Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1965, Blaðsíða 9

ur sauSkindurnar einar eltir. Hvaða
erindi eigið þið hingað nú? Viljið þið
ekki bara gera svo vel að láta okkur
í friði.
Við finnurn það, að þessi kind hefur
mikið til síns máls, svo að við treystum
okkur ekki til að taka upp neinar rök-
ræður við hana um rétt okkar til þessa
Staðar, sem mennirnir hafa yfirgefið —
gengið frá eftir 1000 ára búskap.
Aðrar skepnur en ærnar og lömbin
fvrirfinnast hér ekki. Jú annars. Ekki
er vert að fullyrða of mikið strax. Nú
koma í ljós fram undan kirkjugarðinum
tvö följörp hross og veifa svörtum tögl-
um sínum til að verjast flugum loftsins
í sólarhitanum. Einhver spyr: Hver á
jþessi hross? En það veit enginn hver á
þau. Hér vekja hestar ekki neina
interessu. Þeir eru víst bara til af göml-
um vana, því að útreiðar-manían hefur
ekki enn haldið innreið sína í Grinda-
vík. Fiskur og fé eru þaer lífverur, sem
fólkið sinnir, enda eru það þær, sem
ásamt fáum kúm hafa haldið lífinu í
því frá upphafi byggðar hér.
Já. Fiskurinn og sjórinn — sjórinn og
Suðurnes — það eru eins og tvær hliðar
á sama hlutnum — líka hér í Staðar-
hverfinu. Og það var eins og við mann-
inn mælt; þegar hætt var að stunda
sjóinn héðan var byggðin vitanlega bú-
in að vera.
F rammi á kampinum sjáum við
leifar af fornri frægð í útgerð þessa
piáss — varirnar, sem eru hálforpnar
grjóti, því að nú eru margir áratugir
síðan skipi var ráðið þar til hlunns. Hér
hefur fyrir eina tíð verið byggð bryggja
með skjólgarði sjávar megin auðsjáan-
lega allgjörvulegt mannvirki á sínum
tima. En ekki þætti þetta beysið bólverk
nú fyrir hinn glæsilega fiskiflota Grind-
vikinga. Upp að þessari bryggju leggst
heldur aldrei nein fleyta, því að héðan
er aldrei róið á sjó.
Fyrir ofan kampinn hvolfa bátarnir,
sem eitt sinn sigldu stoltir á miðin í
Grindavíkursjó og færðu hina miklu lífs-
björg í bú fólksins í Staðarhverfi, Undir
aflabrögðunum var öll afkoma þess
komin. Hér hvolfa þessi gömlu skip og
bíða þess eins að fúna niður og forganga.
— O —
Svo var úttekt lokið eins og lög gera
ráð fyrir.
Framhald á bls. 14.
Gamla bryggjan.
Klukkuturninn í Staðarkirkjugarði.
fætur á harðviðarströndinni og syng-
ur við raust: „Hvað er svo glatt sem
góðra vina fundur“, en innan úr bak-
herbergjunum bak við harðviðarvegg
ina berast þýðar baritónraddir sem
syngja til dæmis: „Aldrei skal ég
eiga flösku“.
Með sínu lagi.
a
E nginn maður með snefil af viti
í kollinum ímyndar sér að íslending-
ar geti lifað á skrifstofumennsku, og
þó hafa skrifstofuhallirnar þotið upp
eins og gorkúlur í Reykjavík á undan
förnum þremur til fjórum árum, fín-
pússaðar ytra og spónlagðar innra og
með eitt hundrað þúsund króna gólf-
teppi undir forstjóranum. Ég kom í
eina þvílíka um daginn hjá fyrir-
tæki sem hafði þangað til komist af
í skikkanlegu leiguhúsnæði á skikkan
legum stað í miðbænum, og það lá við
ég fengi ofbirtu í augun. Það fyrsta
sem mætti mér var anddyri á borð
við speglasalinn í Versölum, nema
kannski ofboðlítið fínna, en síðan
tók við strandlengja af harðviðar-
stúkum, þar sem hugrekki viðskipta-
vinarins brotnaði á uppstroknum
stúlkum sem sátu á upphækkuðum
stólum og spurðu náðarsamlegast
hvað manninum væri á höndum.
Síðan hófst skrifstofuleikurinn gamal
kunni þar sem hver maður vísar við-
skiptavinmum frá sér og til næsta
manns, en sá tapar leiknum sem sit-
ur uppi með viðskiptavininn af því
hann er annaðhvort orðinn galinn af
sorg óg andstreymi eða búinn að
missa málið af gremju og mæði.
Fyrir aftan harðviðarstúkurnar
voru harðviðarveggir með harðviðar-
hillum undir ekki neitt, og í virðu-
legum skotum í harðviðarveggjunum
voru virðulegar hurðir með nöfnum
mannanna sem leyndust á bak við
þær við harðviðarskrifborð. Maður
á víst að halda andspænis svona
dýrindis hurðum að mennirnir fyrir
innan þær séu í milljónabissnes upp
fyrir haus, en ég held nú bara stund-
um að þeir séu að lesa reyfara hálf-
vitlausir úr leiðindum, ef þeir eru
þá ekki að lesa sig upp gluggatjöldin,
komnir yfir strikið. Þeir gætu náttúr-
lega líka verið að hvísla að síma-
stúlkunum að segja að þeir séu ekki
við. Menn eru til viðtals á íslandi
núorðið í öfugu hlutfalli við síma-
tólin sem þeir ráða yfir. Einsíma mað-
ur svarar oftast og tvísíma mað-
ur stundum, en jafnskjótt og maður
er búinn að safna þremur símatólum
á skrifborðið sitt, þá bregður svo við
að það er gjörsamlega útilokað að
ná í hann í sima. Hann gæti eins verið
mállaus og símalaus og úti í Grimsey,
og er þetta eitt með mörgum dular-
fullum fyrirbærum sem nú gerast á
íslandi. En svona er lífið.
Það liggur (liggur mér við að
segja) í hlutarins eðli að þegar menn
eru búnir að koma sér upp harðviðar-
strandlengju og byggja hana harð-
viðarfólki, þá þarf einhver að borga
brúsann. Ég er ansi hræddur um að
brúsamaðurinn sé í þessu tilviki sjálf-
ur viðskiptavinurinn. Kostnaðinum af
fínheitunum er velt yfir á hann. Mað-
ur á kannski ekki að vera að telja
eftir svona smágreiða sem maður
gerir mönnum nánast án þess að vita
af því, en þegar maður hefur í þokka-
bót hálfgert ógeð á glansmyndum, þá
vandast málið. Sumum kann líka að
finnast sem við séum að þessu meira
af fordild heldur en nauðsyn. Ég las í
sumar um það hvernig við búum að
geðsjúklingum hér í gullregninu, og
það er ekki til að vera hreykinn af.
Ástandið er í stuttu máli þannig að
við vanrækjum þetta fólk eins ræki-
lega og við getum og gerum ekkert
fyrir aðstandendur þess heldur. Við
spilum bara greifann. Það vantar ef
ég man rétt fimm hundruð sjúkrarúm
handa geðveiku fólki á íslandi —
strax. Ég hélt jafnvel þegar ég las
þessa frétt að blöðin mundu rjúka
upp til handa og fóta og heimta húsa-
skjól fyrir sjúklingana eins og þegar
þau eru til dæmis að heimta stærri
og betri síldarverksmiðjur þegar síld-
veiðin gengur vel, en það er satt að
segja engu líkara en að menn taki
það ekki eins nærri sér þó að fimm
hundruð hraktar sálir standi úti í
egar maður er búinn að tala
stanslaust í tuttugu og fimm klukku-
tíma, þá er manni hollast að staldra
við og spyrja sjálfan sig hvort maður
sé nú kannski ekki búinn að tala út.
Þessir þættir eru orðnir fleiri en ég
ætlaðist til í byrjun, því að það tek-
ur tímann sinn að berja þá saman.
Þeir eru orðnir tuttugu og fimm í ár,
og það er meira en nóg. Ég segi eins
og kallarnir í útvarpinu: Ég þakka
þeim sem hlýddu. Ég vona að mér
hafi tekist að gera einhverja ánægða
stuntí <11 og svo einhverja aldeilis
hoppandi stundum. Það er ekki fyrir
öllu að menn séu ævinlega á sama
HERÓDES
næsto
oyR
%
kuldanum eins og ef fimm hundruð
síldarmál lenda í hrakningi.
Erindið sem ég átti þarna á harð-
viðarströndina var nú ekki merki-
legra en það að ég ætlaði bara að
borga fremur ómerkilegan reikning,
en mér fannst eiginlega eins og nýja
vélin væri ekkert fljótvirkari en sú
gamla. Ég fór ekki burtu sannfærður
um að ég hefði verið að upplifa eitt-
hvað merkilegt og stórkostlegt, sem
ég ætti að vera hreykinn af sem þjóð-
hollur íslendingur. Ég var látinn
bíða í spánýjum leðurklæddum
hægindastól á meðan þeir gerðu
dauðaleit að reikningsgreyinu, og á
meðan ég beið fannst mér eins og
stúlkurnar í stúkunum væru bara að
bíða eftir því ég hypjaði mig út, eins
og ég hefði skemmt fyrir þeim dag-
inn. Kannski höfðu þær verið að fá
sér snúning þegar ég kom rambandi
gegnum speglasalinn, kannski voru
þær vanar að fara í síðastaleik um
þetta leyti kringum gjaldkerann,
kannski ætluðu þær að taka lagið
jafnskjótt og þær yrðu lausar við mig.
Mér finnst það ekki fráleitt. Þegar
allt er orðið fínpússað ytra og spón-
lagt innra, þá verður að finna upp
á einhverju nýju. Þeir eru búnir að
vera með syngjandi símsendla vestur
í Bandaríkjunum árum saman. Það
er kannski þessvegna sem sumum
finnst að Bandaríkjamenn ættu að
láta skoða á sér hausinn. Símamaður-
inn stendur allt í einu í dyrunum og
kyrjar heillaóskaskeytið beint framan
í mann. Af hverju ekki að slá nú
Kananum einu sinni, við og verða
fyrstur með syngjandi skrifstofur? Eg
er hérumbil viss um að einhvern-
tíma þegar ég kem á skrifstofuna
sem ég var að lýsa, til þess að borga
reikningsgrey, þá rís öll hersingin á
máli og síðasti ræðumaður. Alls ekki.
Það er aðalatriðið að fólk þori að
hafa skoðun, og það er þarft fólk að
mínu viti. óþarfa fólkið á Islandi er
fólkið sem þorir ekki fyrir sitt litla
líf að hafa sjálfstæða skoðun, að ég
nú ekki tali um garmana sem gera
sér það bókstaflega að atvinnu að
hafa aldrei sjálfstæða skoðun.
Það átti fyrir mér að liggja einu
sinni að þurfa að umgangast svona
atvinnuskoðanaleysingja í nærri því
tvö ár, og mér slær ennþá fyrir brjóst
þegar ég hugsa til þeirra. Það má
segja að þetta hafi átt að heita eins-
konar fundir, og tveir af þessum
þremur mönnum sem ég þurfti að
skipta við töldu sér sýnilega hollast
að hafa alltaf og undantekningar-
laust sömu skoðun og þriðji maður-
inn. Þarf ég að taka fram að það var
valdamikill maður? Þeir sögðu já
þegar hann sagði já og nei þegar
hann sagði nei, og ef hann þurfti að
hugsa sig um, þó tuldruðu þeir og
muldruðu eitthvað ofan í brjóstið á
sér þangað til hann leit upp með
þessu einkennilega augnaráði og
sagði amen. Það var ljóti skrípa-
leikurinn.
Ég vona að það sé ekki rétt sem
sumir segja að besta ráðið til þess að
komast áfram á íslandi, það sé að
grípa dauðahaldi í lafið á einhverj-
um framámanni og gerast bergmál
hans. Slíkir páfagaukar eru sjaldnast
neitt nema fjaðrirnar, og af því þeir H
eru þar að auki hérumbil alltaf fram I
úr hófi gráðugir og heimtufrekir, þá
sé ég ekki hvað við höfum að gera 1
við þesskonar fugla hér úti í Atlants- I
hafi.
MHMnMMMBmawHna
33. tbl. Iþ85
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9