Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1959, Blaðsíða 4

4
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
sterk eru þau, að bau geta borið
fullorðinn elg í kjaftinum. Annars
eru brúnu birnirnir mjög mein-
lausir. Á eyunum eru loðselir og
sæljón.
Þrjú þjóðabrot, eða þjóðflokkar,
eiga heima í Alaska. Á Aljúteyum
eru Aljútar og eru um 4000 að tölu.
Þeir ala refi og hreindýr, og veiða
fisk og sel. Eyarnar eru mjög sæ-
brattar og eru hús þeirra í snar-
bröttum hlíðum, og verða þeir að
hafa staura undir annarri hliðinni.
Þessir staurar eru stundum allt að
40 feta háir. Nafnið Alaska er
komið frá Aljútum, dregið af nafn-
orðinu „alashka“, sem menn segja
að þýði „stóra Iandið“.
Um 15.000 Indíánar eru í
Alaska og eru þeir flestir af þeim
þjóðflokki sem nefnist Tlingits.
Þeir eiga heima í suðaustanverðu
landinu og eru smiðir góðir og út-
skurðarmenn. Eru kunnar „totem“-
súlur þeirra, eða ættarmeiðir, alla
vega útskornir trjástofnar til virð-
ingar og vegsemdar ættinni.
Þá eru Eskimóar og eru þeir
fjölmennastir. Áttu þeir fyrrum
heima um allt landið og lifðu á
veiðum. En á seinni árum hafa þeir
horfið til borganna og sezt þar að,
vegna þess að þeir eru eftirsóttir
verkmenn. Sérstaklega eru þeir
taldir snillingar við allar vélar. í
tímaritinu „The National Geograp-
hic Magazine“ stóð nýlega: „Hinir
hvítu Alaskabúar hafa mikið dá-
læti á Eskimóum og virða þá, enda
eru Eskimóar mjög vel greindir og
eru ágætir vélamenn, bílstjórar,
viðgerðamenn flugvéla og jafnvel
flugmenn“. Og hjá einu flugfélag-
inu hafa þeir fengið þennan vitnis-
burð: „Þótt hvítur vélfræðingur
hafi gefizt upp við hreyfil þá er
Eskimóa leikur að koma honum 1
gang“.
—★—
Indíánahöfðingi
Borgirnar í Alaska eru ekki frá-
burgðnar öðrum álíka stórum
borgum annars staðar, nema hvað
húsin eru flest úr timbri.
Juneau er höfuðborgin og hafn-
arborg. Þar eru um 7000 íbúar. Hún
stendur undir 3000 feta háu fjalli,
og er kennd við Joe nokkurn Jun-
eau, sem fann gull á þessum stað
1880. Þá hófst þangað aðstreymi
gullleitarmanna og varð það upp-
haf borgarinnar. Nú er þeirri „gull-
öld“ lokið.
Anchorage er stærsta borgin í
landinu, og þar eru íbúar um
94.000, en þar með taldir hermenn
og fjölskyldur þeirra, alls um
27.000. Af nafni borgarinnar mætti
ráða að hún væri hafnarborg, en
svo er ekki. Hafnarborg hennar er
Seward, sem er um 180 km. sunn-
ar, og þaðan eru allar vörur fluttar
með járnbraut til Anchorage.
Fairbanks er næst stærsta borg-
in. Þar eru um 11.000 íbúar. Hún
stendur inni í landi og er endastöð
þjóðvegarins mikla. Þar hefir her-
inn miklar framkvæmdir og lifa
borgarbúar á því.
Nome er einhver kunnasta borg-
in í Alaska og er það vegna gulls-
ins, sem fannst þar um aldamótin.
Nú þykir hún ekki nema svipur
hjá sjón. Þar eiga heima um 2000
manna, aðallega Eskimóar. Gull
finnst hér enn, en nú er orðið svo
dýrt að grafa það úr jörð, að það
borgar sig ekki.
—★—
Alaska verður að flytja inn 95—
98% af nauðsynjavörum sínum,
og afleiðingin er sú, að þar er mikil
dýrtíð. Er talið að þar muni vera
um 33.6% dýrara að lifa heldur en
í Seattle. En vegna þess hvað allar
vörur eru dýrar, er kaupgjaldið
óvenjulega hátt, eða 15—40%
hærra heldur en í hinum ríkjun-
um.
Tvær járnbrautir eru í landinu,
en lítið um vegi, og eru þeir sam-
tals ekki nema 1700 km. langir. Þá
er þó ekki talin þjóðbrautin mikla,
sem gerð var á stríðsárunum, þegar
Bandaríkin óttuðust innrás Japana
í Alaska. Sú braut nær frá Dawson
Creek í British Columbia til Fair-
banks og er um 2500 km. löng.
Búist er við því að iðnaður muni
aukast í Alaska eftir að landið
hefir fengið sjálfstjórn. Þeir sem
nú taka við ráðum þar, þekkja
betur en þjóðþingsmenn Bandaríkj
anna þarfir landsmanna og hverjar
auðlindir þar eru. Þar er t. d. mik-
ið af allskonar málmum í jörð.
Það sem helzt mun standa landinu
fyrir þrifum, er fámennið. í þessu
stóra sjálfstæða ríki eru ekki nema
210.000 íbúar. En mikil verkefni
bíða alls staðar.
Nú sem stendur lifa menn þarna
aðallega á fiskveiðum, niðursuðu,
námagrefti, loðdýraveiðum og loð-
dýrarækt, búskap og siglingum.
Nokkur gullgröftur er hér enn. Nú
er hann rekinn nxeð nýtízku vélum
í stað þess að áður var gullþvottur
og menn söfnuðu gullsandinum í
vasa sína. Ferðamannastraumur til
x
v