Lesbók Morgunblaðsins - 08.04.1961, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
187

Vorjbrd
Nú líöur aö vori, enn vex þaö hiö mikla fljót,
sem vitnar um lífiö, ( mjúkum og seiöandi kliöi.
Svo fögur er jöröin og örlát á ástarhót,
aö állt veröur dýrölegt i vorkvöldsins dreymandi friöi.
Þ6 vantar þá eitthvaö, sem váka i þessari borg,
margt viökvœmt og fagurt er troöiö hér undir fótum,
og þvl finn ég andblœ af ókunnri lamandi sorg
þó ylurinn streymi frá vorinu, aö hjartarótum.
Mig langar aö váka yfir vellinum heima I nótt
á váld þeirra töfra meö fögnuö i hjarta ganga,
sem birtust mér ungri er állt var svo þögult og hljótt
sem ilmur úr lyngi eöa blcerinn, sem strauk manni um vanga.
Eg þrái þig vomótt, mig vantar þín kyrlátu svör,
sem vordœgrin Ijós í blámóöu fjallanna geyma.
Frá götunnar hringiöu hverf eg og flýti nú för
því friöarins bergmál er vákandi i hvamminum heima.
En þvi ték eg strœtó, aö þú ert mín gleöi og sorg.
Þetta er um morgunn og eg œtla niöur á torg.
DÓTTIR JARÐAR.

sandinn með sporðinum. Hún
sveiflar honum til og frá með
miklu afli og brátt er komin djúp
hola. Þá gýtur hún hrognum sín-
um í holuna og um leið frjóvgar
hængurinn þau. Samtímis kemur
næsta bára. Hún sléttir úr sandin-
um, fyllir holumar, og þarna
liggja svo hrognin grafin. En
strandsíldarnar taka viðbragð og
fylgja bárunni til sjávar. Allt
hefir þetta skeð á svo sem hálfri
mínútu. Ef síldin nær ekki að
komast með næstu báru út á djúp-
ið, er henni dauðinn vís, því að
hún þolir ekki að vera undir beru
lofti nema stutta stund.
Strandsíldin er ólík öðrum
fiskum að því leyti, að hún gýtur
ekki nema fáum hrognum. Flestar
fiskategundir gjóta þúsundum og
miljónum hrogna. Þar gerir nátt-
úran fyrir vanhöldum. Og van-
höldin á hrognunum í sjónum eru
svo óskapleg, að það eru ekki
nema nokkur seiði af þúsundum
sem komast upp.
Nú hefir náttúran gert strand-
síldina þannig úr garði, að hún
gýtur tiltölulega mjög fáum
hrognum. Viðkoman er því svo
lítil, að hún þolir ekki hin miklu
vanhöld, sem verða á hrognum
annara fisktegunda. Til þess að
ráða bót á því, hefir náttúran svo
kennt strandsíldinni að velja
hrognum sínum stað, þar sem þau
eru nokkum veginn óhult. Og
þetta er sá ólíklegasth hrygning-
arstaður, sem hægt er að hugsa
sér — á þurru landi. Vegir nátt-
úrunnar eru órannsakanlegir, eða
hver mundi geta skýrt það
hvernig náttúran hefir „blásið
síldinni því í brjóst'1 að fara á
land til að hrygna, og kennt
henni hvernig það mátti takast
þannig, að hún heldi lífi og hrogn-
unum væri borgið?
Langt úti í hafi finnur strand-
síldin það á sér hvenær hinn rétti
hrygningartími er kominn. Hún
streymir þá upp að landi. En þar
má engu skeika. Hún verður að
koma að landi í marz-stórstraum-
inn, og hún verður að koma að
landi þar sem sandströnd er. Það
er eins og hún viti nákvæmlega
hvar sandströnd er, og að hún
skynji einnig nákvæmlega á hvaða
mínútu stórstraumsflóð er í marz.
Um það leyti er hún hefir lok-
ið við að grafa holu fyrir hrogn-
in, sér ekki í hana fyrir sandi. En
báran, sem skolar henni og maka
hennar út aftur, þvær hana gljá-
fagra, og svo halda þau „hjóna-
komin“ til hafs. En sama bára
breiddi sand yfir hrognin og þar
liggja þau nú grafin og óhult
fyrir fuglum, því að 4—6 þuml-
unga sandlag er ofan á þeim.
Þarna klekjast svo hrognin út í
sandinum, en næsta stórstraums-
flóð bjargar þeim svo, og hrífur
hinar litlu lifandi verur í faðm
sinn. Og þannig komast þær í sitt
rétta heimkynni — hafið.
Um miðjan nóvember s.l. voru 18
gervihnettir á loíti, þar af þrír komn-
ir á braut umhverfis sólina eða á
leið þangað. Af þessum 18 gervihnött-
um voru tveir rússneskir en 16 banda-
rískir. — Síðan hafa margir gervi-
hnettir bætzt við.
Dómsdagur verður föstudaginn 13.
nóvember 2026, segir vísindamaður
nokkur. Hann hefir komizt að þess-
ari niðurstöðu með því að reikna hve
ör muni verða fólksfjölgun á jörðinni,
og einmitt þá verði fólkið orðið svo
margt, að mannkynið muni tortímast
aí sjáilu sér.