Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1964, Blaðsíða 8

Ræðn Tarjei Vesaas
v/ð afhendingu bókmennfaverðla una Norðurlandaráðs
Má fá seiia at eg stár
her fylt av glede og
takk ved ei slik páskönning frá
dei nordiske land. Desse land
som ein er sá glad for á kunne
kalle sin store heim. Sá inderleg
vel som ein kjenner og ser og
höyrer at vi er av sarne folk. Sá
moro som det er á fá takke dei.
Ettersom eg har fátt pris for
diktirfg burde eg sagt noko om
dikting. Eller sagt litt om det á
skrive. Men det er sá rádlaust
innvikla. Den som skriv blir
kasta frá glede til fortviling —
og like snart tilbake i omvendt
orden. Men det kan inkje for-
klarast. Det er ulikt for kvart
menneske som driv med det. Det
er ulikt for'kvart menneske som
driv med det. Det er eit einsamt
yrke.
Den danske diktaren Johs. V.
Jensen brast ut eingong: „Hvor
ensom er stevnen pá et skib!“
Det er vel sláande. Den som skal
dikte ei ny bók er hke sá einsam.
Just sá einsam som skips-stevn-
en i fart skjera seg fram i ukjent.
Der er ingen med. Harde vilkár
og forunderlege gleder. Den som
skriv dröymer om á finne rioko:
ein kan kalle det ein aldeles kvit
stein. Han trur det finst, og sáker
pá dei mest utrulege plassar. Her
er vel ein slik forunderleg kvit
stein. Men ingen har funni han.
Ingen vil finne han heller. Men
söke og söke. Vart han funnen
ein dag, ville diktinga misse si
makt. Men han blir ikkje funnen.
• Det blir sagt at diktinga stár i
fare i váre dagar. Kan ikkje tru
pá det. Former kan nok gá und-
er, men berre for á skifte. Det
som ikkje gár under, er men-
nesket til draum. Draumen födes
pá ny med kvart eit nytt lite
bam frá mors liv. Sá lenge det
finst draum, blir det dikting. At
formene skifter er naturleg, med
dei sváre oiriveltningar som gár
for seg í det ytre no. Men ikkje
sluttar sökinga etter ein aldeles
kvit stein.
Store sakn blir ofte dikt. Dpp-
rör og sorger blir ofte dikt. Det
MMMMHÍIMMWM
er ei form for eiga tröyst, ut-
löysing. Ikkje alltid, men oftast.
Diktaren Aasmimd Olavson
f Vinje, frá mine telemarkske
heimetrakter, har sagt det slik:
„1. livet er
slik sorg
at der
er nok for song.K
Tarjei Vesaas
Pessi þyrla getur lyft allt að 10 ton na byrði
Þyrlumar og iönaöurinn
IB andaríkj unum kemur
bráðlega í gagnið þyrla,
sem getur borið tíu smálesta
hlass. Líklega verður þetta
kröftugasta þyrla, sem nokkum-
tíma hefur verið smíðuð, og til-
koma hennar leggur aukna
áherzlu á vaxandi þýðingu þessa
tækis í iðnaðinum.
Nýja vélin, sem verður költuð
SKYCRANE á að flytja hlassið ann-
aðhvort hangandi neðan í sér, eins
og nú tíðkast, eða spennt fast neð-
an á skrokkinn. Sé siðarnefnda að-
ferðin viðhöíð, getur hún flutt stór-
an bíl, sem er útbúinn til margvís-
legustu nota — farþegaflutnings,
• vöruflutnings, útbúinn sem sjúkra-
hús eða viðgerðaverkstseði, eða sem
aflstöð til að nota í viðlögum. —
Flutning má einnig flytja á palli
framan í vélinni, eins og stóra mynd-
in sýnir. Losun og hleðslu fram-
kvaamir aukamaður, sem situr í gler-
búri að baki flugmanninum.
Með því að þyrlur eru þegar svo
vel þekktar sem þaegileglt farartæki
í stutt ferðalög, hvort heldur í her
eða borgaralegu lífi gleymist það
oft, að hér er um að ræða nýja teg-
und loftfara, eða svo til. Fyrsta not-
hæfa þyrlan var smíðuð 1939, og
hana smíðaði Igor Sikorsky, sem
fluttist til Bandaríkjanna, eftir bylt-
inguna í Rússlandi, 1917. En það var
ekki fyrr en 1946, að fyrsta atvinnu-
þyrlan hlaut viðurkenningu um loft-
færni hjá flugmálastjórn Bandaríkj-
anna.
Síðan hafa margar stærðir og gerð-
ir af þyrlum verið smíðaðar, og iðn-
aðurinn hefur tekið þær í þjónustu
sína í sívaxandi mæli. Hæfileiki
þeirra til að fljúga frjálst í allar átt-
ir, lenda eða taka sig upp af þröngu
svæði og afhenda farm sinn án þess
að þurfa að lenda, hefur gert þær
ómetanlegar í margskonar iðnaði.
Enda þótt stórar þyrlur séu mjög
dýrar, bæði í framleiðslu og notkun,
geta þær sparað stórfé við margskon-
ar framkvæmdir.
Verktakar nota þær við að reisa
stálturna, koma fyrir stólpum, og
strengja síma og rafmagnsleiðslur.
iSyggingafélög nota þær til að flytja
og reisa kirkjuturna, háglugga, þak-
sperrur, stálbita í háar byggingar og
tilbúinn útbúnað í byggingar, svo
sem hitunartæki og lofthreinsunar.
Þyrlur eru nú þegar notaðar til
að flýta fyrir lagningu á pípuleiðsl-
um og til að flytja fljótandi stein-
steypu. Þær gera vinnuvélar nothæf-
ar án tafa, með því að flytja þær
stað úr stað.
Nautabeandur hafa fengið reynslu
fyrir því, að ein þyrla getur trnnið
verð 15—18 kúreka, við að smala
nautgiripum, líta eftir girðingum og
fara eftirlitsferðir um hagana.
Á búgörðum eru þyrlur orðnar
sjálfsögð áhöld til sáningar og áburð
ardreifingar. Nú orðið eru þær einn-
ig notaðar til. að blása hrími af
ávaxtatrjám og „blása burt“ fuglum,
sem valda tjóni á vínekrum.
Við skógarhögg eru þyrlur hin
mestu þarfaþing, þegar unnið er á
erfiðum stöðum. Þá geta þær flutit
mennina á staðinn og tekið þar
timbrið jafnóðum og höggvið er, og
flutt það á aðgengilegri staði, sem
hafa betri samgöngur.
Þyrlur má einnig nota við skóg-
8 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
9. tölublað 1964