Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1964, Blaðsíða 6

Jóhann Hannesson, r>rófessor:
jónvarpstíðindi
Skýrsla Pilklngtons lávarðar
um sjónvarp og útvarp
Brezka þingið skipaði nefnd
til að rannsaka rekstur út-
varps og sjónvarps þann 13. sept.
1960. Þessi nefnd skilaði áliti í júní
1962. ÁUtsgerðin er bók, 342 bls. að
stærð, brotið nokkuð stserra en
Skímisbrot. Kostnaður við rann-
sóknina varð hátt á fimmtu milljón
króna Undimefnd fór til Kanada
og Bandaríkjanna til að kynna sér
sjónvarpsmál þar.
Mest af skýrslunni fjallar um
sjónvarp tveggja stórra fyrirtækja
brezkra, BBC, sem upphaflega var
aðeins útvarpsfyrirtæki, og Ind-
ependent Television, en það er sjón
varpsfyrirtæki, sem byggir tekjur
sínar á auglýsingum. Sjónvarp
BBC fær hins vegar mest af tekj-
um sínum gegnum afnotagjöld.
Samanburður er þess vegna mjög
lærdómsríkur, þar sem bæði þessi
fyrirtæki starfa í einu og sama
laindi.
Mikinn fróðleik um skipulag fyrir-
tækjanna, markmiðið með starfi þeirra,
félagslega og tæknilega þróun, er að
finna í skýrslunni. Um hljóðvarp, þ.e.
venjulegt útvarp, er miklu .minna rætt
en um sjóruvarpið; þó er þess getið öðru
hvoru og um það er sérstakur kafli. En
um sjónvarpið er afar mikið efni að
finna, dregið saman frá fjölmörgum
heimildum.
Allmikið af efni bókarinnar snýst um
þá gagnrýni, sem komið hefir fram með-
al alm.ennings og menntamanna og ým-
issa féiaga og velferðarstofnana nokkuð
á þriðja áratug, en tilgangur rannsókn-
arinnar var að varpa ljósi á reynslu
fortíðariipiar og gera tiilögur um endur-
bætur í framtíðinni.
6.
sérstaklega. í 125. grein er svo tekinn
fyrir óróleiki manna út af þessu sjón-
varpi, ó.ánægja frá og með 125. grein og
og leiðinleiki frá 131. grein og framhald
eins og í ‘kaflanum á undan.
7. kaflinn fjallar um ITV, þ.e. Indep-
endent Television. Eæðir fyrst um til-
gang þessarar stofnúnar, þá ræðir um
óróleika (166 nn) og er það all'langt mál,
þá um óánægju (187 nn) og leiðinleika
("197nn) og ályktun er dregin í 201.
grein, niðurstaða þessarar merku þing-
nefndar um auglýsingasjónvarp. Er hún
lærdómsrík.
8. kaflinn fjallar um auglýsingar og
þær reglur, sem um auglýsingar gilda.
Hæsti taxti fyrir fimmtán sek. auglýs-
ingu er 770 punö, hinn lægsti er 235
pund. Auglýsingatími á hverja klukku-
slund dagskrár var frá sex mínútum og
upp í tíu, en oftast náiægt átta mínútum.
Frá og með 237. grein ræðir um auglýs-
irugarnar og gagnrýni á þær, en reglur er
að finna á bls. 85, eins og ITV hefir sett
sér þær.
9. kaflinn- fjallar um sérstakar dag-
skrár, svo sem guðsþjónustur og trúar-
legt efni, sem bæði fyrirtækin hafa á
sinni dagskrá. Þá ræðir um pólitískar
sendingar, fréttir, erlend efni, íþrótta-
viðburði, uppeldisfræðilegt sjónvarp,
skólasjónvarp og kennslu fyrir fullorðna.
Þessum kafla lýkur á upptalningu óska
þeirra, sem vilja fá aukna dagskrá á
sumum sviðum, svo sem um landbúnað,
heilsufræði, starfsfræðslu, friðarmál,
þjóðlög, ýmsar greinar náttúrufræða,
umferðarkennslu, fornfræði, sérgreinar
tónlistar o. fl.
10. kaflinn fjallar um skipulag, 1-1.
kaflinn um vald ríkisins gagnvart sjón-
varpi og útvarpi og um skyldur ríkisins
gagnvart þessum stofnunum. 12. kaflinn
fjallar um sjónvarpsnefndir (sjónvarps-
ráð) stofnananna, ráðgefandi nefndir
og aðstoðarnefndir, og tillögux um að
fleiri aðilar eigi hlut að útvarpi og sjón-
varpi en hingað til hefir verið.
13. kaflinn fjallar um BBC sem heild,
,,stjómarskrá“ þeirrar stofnunar og
skipulag, ennfremur gagnrýni á skipu-
lag stofnunarinnar; rætt er um kosti
og ga’.la, sem leiða af sjálfu skipulaginu,
og sérstakt tillit tekið til sjónarmiða
iþeirra, sem mæla á tungu minnihluta,
svö sem velsku og gelísku. 497. grein
ræðir um afnotagjöld fyrir sjónvarp á-
samt útvarpi og fyrir útvarp eingöngu
víða um heim. Þá ræðir einnig um önnur
fjármál og skatta, þ. á m. skatta BBC til
ríkisins.
14. kap. fjallar um hliðstæð mál hjá
ITV. Gagnrýni frá hálfu nefndarinnar
er hér harðari, og ali-róttækar tillögur
til breytinga eru settar fram. Nefndin
telur ekki að ITV muni lagast af sjálfs-
dáðum með tímanum, heldur öllu frem-
ur versna (663. grein)
15. kaflinn fjallar um fólk í þjónustu
þessara stofana, menntun, kaup, kjara-
samninga og varnir gegn svi'kum, eink-
um íjársvikum í sambandi við sjónvarp.
Þá ræðir og um pólitíska virkni sjón-
varpsmanna og um barnavinnu í sjón-
varpi, sem er vandamál í ýmsum lönd-
um.
22. kaflinn fjallar um sérstæða hug-
mynd: að leyfa eða leyfa ekki sýningu
sjónvarpsefnis í kvikmyndahúsum, eihk-
um hnefaleika, þjóðiegar hátíðir og
fleira eifni, sem ekki yrði sent inn á
heimilin.
Það er skemmst af því gð segja, að
nefndin hafnaði þessum hugmyndum, en
þær voru fram setta- af eigendum kvik-
myndahúsa, til þess að þeir gætu fengið
nokkrar sárabætur fyrir það tjón, sem
sjónvarpið hefur valdið þeim.
23. kafli fjallar um uppeldislegt sjón-
varp, bæði í Bretlandi og vestan hafs.
Furðu gegnir hve skammt þetta var á
veg komið, þegar skýrslan var samin.
Tillögur varðandi framtíðina eru hins
vegar athyglisverðar.
24. 'kafli fjallar um þær aðgerðir, sem
nefndin leggur til að framkvæmdar
verði. Annars er tillögur nefndarinnar
víðar að finna en í þessum kafla, t.d. í
niðurlagi þeirra kafla, sem sérstaklega
fjalla um BBC og ITV.
1 jórir sérefniskaflar fylgja og eru
prentaðir síðast í skýrslunni. Einn þeirra
fjallar sérstaklega um útvarp og sjón-
varp á eynni Mön, en sú eyja er ekki
hluti af brezka konungsríkinu. Er, ýmis-
legt forvitnilegt að finna í þeim kafla.
Annar sérefniskafli er skrá yfir stofn-
anir og einstaklinga, sem sent hafa
þingnefndinni álitsgjörðir og svarað
spurningum. Nær sú skrá yfir 23 blaðsíð-
ur. Þriðji sérefniskaflinn er álitsgjörð
frá undimefnd og upplýsingar um tækni
leg r triði, tæknilega möguleika, „bönd
og iínur“, stöðu þessara mála í öðrum
löndum, möguleika litasjónvarps, sam-
ræmingu milli landa og æskileika um-
skipta frá 405 línum tíi 625. Þá er skrá
yfir þann iínufjölda, sem notaður er í
sjónvarpi hinna ýmsu landa. Fjórði kafl-
inn fjallar um athuganir vestan hafs á
þvi, sem þar var efst á baugi í sjón-
varpsmálum, og möguleikum samvinnu.
Um þessa skýrslu gildir að ýmsu leyti
hið sama og um doktorsritgerð eina,
sem samin var urn siðfræðikennslu I
frönskum skólum: Menn verða að kynna
sér þessi rit, ef þeir vilja um þessi mál
ræða an þess að opinbera fáfræði sína
og vanþekkingu. Dýmiætri reynslu er
þjappað saman í örstuttu máli — og
með því að kynna sér hana má komast
hjá mörgum óheppilegum axarsköftum
í málum, sem varða uppeldi og velferð
komandi kynslóða.
(Framhald í siðari greinum).
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiintiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiitiiiiiiiiiiiiiiiiii'iiiiMiiiiiiiiniiiiiiiiiin
Op/ð bréf til sjónvarpsstjóra
44
• ó’kinni er skipt í kafla, en einnig
í tölusettar greinar, nokkru lengri én
vers í Biblíunni. í meginmálinu eru eitt
þúsund og sextíu slfkár greinar, og því
þægiiegt að vitna til þeirra. Ennfremur
eru skýrslur og línurit í bókinni, þar af
eitt sérlega lærdómsríkt til að bera sam-
an þróun auglýsingasjónvarps og af-
gj aldasjónvarps.
Fyrstu kaflarnir fjalla um hlutverk
nefr.darinnar samkvæmt erindisbréfi,
þá er sögulegt yfirlit um þróun (II),
þriðji kafli fjallar um tilgang útvarps
og sjónvarps, íjórði snýst um útvarpið
og ábrif þess. Rætt er fram komin gagn-
rýni og spurt hvort útvarpið • hafi náð
tilgangi sínum.
Frá og með fimmta kafla er sjónvarp-
ið rætt og gagnrýnin. Frá 81. grein
ræðir um þann óróleika (disquiet) sem
risið hefur út af sjónvarpi meðal al-
mennings og sérfróðra manna. Frá 92.
grein ræðir um "óánægju manna með
sjónvarp, einkum út af því hve lítils
virði dagskráin væri oft og einatt. Þá
ræðir um leiðinleika (triviality) og lág-
kúru sjónvarps (97.—102. grein), en því
næst tekur við gagnrýni frá skozkum og
velskum sjónarmiðum
6. kafli fjallar um sjónvarp frá BBC
//
MEÐFYLGJANDI grein eða
„bréf“ birtist í danska skopblað-
inu „Blæksprutten“ í fyrra, og
þar sem efni þess virðist orðið
tímabært hérlendis, birtum við
það í lauslegri þýðingu:
„Kæri hr. Silfurhóll!
Ég hringdi til yðar í gærkvöldi, en
símastúlkan sagði, að allar línur
væru uppteknar og það mundu líða
þrír sólarhringat og átján stundir,
áður en ég kæmist að með hraðsam-
tal. Ég gaf þetta upp á bátinn, en
mér skilst að aðrir foreldrar hafi
hringt til að skýra yður frá, hversu
hræðileg áhrif það hefur á börnin,
' þegar þau sitja heilt kvöld fyrir fram>
an sjónvarpsskerminn án þess að sjá
eitt einasta morð. Þetta kemur nú
fyrir í annað sinn á ekki lengri tíma
en mánuði, og á slíku kvöldi er lífs-
ins ómögulegt að koma krökkunum í
háttinn, þar sem þeir hafa vanizt
því að taka ekki á sig náðir fyrr en
lokið er hinni venjulegu dagskrá með
hnefaleikum, skotum, hengingum og
trúarbragðastyrjöldum. Það kemur
þess vegna eins og þruma úr heið-
skíru lofti, þegar þið gerið undan-
yðar víst ekki ljóst hvílík áhrif þetta
hefur á ýmis heimili góðborgaranna.
Ég segi meiningu mína og skýri frá
staðreyndum. Börnin okkar hágrétu
og gátu ekki fest blund. Þau stöguð-
ust sífellt á því sama: „Hvenær kem-
ur morðinginn?“ Konan mín, sem
sjálf var orðin óstyrk á taugum, varð
að halda í hendurnar á vesalingunum
langt fram yfir miðnætti. Þetta getur
varla verið ætlunin!
Nú hefur sjónvarpsglápið vanið
okkur á þá staðreynd, að þegar mað-
ur á sjónvarpsskerminum opnar skáp,
birtist þar annað hvort lík, sem hníg-
ur hægt út _aif, eða maður með
skammbyssu. í kvikmyndum þeim,
sem eru bannaðar fyrir böm, má
vænta þess að stúlka birtist næstum
alstrípuð, en þó kemur það nú
einungis fyrir á laugardögum. Þegar
dyrabjöllunni er hringt, reiknum við
fast!ega með, að þar sé annað hvort
morðinginn á ferð eða lögreglan.
H,
Ivað haldið þér nú, herra yfir-
sjónvarpsstjóri, að gerist, þegar þið
eitt kvöld bregðizt skyldu ykkar og
sendið út í þess stað revíu, umræðu-
fund eða eitthvert hálfslappt leikrit
um sveitasælu? Börnin verða æ há-
vaðasamari og æstari, þegar ekkert
skeður á skerminum. Þau fá alls enga
afslöppun, og eftir svona sjónvarps-
sendingu sitjum við í raun og veru
sakbitin og grunum hvert annað um,
að við eigum sjálf sök á mistökunum.
Þegar við höfðum slökkt á tækinu í
gærkvöldi, þá fór konan mí%, um
allt húsið til að ganga úr skugga um,
hvort ekki lægi einhver náungi í leyni
einhvers staðar, og ég stóð sjálfan
mig að því að leita að handhægu
barefli. Börnin, sem hafa vanizt því
frá upphafi sjónvarpssendingarinn-
ar að bera kennsl á morðingjann,
gutu til okkar undarlegum augum,
og þegar ég ætlaði að laða þann
yngsta til mín, sex ára snáða,
skrækti hann eins og hann ætti lífið
að leysa. Nágrannarnir, sem einnig
hafa sjónvarp, komu þá þjótandi
með haglabyssu.
Svona nokkuð er ekki hægt að um-
bera. Við förum þess á leit, að reglu
sé komið á hlutina. Það ætti að vera
hægt að hafa nokkrar stríðsmyndir
við höndina, sem sýna mætti í hléum
í staðinn fyrir myndir af andstyggi-
legum gullfiskum.
Virðingarfyllst,
A Hansen, sjónvarpseigandi
með fullum réttindum
(afnotagjaldið greitt)."
= tekningu og slakið á klónni. Þér gerið
inilllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIU
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS •
25. tölublað 1964