Lesbók Morgunblaðsins - 21.08.1966, Blaðsíða 10

KRISTNI HNIGNAR
Framhald af bls. 1.
skylda) til þess að stofna leynifélög, fara
með töfur o.g galdra og spá fram í tím-
ann gerir þá að sjálfsögðum skotspæni
kommúnista. Leynireglur þeirra hafa
verið mjög sterkar og samheldni félags-
manna ákaflega mikil. Þetta er ekki
hægt að þola í alræðisríki kommún-
ismans. Kommúnistar gera sér einnig
ljósa hættuna af því, að hjátrúarfullur
almenningur leggi meiri trúnað á spá-
dóma taó-ista en framtíðarspár komm-
unistastjórnarinnar.
Konfúsíanismi hefur ekki or'ðið eins
hart úti og taó-ismi. I>ó er eitt grundvall-
aratriði hans þverbrotið, þ.e. að fyrsta
skylda hvers manns sé við fjölskyldu
hans. Kommúnistar vilja nota sér þessa
skyldurækni eða trúnaðartilfinningu, en
umbreyta henni, svo að fyrsta skylda
hvers manns sé við ríki og flokk. Hefur
kommúnistum orðið talsvert ágengt við
að yfirfæra þessa skyldutilfinningu,
iþótt um leið höggvi þeir á ein elztu
bönd kínversks þjóðfélags: fjölskyldu-
samheldni og forfeðradýrkun.
Uin opinbera afstaða Peking-
stjórnarinnar til kristindóms er „um-
burðarlyndi". Þó er ýmsum þvingunum
beitt, sem eiga áð hafa þrenns konar á-
hrif: 1) Fæla menn frá því að taka þátt
í kristilegri starfsemi. 2) Fá einstaklinga
og söfnuði, sem vilja játa kristna trú, til
þess að viðurkenna yfirráð ríkisvalds-
ins í málefnum sínum. 3) Sameina
kristna söfnuði, sennilega til þess að auð-
velda eftirlit hins opinbera og gera því
þægilegra um vik með að útrýma krist-
inni trú algerlega, ef þess kynni að reyn-
ast þörf, með því að hafa aðeins eitt
höfuð á líkama kirkjunnar.
Peking-stjórnin segist leyfa „kristinni
kirkju“ að starfa í landinu, en kveðst
telja alla „sértrúarsöfnuði" óþarfa. Til
„sértrúarsafnaða" telur hún til dæmis
rómversk-kaþólsku* og lúthersku kirkj-
urnar. Skiljanlegt er, að kristnum mönn-
um reynist erfitt að sameina hinar ólíku
kirkjudeildir. Kommúnistar vilja sam-
eina allar kirkjudeildir í stórborgunum,
kalla þær „kommúnukirkjur" og fá að
hafa hönd í bagga með starfsmanna-
haldi og vinnutilhögun. Þeir ásaka prest-
ana og kirkjulega starfsmenn um „að
svíkjast um í hinni stórkostlegu upp-
byggingu alkínversks þjóðfélags í anda
kenninga Marx, Leníns og Maó-tse-
tungs“. Þess vegna er kirkjunnar mönn-
um gert skylt að starfa utan kirkjunnar
og „taka þátt í uppbyggingu hins nýja
þjóðfélags, sem standa mun jafnlengi
heiminum" (Hitler talaði þó aðeins um
„Þúsundáraríkið"). Starfsmönnum kirkj-
udeildanna er fækkað og deildunum
gert skylt að sameinast um afnot af
einu eða tveimur húsum í hverri borg.
iVefna má kirkjuna í Shanghai til
dæmis Þar þjónar séra Li Ohu-wen
söfnuði, sem telur fjögur hundruð sálir.
Fjórar kirkjudeildir standa að söfnuðin-
um, Methódistar, Presbyteríanar
(skozka öldungakirkjan), Anglikanar
(enska biskupakirkjan) og Congregat-
ionalistar. Séra Li er dæmdur eftir verk-
um sínum af hinum opinberu eftirlits-
mönnum. Þeim finnst þáð of lítið starf
að syngja ekki messu nema tvisvar sinn-
um í viku, og þess vegna verður prest-
urinn að gegna tveimur öðrum störfum.
Hann er starfsmaður undirnefnda borg-
arstjórnarinnar í Shanghai og situr í
„friðarnefnd" borgarinnar, sem hefur
gert að sérgrein sinni að senda áróðurs-
bæklinga („prentaðar friðardúfur", eins
og það er kallað) til Austur-Afríku,
Madagaskar og Suður-Ameríku. Kirkju-
þjónninn er látinn starfa við hjúkrunar-
störf. Ef hann segir, að hjúkrunarstörfin
valdi því, að hann verði áð vanrækja
starf hans vlð klrkjuna, er þvf svarað ti!,
að hjúkrunarstarfið sé í hákristilegum
anda, svo að hann hafi undan engu að
kvarta.
Mánaðarkaup séra Lis samsvarar 2.040
ísl. krónum samkvæmt skráðu gengi, en
kaupmátturinn er nokkru lægrL Þó
segist hann ekki hafa yfir neinu að
kvarta, enda mun honum vera séð fyrir
fæði og húsnæði af safnaðarins hálfu.
Hann kveðst vera stoltur af því, að
kaup sitt sé greitt af kínverskum safn-
aðarbörnum; hann fái engan eyri er-
lendis frá. Þetta kann áð virðast ein-
kennilegt í gjaldeyrishraki Peking-
stjórnarinnar, en furðulega mikið virð-
ist lagt upp úr því að þiggja ekki aðstoð
frá útlöndum. Það er í lagi að kaupa
kornmat frá Kanada og Ás-tralíu með
greiðslufresti, til þess að forða lands-
mönnum frá svelti, en stolt stjórnarinn-
ai bannar að veita nokkru viðtöku, sem
hægt væri að kalla styrk eða aðstoð.
Þess vegna segir séra Li frá því, ánægð-
ur á svipinn, að „hann og eftirlitsmenn-
irnir“ hafi nýverið endursent 500 sterl-
ingspund til kirkjusóknar einnar í Suður
Englandi, sem safnaði þessu fé með
frjálsum samskotum handa „kínversk-
um trúbræðrum í Shanghai". „Ef fólk-
ið hér í Shanghai vill hafa sína kirkju,
þá heldur það henni sjálft uppi fjár-
hagslega", segir þessi klerkur, sem geng-
ið hefur á mála hjá andkristilegu ríkis-
valdi og hlýtur að vita hið innra með
sér, að fleiri en 400 mundu vera í söfn-
uði hans í frjálsu þjóðfélagi. Séra Li
Chu-wen skyldi þó ekki dæmdur af
harkalega, þvi að hann er ef til vill
einn þeirra, sem verður að taka hi'ð örð-
uga val milli algers afnáms kristin-
dóms og einhvers konar hálfvelgju-
kristni undir alræði veraldlegra herra.
Leiðtogar kristninnar í öllum ríkjum
kommúnismans vita, að þetta er erfitt
val. Þeim er fullljóst, að kommúnisminn
stefnir að því að ganga af kristninni
dauðri, sem og öllum öðrum hugmynda-
kerfum en hugmyndakerfi kommúnism-
ans. Þeir vita vel, að ef þeim er gefið
tækifæri með ýmsum skilyrðum til þess
að halda kristindómi uppi í löndum sín-
um, þá er það vegna þess, að kommún-
istahöfðingjarnir gera sér Ijósan styrk-
leika kirkjunnar og áhrifavald hennar
yfir hugum manna, og að betra er að
nýta krafta þeirra, sem gjalda guði það,
sem guðs er, með vörunum, en keisar-
anum það, sem keisarans er, með verk-
um sínum, heldur en að ráðast beint til
atlögu gegn kirkjunni og leggja hana að
velli með skyndisókn. Þeir vita, að
kommúnistar vilja veikja kirkjuna
smám saman innan frá, áður en til skar-
ar verður skriðið. Sumir þessara kirkj-
unnar manna vona, að þetta sé aðeins
tímabundið ástand; kirkjan muni rísa
upp öflug áð lokum; og því sé um að
gera að missa ekki allt samband við
alþýðu manna, — gangast undir ýmis
skilyrði í þeirri von, að einhvern tíma
létti farginu að ofan frá ríkisvaldinu,
— taka þátt í alls kyns „friðarhreyf-
ingurn" og alþjóðlegu kirkjusamstarfi,
sem stjórnað er af kommúnistum, og
bíða þess, að óveðrinu sloti. Aðrir kirkju-
menn segja hins vegar, að allt sam-
starf við Antikrist sé útilokað; hér sé
einvörðungu um „annáð hvort — eða“
að ræða; enginn meðalvegur sé til.
iblían fæst enn í Kína. Kaupend-
ur verða þó að útfylla þrjú eyðublöð,
áður en þeir fá að kaupa hana, eða svo
er að minnsta kosti víðast hvar, þar
sem þekkt er til. Margir gugna á því að
fylla þessi eyðublöð út með persónuleg-
um upplýsingum. Þar me'ð er tilgangin-
um náð. Hægt er að segja (með eins
konar sanni), að biblían fáist keypt, þeg-
ar saklausir ferðamenn spyrja. Bannað
er að starfrækja sunnudagaskóla og
skíra börn undir átján ára aldri. Kirkju-
leg kvennasamtök, sem voru sérstak-
lega öflug í Kína áður, hafa nú verið
sameinuð hinum svokölluðu „stræta-
nefndum". Að öðrum kosti eru þau
bönnuð. Strætanefndirnar eru að miklu
leyti uppfinning Krústjoffstímabilsins í
Sovétríkjunum, og því er skrítið, að þær
skuli hafa verfð teknar upp í Kommún-
ista-Kína. Meðlimir þeirra halda uppi
„kommúnistísku siðgæði" á almanna-
færi og eru á sinn lævisa og persónu-
lega hátt óhugnanlegri en nokkur leyni- .
lögregla.
HIN ANDLEGA
Framihald af bls. 9
þér og öðrum. Að þú skalt ekki stela
— og að sérhvert brot gegn boðorðinu,
litið eða stórt, brýtur niður samfélag
manna og persónulegt manngildi. Og
umfram allt: Þú skalt ekki aðra guði
hafa, og að ef þú fyrirlítur Guð og gjör-
ir sjálfan þig eða eitthvað annað að
þungamiðju lífs þíns eða yfirvaldi yfir
því, vantar þig bæði grundvöll og mark-
mið lifsins.
Hvert einasta boðorð á sitt sérstaka
erindi til aldar vorrar, allt frá aga-
leysinu til ofbeldisglæpanna, frá kyn-
órahyggjunni til ofdrykkjunnar, frá guð
ræknisleysi til skattsvikanna.
Þegar brot, sem varða hið sjötta boð-
orð, koma sérstaklega fram í sviðsljósið,
kemur það aðeins heim við það, sean
vér hittum fyrir (í sögunni) á öllum
hrörnunartímum siðiferðisins. Ástandið
á þessu sviði er og verður fyrsti mæli-
kvarðinn á gjörvallt siðgæðisstig
lýðsins, og æskunnar ekki sízt. Þess
vegna þarf hér sérstakan skýrleik og
myndugleik, í samræmi við hjónabandið
svo sem skipan, sem er af Guði gefin,
þar sem einkvæni og ævilangt samband
milli karls og konu er hið eina heimila
form kynlífsins.
Um leið og þannig er nauðsynlegt að
festa í minni Guðs óhagganlega lögmál,
er ekki síður nauðsynlegt að gjöra það
Ijóst að öll boðorð Guðs eru af kærleika
gefin til þess að vernda og efla það líf,
sem hann hefir gefið oss...
Hér er að finna innsta hjartslátt alls
sannarlegs kristindóms. Boðskapur hans
er skýr skilaboð, og á þeim þarf bæði
öld vor og æska að halda. Hann upp-
reisir hugsjónir, sem geta vakið þrá
og þrek, og þeirra er vissulega þörf and-
spænis þeirri efnishyggju og nautna-
óygg'ju, sem vill allt undir sig leggja.
En fyrst og síðast er kristindómur boð-
skapur um kærleika Guðs, sem skilur
einnig rótlausa og ráðlausa menn þess-
arar aldar, og sem ávallt getur veitt
lífinu inni'hald og stefnumark.
Að leyst sé úr þessum jákvæðu við-
fangsefnum, er hið fyrsta og þýðingar-
mesta. Vér viturn af samstöðu vorri
með allri kirkjunni, með skólanum og
öllu þjóðfélaginu varðandi ábyrgð á
neyð aldar vorrar. Þess vegna snúum
vér oss til allra þessara aðilja með hvöt
uim sameiginlegt byggjandi starf til
heilla fyrir alla, sem ungir eru, og til
mikils hjólparstarfs fyrir þá, sem af-
vegaleiðzt hafa. Það er ekki hægt að
verja þann Skort, sem er á fjiárveiting-
um nú um stundir til þess að hjálpa
þeim. í orði Guðs höfum vér reglur um
hversu vinna skuli þau verk og þar er
einnig Hinn andlegi kraftur, og þetta
mótar enn löggjöf vora og stofnanir.
Beygjum oss því fyrir orði Guðs og
fyllum stofnanirnar, bæði með skýrum
skilaboðum, óskertum kröfum, mann-
úðlegum skilningi og umlhyggju
E n um leið og vér staðfestum með
jái hið kristna markmið uppeldis ung-
mennanna og hins þjóðlega lífs, verðum
vér að segja jafn skýlaust nei við öllu,
sem stefnir gegn þessu markmiði, og
brýtur niður það, sem vér yfirleitt reyn-
um að byggja upp. Þetta eru tvær hlið-
ar hins sama máls. Og viljum vér ekki
segja það, sem við á um hina hliðina,
þá sýnir það eingöngu að vér aðhyll-
umst ekki heldur heils hugar hina jó-
kvæðu hlið.
Uppeldi barnanna og þjóðarinnar ger-
ist ekki aðeins á heimilum, í Skólum og
kirkjum — á vorum tímum fer það
minna fram þar en nokkru sinni áður.
Látlaust fossa inn yfir börnin og full-
orðna fólkið áhrif úr öllum áttum og
af öllum gerðum: Um blöðin, tímaritin,
bókmenntirnar, leikhúsin, k\'ikmyndirn-
ar, útvarpið og sjónvarpið, auk áihrifa,
sem þjóðlegt umihvenfi og múgurinn
myndar.
Mikinn hluta þessara áhrifa höfum
vér litla möguleika til að stöðva eða
hafa áhrif á. Innan takmarka velsæmis
teljum vér að vera skuli hugsanafrelsi
og málfrelsi fyrir alla fullorðna ein-
staklinga. Og það heyrir til þroskunar
persónuleikans að maður verði reyndur
og stæltur í eldraunum áhrifa, góðra
og lélegra, sem á dynja. En á tvo vegu
ber að halda uppi og er enda auðið að
halda uppi eftirliti, ef þjóðfélagið tekur
alvarlega sín eigin lög og uppeldis-
stefnuskrá sína.
í fyrsta lagi: Vér höfum sérstakrar
ábyrgðar að gæta gagnvart börnum og
unglingum, sem ekki eru færir orðnir
til þess að verja sjálfa sig og ala upp.
Bregðumst vér í því að veita þeim þá
vernd, sem veita ber, svikjum vér þá.
Og þar næst: Þær stofnanir og þau
félagslegu _ tæki, sem þjóðlfélagið sjálft
hefir á sínu valdi og notar til upp-
fræðslu, uppeldis og skemmtunar verða
að vera samstillt í fræðslu- og uppeldis-
starfi sínu. Það sem byggt er upp með
einni þjóðfélagsstofnun á ekki ábyrgt
þjóðfélag að láta einhverja aðra af stofn
unum sínum rífa niður.
Þó látum vér þetta iðulega við gang-
ast. Hér er í þjóðfélagi voru orðið blótt
áfram óverjandi ástand. Annars vegar
höldum vér uppi, í samræmi við stjórn-
arskrána, ríkiskirkju, sem nálega öll
þjóðin óskar að vera í. Hins vegar • lót-
um vér nota opinbera ræðustóla til þess
að gera árásir á hinn sama kristindóm
og smóna hann. Annars vegar kennir
skólinn börnunum að bera virðingu fyr-
ir hinum tíu boðum Guðs. Hins vegar
rekur þjóðfélagið — þótt það hafi sjálft
skilið að kvikmyndaaftirlit er nauðsyn-
legt — kvikmyndastarfsemi sem oft
ruglar hugtökum barna og fullorðins
fólks (um rétt og rangt) — og fegrar
ósæmilegt og syndsamlegt. Varla er það
og vegsamar stundum framferði, sem
samkvæmt kristnum siðaskoðunum er
boð að finna eða þá hugsjón í kristn-
inni, að hún hljóti ekki þessháttar með-
ferð.
Hvers konar samræmi er í þess-
háttar uppeldi? Hvaða hugmyndir
hljóta hinir ungu að fá um rétt og sið-
gæði? Hvað hljóta foreldrar að finna
— hvað hljóta þeir að óttast? Og hvers
konar (óheiðarlega) tvöfeldni er verið
að heimta áf kennurunum?
....... (Hér er fellt úr sérstakt mál
varðandi nors'ka ríkisútvarpið, eins og
á fyrri staðnum).
Ábyrgar stofnanir „kristins" ríkis
mega ekki og geta ekki staðið til um-
ráða fyrir einkaskoðun, sem grefur und-
an siðgæðisgrundvelli og hugsjónum
ríkisins. Með því gerast menn samsekir
um upplausnina hvort sem þeir vilja
það eða ekki.
í þessu máli hefir skólinn ekki getfið
neitt tilefni til vantrausts á sér. Bæði
kennarar og foreldrar hafa greinilega
látið álit sitt í ljós. Og vonandi mun það,
sem gerzt hefir, vera áminning til allra
sem óbyrgð bera á stofnunum þjóð-
félagsins í þjónustu fræðslu og skemmt-
ana, áminning uim þau takmörk, sem
þeir verða að gæta að í samræmi við
sérleik þjóðfélags vors . og í samræmi
við þá ábyrgð, er þeir hafa á sig tekið
i og með leiðtogahlutverkum sínum.
Framhald á bls. 14.
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
21. ágúst 1966