Lesbók Morgunblaðsins - 24.09.1961, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
407
mold og timburbraki. Gaflarnir og
suðurhliðin hengu uppi, skekktust
og slúttu fram yfir sig. Allir kof-
ar í bæarröndinni — sem þá voru
býsna margir — lágu kolfallnir
fram á hlaðið, þar á meðal ný-
byggtmjólkurhús þar sem öllmál-
nyta var geymd og mjólkurafurð-
ir. Allt þetta lá fram á hlaðinu
undir mold, grjóti og spýtnarusli.
— ★ —
Engum datt svefn í hug þessa
nótt. Alltaf voru jarðskjálftakipp-
ir. Börnin og gamla fólkið var
úti á túni í tjaldi. Veðrið var dá-
samlega fagurt. Mér er enn í
minni hin óumræðilega fagra
sólaruppkoma morguninn þann 27.
ágúst. Flest af fólkinu var á gangi.
Sumir fleygðu sér í nýa heyið í
hlöðunni, þar lá ein af stúlkunum
með hljóðum alla nóttina og leng-
ur, varð aldrei jafn góð eftir
hræðsluna í engjakofanum. Þegar
fram á daginn kom dró úr jarð-
skjálftakippunum, en jörðin stóð
aldrei kyr. Þó fóru piltarnir að
grafa eftir ílátum og moka ofan
af matargeymslunum. Allt var
sorglega eyðilagt, ílát og matur.
Húsmóðirin átti t. d. stóran og
fallegan skáp þar sem hún geymdi
sparileirtauið sitt. Hann var allur
brotinn á stofugólfinu. Ekki einn
bolli, diskur eða glas óbrotið, þeg-
ar það kom upp úr rústunum.
Sama var að segja um matarbirgð
ir heimilisins, allt var gjörsamlega
eyðilagt.
Piltarnir grófu og ruddu ofan
af, þangað til einhver matur
fannst, en allt var nær óætt, og
engin mataráhöld nothæf. Mjólk-
urföturnar höfðu gleymzt úti á
kálgarðsvegg um nóttina, og því
var hægt að mjólka kýrnar.
Fljótt bárust jarðskjálftatíðind-
in um sveitina, enda komu þau
tíðindi víða við. Um hádegi (27.)
Tómas Böðvarsson
á Reyðarvatni.
kom sendimaður frá séra Skúla
og frú Sigríði í Odda með mat á
hesti, nýbakað brauð og smjör.
Það var góð sending. Allir settust
á túnið í blæalogni og glaðasól-
skini, borðuðu brauð og drukku
mjólk.
Það fylgdi og matnum frá Odda,
að þau prestshjónin buðu fram
alla þá hjálp, sem þau gætu í té
látið. En það var venja þeirra
heiðurshjóna, ef einhver vandræði
steðjuðu að sóknarbörnum þeirra.
Annars varð Oddastaður töluvert
illa úti í jarðskjálftunum, þótt það
væri æðimikið minna en að Reyð-
arvatni, enda mun tjónið af jarð-
skjálftunum hafa orðið einnamest
þar á Rangárvöllum.
Eftir þetta var lítið átt við hey-
skap að Reyðarvatni, hirt það
sem laust var. Það varð að fara
að byggja bæarhús og penings-
hús. Menn komu undan Eyafjöll-
um, Fljótshlíð og Landeyum,
hjálpuðu til að moka upp og
byggja dag og dag. En þörfin var
svo mikil og brýn fyrir bygging-
arhjálp á öðrum bæum allt í
kring, að það urðu nánast ígrip.
Samt var það ómetanleg hjálp.
Bráðlega fór Tómas bóndi með
vinnumann sinn og marga hesta
út á Eyrarbakka að sækja bygg-
ingarefni og fleira, sem búið
vantaði.
— ★ —
Ekki get ég ímyndað mér að
Tómas á Reyðarvatni hafi nokk-
urn tíma „borið sitt barr“ fjárhags-
lega eftir jarðskjálftann mikla
1896. Sömu sögu hafa sjálfsagt
æði margir bændur haft að segja.
En ekki var kvartað, hvorki að
Reyðarvatni eða annars staðar,
það heyrðist ekki. Á þeim árum
lá ekki á lausu hjálp frá því op-
inbera. Bændur leystu sín vand-
kvæði sjálfir. Að vísu var skotið
saman og safnaðist nokkurt fé,
sem útbýtt var meðal þeirra sem
mestan skaða hlutu í jarðskjálft-
unum.
Mig minnir að Tómas að Reyð-
arvatnj fengi 1200 kr. úr þeim
sjóði. Það var betra en ekki neitt,
en dugði lítið upp í allt það eigna-
tjón, sem Reyðarvatnsheimilið
varð fyrir.
Eins og oft fyr og síðar reynd-
ust Reykvíkingar hjálpsamir þeim,
sem illa voru staddir þá. Þeir buð-
ust til að taka börn af jarð-
skjálftasvæðinu og ala önn fyrir
þeim vetrarlangt, ef þurfa þætti,
og þágu margir það. Sum börn
voru alveg tekin í fóstur.
Það var mikill velgjörningur.
Frá Reyðarvatni fór ekkert barn
suður.
— ★ —
Ekki hef ég, sem þetta rita,
komið að Reyðarvatni síðan jarð-
skjálftasumarið 1896. Þar er allt
breytt. Tómas Böðvarsson og
Guðrún Árnadóttir bæði dáin.
Þau heiðurshjón. Börn þeirra hafa
mannast vel, eru traustir þjóðfé-
lagsþegnar, foreldrum sínum og
þjóðinni í heild til gagns og sóma,