Lesbók Morgunblaðsins - 25.05.1958, Blaðsíða 5

LEÖBÓK MORGUNBLAÐSINS
26i
er ekki útilokað að hún hafi kunn-
að að tala.
Hvaða skepna var þetta? Á vís-
indamáli er hún nefnd „pithecan-
tnropus erectus“, og er það nafn
dregið saman úr grísku orðunum
„pithecos“, sem þýðir api, „anthro-
pus“ sem þýðir maður, og erectus“,
sem þýðir uppréttur. Þessí
skepna er líka kölluð „Java-mað-
ur“, vegna þess að hollenzkur her-
læknir, Eugene Dubois að nafni,
fann bein úr henni hjá Solo-ánni
á Java árið 1890.
o—O—o
JAVA hefir einhvern tíma verið
tengo Asíu með landbrú. Þar eru
þykk lög af eldfjallaösku, og djúpt
í þeim fann dr. Dubois brot af höf-
uðkúpu, tennur, brot úr kjálka
og leifar af mjaðmarblaði. Allt
^annst þetta á örlitlu svæði, og þar
sem engin önnur bein voru þarna,
var eðlilegt að álykta að öll þessi
bein væri úr sömu skepnunni. Á
mjaðmarbeininu fannst óeðlilegur
útvöxtur, sem sjúkdómafræðingar
rannsökuðu nákvæmlega. Þeim
kom saman um að þessi útvöxtur
siafaði af skemmd í beininu, sem
hefði gróið. Hér gat ekki verið um
aðra skemmd að ræða, en þá er
stafaði af sóttkveikjum. og svipað
hefir komið fyrir á mönnum á
þessari öld.
Það varð svo mikið rifrildi út af
þessum gömlu beinum, að dr. Du-
bois firrtist, bjó um þau í kassa,
flutti þau með sér til Hoilands og
lofaði ekki neinum manni að sjá
þau um 30 ára skeið.
Árið 1923 fekk dr. Ales Hrdlicka
frá Smithsonian Institute í Banda-
ríkjunum, að skoða beinin. Og
hann komst að raun um að þau
væri afar merkileg, enda þótt dr.
Dubois væri þá sannfærður um að
þau væri úr Gibbon-apa. Síðan
fóru fram rannsóknir á Java og
fúndust þá enn fleiri bein úr „pit-
hecanthropus“. Er nú yfirleitt talið
að þessi skepna hafi verið ein af
vorum fyrstu forfeðrum, og af
henni megi Ijóst sjá hve stórkost-
lega manninum hefir farið fram
síðan.
Mörg forn mannabein hafa fund-
izt síðan víðs vegar um jörðina.
Þar má nefna Heidelberg-manninn,
elzta þekkta íbúa Norðurálfu, Pek-
ing-manninn, elzta þekkta íbúa
Asíu. Og svo hafa fundizt margar
leifar af frummönnum í Suður-
Afríku. Þeir hafa verið uppi fyrir
svo sem milljón árum og hafa verið
litlir vexti, ekki nema um 4 fet.
Heidelberg-maðurinn og Peking-
maðurinn líkjast mjög Java-mann-
inum, en eru þó taldir hafa verið
uppi miklu fyr. líklega fyrir svo
sem 500.000 ára. En Java-maðurinn
er sá eini sem ber merki sjúkdóms.
En þegar nær dregur t. d. á stein-
öld fyrir svo sem 100.000 ára, verð-
um vér varir við að þeir sem þá
voru uppi, hafa þjáðst af alls konar
sjúkdómum. Árið 1857 fundust leif-
ar af manni í kalkhelli í Neander-
tnal skammt frá Dusseldorf í
Þýzkalandi, og síðan hafa fundizt
bein úr mörgum fleiri af sama kyn-
stofni. Þessir menn hafa verið uppí
á sama tíma og mammútar, masto-
don, hella'birnir, loðnir nashyrning-
ar, sagtennt tígrisdýr og ýmis önn-
ur spendýr, sem nú eru aldauða.
Neanderthal-maðurinn hefir ver-
ið dýrslegur ásýndum, loðinn og
ennislítill, hefir gengið upprétt-
ur, en þó lútandi, líkt og gorilla-
api. Tennurnar hafa verið eins og
í mönnum, en hann hefir verið á
mjög lágu stigi og líklega hefir
hann ekki kunnað að tala, heldur
gert sig skiljanlegan með urri og
upphrópunum. Samt sem áður
hafði hann komizt upp á að gera
sér steinvopn, og hann hefir verið
mikill . veiðimaður. Hann hefir
kunnað að fara með eld og hafðist
við í hellum. Hafa ævikjör hans
verið mjög bágborin, einkum á ís-
öld.
Bein þessara manna sýna að þeir
hafa þjáðst af beinkröm, liðagigt,
hryggskekkju og tannskemmdum;
ennfremur hafa þeir hlotið sár og
meiðsl, sem ígerð hefir hlaupið i.
Fyrir svo sem 20.000 ára hurfu
þessir menn gjörsamlega, og flest-
um kemur saman um að þeir hafi
ekki verið forfeður þess mannkyns,
sem nú er uppi. Manni verður þó á
að efast um að það sé rétt, þegar
maður virðir fyrir sér framkomu
og útlit ýmissa manna í stórborg-
unum.
#
o—O—o
ÞAÐ getur hafa flýtt fyrir hvarfi
Neanderthals-manna, að veðrátta
hefir spillzt, lítið verið um sólskin,
og konurnar því þjáðst af beinkröm
og gengið illa að fæða Eins má vera
að Cro-Magnon-mennirnir hafi
brytjað þá niður, því að Cro-Magn-
on-menn voru stærri og höfðu betri
vopn. En þá hefir farið eins og á
öllum öldum fyr og síðar, að sigur-
vegararnir hafa tekið að sér konur
hinna sigruðu og síðan getið með
þeim börn. Það er því svo sem ekki
óhugsandi að blóð Neanderthals-
manna renni enn í æðum sumra.
Cro-Magnon-mönnum skaut upp
í Norðurálfu eftir seinustu ísöld.
Þeir hafa verið mjög svipaðir því
sem menn eru nú, nema hvað þeir
hafa verið stórvaxnari og kjálka-
meiri. Þéir fluttust inn í hellana,
sem Neanderthals-menn höfðu búið
í, og skreyttu veggina með merki-
legum litmyndum af dýrum, veiði-
ferðum og öðrum atburðum. Þeir
gerðu sér hnífa úr tinnuflísum,
handaxir og önnur vopn og áhöld,
og þeir stóðu á allháu menningar-
stigi. Þeir grófu dauða menn og tií-
báðu guði. Þeir höfðu húsdýr. Þeir
höfðu lært að hugsa. og þeir eru
áreiðanlega forfeður þeirra manna,
sem nú eru uppi ---**