að um bernsku og æskuár listmálara.
Um þá sögu segir Simenon, að hún sé
viðleitni til að finna vissri bjartsýni,
sem í sér búi, áþreifanlegt form. Eigi
sú bjartsýni rætur í eðlilegri og öfga-
lausri samkennd sinni með öllu sem
í kringum hann sé; innra sálarjafnvægi
sé hins vegar forsenda þess að höfundi
takist að koma slíkri skynjun á fram-
færi.
ar ótt menn séu yfirleitt sammála
um ágæti þessarar bókar, eru menn
ekki jafnvissir um að innra sálarjafn-
vægi sé aðal Simenons. Hann er alltaf
á faraldsfæti og hann viðurkennir sjálf-
ur, að hann sé haldinn innilokunar-
kennd, sem hann sé sífellt að berjast
gegn. En hann beitir sjálfan sig aga,
hann skipuleggur hvern dag út í æsar,
fer t. d. á fætur á sama tíma á hverjum
morgni og byrjar daginn með því að
stinga sér til sunds í útisundlaug sinni
og hann krefst fullkominnar reglusemi r
í heimilisháttum. Sjálfur segir hann, að
þessi krafa sín um reglusemi í daglegu
lífi eigi sér jafnframt afareinfaldar og
raunhæfar orsakir: hirðusemi í háttum
og góð heimilisstjórn sé trygging fyrir
nauðsynlegu næði til ritstarfa. Og ef
rithöfundi er um megn að stjórna eigin
lífi sínu, hvernig á hann þá að ná valdi
á öllu því tilviljunarkennda lífi sem
hrærist allt í kringum hann og skipa
því í viðunandi heild í sögum sínum?
U m þessar mundir býr Simenon
með konu sinni og þremur yngstu börn-
um sínum í stóru og ríkmannlegu húsi
skammt frá Lausanne í Sviss. Úr glugg-
um blasir við fegursta útsýni; þar sér
yfir Genfarvatn og snæviþaktir fjalls-
tindar gnæfa til himins í fjarska. Ein
mesta ánægja Simenons er í því fólgin '
að ganga milli glugganna um sólarupp-
rás, draga tjöldin frá og virða fyrir
sér útsýnið. Hér eru fjöllin í hæfilegri
fjarlægð, séu þau nær honum finnst
honum þau þjarma að sér og honum
verður svipað innanbrjósts og í
drykkjuveizlum, þegar ekki verður séð
yfir mannfjöldann. í þessari höll Sime-
nons eru veggir vel hljóðeinangraðir,
til þess að fjölskyldumeðlimir trufli
ekki hver annan. Simenon segir, að slíkt
komi sér vel, því að börn sín séu mjög
gefin fýrir tónlist og séu alltaf með
plötuspilara eða útvarpstæki í gangi.
Heimilið er sjálfu sér nægilegt í mörgu
tilliti, þar er m.a. fullkomin slysastofa
með nauðsynlegustu lækningatækjum,
nuddstofa og útlærð hjúkrunarkona á
launum. Þjónustufólk er annars níu'
talsins og eru þar á meðal einkaritari
Simenons og bílstjóri. Stór garður er
umhverfis húsið. Þar stendur m.a. gríð-
arstór stytta af Maigret. Golf og sund
eru einu íþróttirnar, sem Simenon
stundar. Hann hefur lagt á hilluna ýms-
ar íþróttagreinar sem hann hafði dá-
læti á, þegar hann var yngri svo sem
veiðimennsku, fótbolta og reiðmennsku
að ógleymdum siglingum. Siglingar
voru Simenon raunar annað og meira
Framhald á bls. 13.
2. júlí 1967
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 3