Lesbók Morgunblaðsins - 24.08.1958, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
419
máli, enda óvíst að mönnum sé
það ljóst enn.
Fyrst má þá geta þess, að hér er
öllum bókasöfnum opnuð leið til
þess að eignast gamlar og ófáan-
legar bækur, sem enginn bókaút-
gefandi treystist til að gefa út. Og
þau þurfa ekki, fremur en þau
vilja, að fá bækurnar 1 heilu lagi
þau geta fengið kafla og kafla úr
þeim, nokkurs konar sérprentanir.
Þessar „mikro“-bækur eru ekki
rúmfrekar. Geyma má þær í litl-
um stokkum eða skúffum eins og
spjaldskrá. Og vegna þess að 4
blöðin er letrað hvað á þeim stend-
ur, þá eru þau einna líkust spjald-
skrá, sem auðvelt er að ganga að.
Þetta kemur sér vel, þar sem húsa-
kostur er lítill, og yfirleitt er húsa-
kostur allra bókasafna hér á landi
allt of lítill, en stækkun húsa-
kynna óviðráðanleg vegna kostn-
aðar. Það væri því ekki lítill bú-
hnykkur fyrir þessi söfn, að geta
aukið bókakost sinn margfalt, án
þess að þurfa að bæta við sig hús-
næði fyrir hann.
Allar bækur eru forgengilegar,
en hér er fundið ráð til þess að
bjarga dýrmætum bókum áður en
tímans tönn nagar þær upp til
agna. Og kostnaðurinn við það er
talinn hverfandi lítill á móts fúð
hitt, að afrita þær, eins og gert
hefir verið. Afritun er nú orðin
svo dýr, að slíkt má kalla frágangs-
sök.
Þá er ekki síður mikils um það
vert að geta bjargað gömlum hand
ritum og skjölum frá tortímingu.
Öll skjöl hverju nafni sem nefnast,
eru forgengileg. Þótt pappírinn í
þeim sé sterkur, hættir skriftinni
við að mást. og fölna, því að ekki
var alltaf gott blekið, sem notað
var. Hér í söfnunum eru fjölda
mörg skjöl, sem ef til vill verða
orðin ólæsileg eftir nokkra áratugi.
Ef um merk skjöl er að ræða, er
sjálfsagt að endurnýa þau á
Lesvélin er lítil handhæg og ódýr.
„mikro-filmu“ svo þeim sé forðað
frá tortímingu. En það væri líka
heppilegt að ljósmynda þannig
fjölda annara skjala, svo að þau
geymist þar sem auðhlaupið er að
þeim hvenær sem er.
Og þetta á ekki aðeins við um
skjöl í söfnum, heldur einnig skjöl
ótal fyrirtækja og opinberra stofn-
ana. Hverja þýðingu hefði það t.d.
fyrir Reykjavíkurbæ, ef allt skjala-
safn hans væri komið á „mikro-
filmur“ og því öllu raðað sem hand
hægri spjaldskrá? Það mundi eigi
aðeins spara vinnubrögð stórkost-
lega, heldur einnig húsrúm.
Sama gildir um skjöl fyrirtækja,
sem eiga skjöl sín í otal fyrirferðar
miklum bindurum, en gæti orðið
svo fyrirferðarlítil, að skrifstofu-
stjórinn gæti haft þau öll í skúff-
um inni í skrifstofu sinni, án þess
að verða var við nokkur þrengsli
af þeim. Þetta á við um verslunar-
fyrirtæki, atvinnufyrirtæki, alls
konar stofnanir, lögfræðiskrifstof-
ur o. s. frv. Það er eigi aðeins hægt
að gera „mikro-filmur“ af prent-
uðu máli, heldur einnig vélrituðu
og skrifuðu með penna.
Fyrir vísindamenn getur þetta
haft afar mikið gildi, þeir geta
komið sér upp safni þeirra bóka.
er þeir helzt þurfa, og í þetta safn
geta þeir bætt „sérprentunum“ af
ýmsum greinum bæði í blöðum og
tímaritum. En svo geta þeir einnig
fengið filmur með fróðleiksgrein-
um, sem aldrei eru gefnar út, held-
ur liggja einhvers staðar í handrit-
um.
Sennilegt er, að áður en langt
um líður, hafi flest bókasöfn feng-
ið sér „mikro“-myndavélar, og bá
er opin leið til nánara samstarfs
milli þeirra. í hverju safni eru til
dýrmætar bækur og handrit, sem
ekki má ljá öðrum söfnum. Það er
of mikil áhætta að láta slíka dýr-
gripi frá sér fara, eða senda þá
landa á milli. En nú gerist þessa
ekki þörf lengur. Söfnin geta beð-
ið hvert annað að senda sér filmur
af þessum bókum eða skjölum.
Hvert safn, er fær slík tilmæli, læt-
ur þá taka „mikro-filmur“ af því,
sem óskað er eftir og sendir þær.
Bækurnar og skjölin eru kyr á sín-
um stað, en þó hefir nú annað safn
fengið eintak af þeim.
Sama máli gildir ef einstaklingar
óska eftir að fá eintak af einhverri
bók, ritling, skjali, grein eða mynd.
þá lætur viðkomandi safn gera af
því filmu og sendir hana. Allt
slíkt er hægt að senda í pósti, því
að ekki er þunganum fyrir að fara
á móts við bækur. Og ekki þarí
heldur að vátryggja slíkar send-
ingar fyrir stórfé, einsog vera
mundi, ef fágætar bækur væru
sendar langar leiðir.
Þessi nýu „bókasöfn" eru og
þægileg að því leyti, að menn geta
flutt þau með sér hvert sem þeir
fara. Það er býsna stórt bókasafn
eða skjalasafn, sem hægt er að
koma fyrir í einni handtösku.
Hér er aðeins drepið á fátt af
mörgu. Menn vita ekki enn hve
yfirgripsmikið þetta getur orðið
með sívaxandi tækni. Ef til vill er
þess ekki langt. að bíða, að hægt
verði að sjónvarpa um allan heim.
Þegar svo er komið, getur t.d. ein-
hver í Japan símað til bókasafns
eða skjalasafns í Bandaríkjunuxn