Lesbók Morgunblaðsins - 25.06.1967, Blaðsíða 5

Jr að hefur verið stormasamt við
Fíereyjar, bæði í desember og nú kring-
um jafndægur á vori. Það hrikti í
Bperrum og tré fuku um koll, sömu-
leiðis stór rafmagnsmöstur uppi í hlíð-
inni. Óveðursskýin geistust um himin-
hvolfið og hreyttu úr sér regni, snjó
og hagléljum til skiptis yfir þá, sem
börðust áfram á móti veðrinu. Ég bauð
óveðrinu byrgin og lagði af stað til
húss skáldsins, sem stendur norðvestur
og upp af bænum og hafinu fyrir neð-
an. Það syngur í símalínunum meðfram
veginum í rokinu, og söngurinn sá
minnir mig á æskudagana í Himmer-
landshéraði. Svo stend ég á hlaðinu
hjá skáldinu og horfi yfir blýgrátt
Atlanzhafið undir miklu skýjafari á
himni. Það er stórkostlegt útsýni úr
hinni stóru stofu yfir hrikalegan leik
náttúruaflanna.
Xítsýni við skálds haefi.
— Það hefur varla verið af tilvilj-
un, að þú byggðir þér hús hérna uppi,
segi ég við William Heinesen, þegar
hann stendur upp frá píanóinu, sem
hann hefur setið við og leikið af fingr-
um fram tilbrigði við stef eftir Mozart.
— Nei, segir hann, ég held, að ég hafi
alltaf þráð þetta viðsýni hérna uppi, að
geta horft út yfir bæinn og hafið. Það
er að verða nokkuð þétt byggð hérna
nú orðið, en þegar byggingu hússins
laúk 1933, voru ekki mörg hús hér í
nágrenninu. Við Lise giftum okkur 1932,
og árið eftir fluttum við sem sagt inn
og höfum ekki hugsað okkur að flytja
aftur. Ýmsu í húsinu hefur verið breytt
í nútímalegra horf.
! — Útsýnið hæfir vel skáldi.
— Hér í grennd búa a. m. k. ýmis
skáld. M.a. Hedin Bru og Christian
Matras prófessor.
— Lóðir á svona skemmtilegum stað
hljóta að vera dýrar?
— Það verður ekki sagt, að þær séu
beinlínis ódýrar núna, svarar skáld-
ið. — Þegar ég leigði mér 30 000 m2
land hérna efra 1929, var leigan 4 kr.
(sa 25 kr. ísl.) á ári, og fyrir grunn-
inn, sem húsið stendur á, borgaði ég
42 kr. (sa 250 kr. ísl.).
Yonast ekki eftir ...
— Það hefur oft verið vakið máls á
því í dönskum blöðum, að þú sért þess
verðugur að hljóta Nóbelsverðlaunin.
Veldur það þér vonbrigðum, að svo
skuli ekki hafa orðið enn?
— Nei, það get ég ekki sagt. Nóbels-
verðlaunin eru ekki beinlínis eitt af
því, sem maður vonast eftir eða býst
við. Hins vegar er það mér sérslök
ánægja að vera meðlimur Dönsku Aka-
demíunnar, sem ég varð þegar á árinu
1961. Mér finnst það mjög vel til fund-
ið, að stofnsett skuli hafa verið dönsk
Akademía. Og gjöf Karenar Blixens hef-
ur gert Akademíunni kleift að eignast
fallegan og verðugan samastað á Rung-
Etedlund með hinum fallega trjágarði.
Sjálfur á ég heima í landi, þar sem ekki
er mikið um trjágróður. En tré hafa
eetíð verið mér mikils virði, einnig
frá skáldlegu sjónarmiði.
ME9 NOIIOIUOS
00 0000 111101
Fœreyska skáldið V/illiam Heinesen segir frá ýmsu
um œsku ssna, skáldskap sinn, manneskjuna
og tölvuna — Eftir Poul P. M. Pedersen
Móðuramman.
— í Þórshöfn vitnar allt um miklar
breytingar.
— Já, það er ekki einungis að bærinn
vaxi, heldur hverfa gömlu húsin. Það
má vera, að okkur skorti byggingaáætl-
un og byggingalög. A. m. k. lítur helzt
út fyrir það. Það ætti að varðveita
eitthvað af því gamla, en bæjaryfir-
völdin láta eyðileggja gömlu húsin,
eins og þú sérð t. d. í sambandi við
stækkun hafnargarðsins. Það hafa verið
byggð hér hentug og falleg hús undan-
farið, en það hafa lika verið byggð
Ijót og léleg hús. Torf er fallegra en
bárujárn. Ég finn enn til sterkra tengsla
við gömlu Þórshöfn, eins og hún var
upp úr aldamótum. Þar sem Hótel
Hafnia stendur nú, var áður garðurinn
hennar ömmu minnar. Hún kom til Fær-
eyja frá Kaupmannahöfn, þegar hún
var ung stúlka, og giftist hér móður-
afa mínum, sem var Færeyingur. Hún
missti mann sinn fyrir aldur fram og
varð sjálf að sjá sér og börnum sínum
farborða. Þá fór hún að taka að sér
píanókennslu. Faðir hennar hafði átt
stóra skóvinnustofu á Östergade í Kaup-
mannahöfn.
— Hvernig ætli amma þín hafi kunn-
að við sig í Þórshöfn?
— Hún undi sér ekki illa. Hún kvart-
aði aldrei. Hún talaði oft um ýmis
stórskáld rómantíska tímabilsins og
endursagði stundum efnisþráðinn úr
frægum óperum. Hún hafði myndir af
skáldum fortíðarinnar á veggjum, og
sömuleiðis af leiklistarfólki, eins og
Phister og, Johanne Luise Heiberg. í
æsku fór amma mín mjög oft í Kon-
unglega leikhúsið. Hún talaði um þessar
leikhúsferðir allt sitt líf. Og reyndar
álít ég, að hún hafi borið ævilanga
heimþrá í brjósti til Kaupmannahafn-
ar. Kaupmannahöfn stóð henni ætíð fyr-
ir hugskotssjónum sveipuð ævintýra-
Ijóma. Hún sá hana ekki aftur fyrr en
30 árum eftir að hún fór þaðan og
settist að hér í Þórshöfn. Sú ferð olli
henni víst vonbrigðum. Þannig verður
það næstum því alltaf. En stuttu eftir
að hún var komin aftur hingað heim,
va,r Kaupmannahöfn á ný orðin borg
töfra og dásemda í hennar augum.
Hún átti einnig mikið af bókum, meiri
hlutann eftir danska og þýzka róman-
tíska höfunda. Nokkrir ættingjar hennar
höfðu starfað við óperuna. Móðir mín
erfði hæfileika ömmu minnar til þess
að segja sögur, sem ég naut m.a. góðs
af. Úr móðurættinni rennur danskt,
franskt og þýzkt blóð í æðum mínum.
Sálmasöngur í baðinu.
— En ert samt jafn góður Færey-
ingur og hver annar.
— Já, tvímælalaust. En ég álít það
heillavænlegt, að þjóðirnar blandist.
Einangruð ræktun kynstofns er varla
æskileg. Föðuramma mín var sveita-
kona frá Bæ á Vogey, hagsýn og raun-
sæ manneskja. Faðir minn gerðist út-
gerðarmaður og átti einnig eina stærstu
verzlun Færeyja. Hann gat verið mesti
galgopi, þegar því var að skipta, stund-
um fannst mér ég vera eldri en hann.
Á uppvaxtarárum mínum var aðeins eitt
baðherbergi til hér í Færeyjum. Það
var í berklahælinu í hinum fagra Hoy-
dal. Þangað fór faðir minn, þegar hann
langaði til að fara í bað. Hann tók
mig þá með sér og bróður minn, sem
nú er látinn. En við fórum nú reyndar
aldrei í neitt baðið í þessum ferðum
— við urðum yfirleitt að láta okkur
nægja að þvo okkur í trékari fyrir
utan húsið heima. Meðan faðir okkar
fór í bað á hælinu, undum við okkur
úti í grænni brekkunni. Þegar gufan
gerðist þétt í baðinu, opnaði hann
gluggann, og heyrðum við hann þá
syngja hástöfum við niðinn í rennandi
vatninu vers úr hinum þekkta sálmi
Grundtvigs frá 1811:
Som törstige hjort monne skrige
alt efter det rindende væld
sa monne og efter dig hige
o Herre min törstige sjæl ...
Já, vatnið endurnærði hann bæði á
likama og sál, og hann lét það í ljós
með söng. Það lá við, að vatnsniðurinn
og söngurinn vekti öfund okkar bræðr-
anna, vegna allra þessara dásemda, sem
okkur var fyrirmunuð þátttaka í.
Til að fyrirbyggja hugsanlegan mis-
skilning ætla ég að taka það fram,
að nú á tímum eru til mörg baðherbergi
í Færeyjum. Við erum loksins að þokast
út úr miðöldunum, þótt hægt hafi farið.
Ég held, að ég hafi tekið ýmsa sterka
þætti í arf, bæði úr móður- og föður-
ætt minni.
Skáldskapur og minningar.
— Þætti, sem hafa einnig sett svip
sinn á þig sem skáld?
— Óhjákvæmilega. Ég hef einmitt ný-
lokið við safn frásagnaþátta, sem er að
miklum hluta endurminningar og lýs-
ingar frá bernsku minni; m. a. á föður
mínum. Það gegnir sama máli um þess-
ar frásagnir og önnur skrif mín, sem
byggð eru á viðburðum bernskuára
minna, að þær eru blendingur af skáld-
skap og. endurminningum. Skáldsögur
mínar og smásögur gerast flestar hér
í Þórshöfn, og sumir landar mínir hafa
haldið því fram, að ég viti ekkert um
fólkið, sem byggir Færeyjar, utan Þórs-
hafnar. Mér finnst þetta ekki réttmætt.
Faðir minn og fjölskylda hans eru, eins
og ég sagði, frá Vogey. Ennþá standa
mér ljóslifandi fyrir hugskotssjónum
hinar árlegu sumarferðir fjölskyldunn-
ar, þegar farið var í heimsóknir til
ættingjanna og ferðazt til Tindholmen,
þar sem er gífurlegt fuglager. Lísa, kona
mín, er úr lítilli sveit við Kollefjord,
sem heitir Signebær og er á norðan-
verðri Straumey.
Fjarlægir staðir og horfnir timar.
— En þegar fólk víðs vegar í heim-
inum kannast eitthvað við nafnið Þórs-
höfn, er það oftast skáldskap þínum
að þakka. Þú hefðir átt að vera kjörinn
heiðursborgari af bæjarstjórninni fyrir
löngu, og vera skattfrjáls, segi ég.
— Ekki hef ég mikla trú á því, að
það eigi eftir að verða, segir skáldið
rólega. — En hér á ég heima. Rótfesta
Framhald á bls. 6
25. júní 1967
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ' 5