Lesbók Morgunblaðsins - 18.11.1956, Blaðsíða 15
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
675
Viðskiptaveltan iœrist
í hendur œskulýðsins
in valt um kall og lamdi öðrum vængn-
um, hinn hafði sjálfsagt brotnað. Svo
fór hún í kaf. Og andarungamir? Það
var hörmung að sjá, þeir börðust þar
um með litlum vængjum, kröfsuðu
blóðlitað vatnið með löppunum og
veinuðu og tístu svo hátt, að það yfir-
gnæfði þrastarsönginn. Tveir komust
undan. En svo kom kyrrð á, og þarna
á vatninu iágu nokkrir ungar eins og
dúnhnoðrar, með höfuðin í kafi, Við
rerum þangað og hirtum veiðina. Það
voru sjö andarungar. En villiöndina
gátum við ekki fundið. Sennilega hef-
ir hún bitið sig fasta í botngróðurinn,
eins og öndum er títt þegar þær eru
helsærðar.
Eg batt ungana saman. Þetta var
mikil veiði í einu skoti. En samt var
eg ckki ánægður, því að in hryllilega
sjón ásótti mig.
HEIMA á túninu mætti eg systur
minni.
„Hæ!“ hrópaði eg og veifaði fugla-
kippunni, „hér er veiði!“
„Svei“, sagði hún þegar hún sá hvað
það var. „Að þú skulir geta fengið af
þér að skjóta þetta!“
„Þetta eru endur“, sagði eg, „þú get-
ur plokkað þær og steikt og þá fáum
við andasteik á sunnudaginn".
„Þú getur sjálfur plokkað þær og
steikt", sagði hún og fór.
Mér sámaði að hún skyldi taka
þessu svo, og eg fór með kippuna út
í skemmu og hengdi hana þar upp á
snaga.
Daginn eftir þurfti eg út í skóg til
að ná í nokkra staura. Leiðin lá fram
hjá Langavatni. Þeir staðir, þar sem
eitthvað ljótt hefir skeð, hafa oft að-
dráttarafl. Eg settist þar á trjábol og
horfði út yfir spegilfagurt vatnið, þar
sem sorgarleikurinn hafði farið fram
daginn áður. Allt í einu heyrði eg
aumkunarlegt tíst og sá þá andarunga,
er synti meðfram bakkanum og tísti
í sífellu. Það var eins og hann væri
að leita.
Þá kom upp í mér meðaumkun og
samvizkubit. Illa hafði eg gert að
skjóta á andarfjölskylduna! Veslings
öndin hafði verið meí barnahópinn
sinn þarna á þessum fagra stað og
ekki átt sér neins ills von — og svo
hafði eitt skot eyðilagt allt. Og hvaða
ánægju hafði eg haft af því? Enga.
Því fylgir engin gleði að eyðileggja
lífshamingju annara.
Og s vo var þessi veslings ungi,
SÚ KYNSLÓÐ, sem nú er að alast
upp, tekur miklu meiri þátt í við-
skiftalífinu en nokkur önnur kyn-
slóð æskumanna hefir gert. Allir
unglingar, sem vilja, geta fengið
atvinnu, og þeim er borgað hátt
kaup, en fjöldi þeirra leggur ekk-
ert á borð með sér í heimili for-
eldranna. Kaupið verður að eyðslu-
fé í höndum þeirra, og það er
enginn vafi á því, að þetta hefir
stórkostlega þýðingu fyrir við-
skiftalífið og eykur stórum eftir-
spurn að vörum, einkum þeim vör-
um, sem kallast geta óþarfar.
Hér á landi hefir engin athugun
farið fram á þessu, en í Danmörk
hefir Alkjær docent við Handels-
höjskolen safnað upplýsingum um
vörukaup unglinga og meðferð
þeirra á fjármunum. Er þar miðað
við unglinga á aldrinum 14—19 ára.
Hann komst að raun um að 89%
af piltum á þessum aldri og 82%
af stúlkum, höfðu atvinnutekjur,
en þriðjungur þeirra greiddi ekki
neitt fyrir uppihald á heimilum
foreldra sinna, og hinir hvergi
nærri svo mikið að talist gæti
sanngjöm borgun.
mömmulaus og ósjálfbjarga. Hvernig
mundi mér líða, ef eg væri í hans spor-
um? Pabbi hafði haft rétt að mæla,
við eigum að lofa saklausu dýrunum
í skóginum að lifa í friði. Veiðiskapur
er ekki annað en útrás villidýrs-
grimmdar mannanna.
Eg fór heim og henti byssunni upp
á hanabjálka og snerti hana aldrei
framar.
Og nú í ellinni ásækir mig alltaf
þetta, hvernig eg fór með villiöndina.
Það var glæpur, sem eg get aldrei
bætt fyrir.
Hvemig ver svo unga fólkið
tekjum sínum? 94% höfðu keypt
sér reiðhjól, eða skellinöðru. 21%
höfðu keypt sér útvarpstæki og
13% „plötuspilara“. Helmingur
piltanna og þriðjungur stúlknanna
átti sitt eigið safn af grammófón-
plötum. 44% áttu ljósmyndavélar,
3% áttu ritvélar, 22% áttu einhver
hljóðfæri, 75% áttu sjálfblekunga
og 91% áttu úr, venjulegast arm-
bandsúr. Og 22% af piltunum áttu
rafmagns rakvélar.
Það er athyglisvert hvað þetta
unga fólk skeytir lítt um klæðnað
sinn. Það á yfirleitt minna af föt-
um, heldur en jafnaldrar þeirra
áttu fyrrum, og sérstaklega er það
áberandi hvað fatnaður þeirra er
lélegri en áður var. Það er eins og
kæruleysi í þeim efnum aukist óð-
um, bæði hjá piltum og stúlkum.
Ekki leggur þetta unga fólk fé
sitt í bókakaup. Þriðjungurinn af
þessu fólki á færri bækur en 10, og
yfirleitt les það lítið annað en lé-
leg „magazin“.
Mikið fé fer til ferðalaga. 40% af
piltunum og 33% af stúlkunum
höfðu farið til útlanda.
Þetta em aðeins nokkur dæmi.
En það er eigi aðeins að vinnulaun
unglinganna verði eyðslufé, heldur
kappkosta foreldrar nú að gera
heimilin svo aðlaðandi að börnin
vilji vera heima, og til þess þarf
að kaupa margt og mikið, sem
fyrrum þótti hreinasti óþarfi. Allt
þetta hefir þau áhrif á viðskifta-
lífið, að rétt er að hagfræðingar
taki fullt tillit til þess.
S^ö9#®(i>0
y
k