Lesbók Morgunblaðsins - 22.01.1956, Blaðsíða 7

LESBÖK MORGUNBLAÐSENS
r'f'TT'
Úr sögu neftóbaksins
NEFTÓBAK^ er fyrst getið í ritum
munksins Ramon Pane, sem var með
Kólumbusi á annari ferð hans t íl
Vesturheims árið 1494. Ramon tók pá
eftir því, að Indíánar muldu lauf ör-
smátt og sugu duftið upp í nefið 1
gegn um pípur. Síðan barst neftóbakjð
til Evrópu og var þá talið ágætt meðal
við höfuðverk, kvefi og ýmsum slík-
um lasleika. Á Ítalíu var það kallað
nasahreinsun (clvsteríum nasi). En í
Frakkiandi var það kallað „herbe á ia
reine“ og sýnir það að snemma hefir
það þótt sæma heldra fólki að taka
í nefið. Tók þá og brátt að kveða svo
miög að þessari tóþaksnotkun, þæ^i
við hirðir konunga og í kirklum. að
Urban páfa VIII. þótti þetta svo mikil
siðspilling, að hann ákvað að bann-
færa alia þá, er notuðu tóbak í kirkj-
um. Seinna aflétti Benedikt páfi XIII.
þessu banni, því að hann tók sjálfur
í nefið. í Tyrklandi og Rússlandi var
neftóbakið algjörlega bannað og lögð
sú refsing við notkun þess, að nefið
skyldi skera af hverjum þeim, sem
sekur gerðist.
Á dögum Önnu Englandsdrottn-
ingar fór neftóbaksnotkun svo mjög l
vöxt þar, að heldri menn hættu yfir-
leitt að revkja pípu. Báru allir á sér
neftóbak og spændu þvi upp í nefið
með litium silfurskeiðum. Mátti þá
sjá margan göfugan mann með fell-
ingamar í brjósthlíf sinni fullar af
tóbaki.
Napóleon tók mikið í nefið. Það
er mælt að hann hafi alltaf verið að
taka í nefið meðan orustan hjá Water-
loo var háð. Og Talleyrand, æðsti ráð-
gjafi hans, ráðlagði öllum stjórnmála-
mönnum að taka í nefið. Það stillir
skapið, gerir hugsunina skírari og
fjörgar menn, sagði hann.
Á 18. öld náði neftóbaksnotkun há-
marki sínu, en um miðja öldina fór
að draga úr henni og var þá farið
að nota eins mikið af piputóbaki og
vindlum. Og um 1859 hófst öld reyk-
inganna fyrir alvöru og voru vindlarn-
ir síðan mest í tizku, þangað til sígar-
etturnar komu.
Það er nú tæplega réttnefni lengur
aS tala um neftóbak. Réttara væri að
tala um skorið tóbak, þvi að lang-
flestir taka það nú upp i sig. Ameríku-
menn kalla þá tóbaksnotkun „dipping"
og er hún algeng um öll Bandaríkin.
Svertingjamir í Suðurríkjunum nota
ósköpin öll af skornu tóbaki. En það
gera lika írar í Boston og New York
og Norðurlandamenn í Minnesota og
Dakota. í sjálfri öldungadeild banda-
riska þingsins standa jafnan tvær koll-
ur fullar af skornu tóbaki, önnur handa
demókrötum og hin handa reoublik-
önum. „Það evðist jafnan mikið af
tóbaki, þegar kalt er“. seeia bingverð-
irnir. „þvi að allur fjöldi þingmanna
hressir sig þá á þvi“.
Það má vera að sérstakar ástæður
hafi orðið þess valdandi. að menn
hættu að taka í nefið. en tróðu skornu
neftóbaki i þess stað i vörina. Viða
hagar svo til þar sem margir menn eru
í vinnu, að þar er mikil eldhætta, og
revkingar þess vegna bannaðar. Þar
hafa menn vanist á að nota skorið
tóbak og þótti betra að láta það í
vörina en taka það í nefið. Þeir sökn-
uðu ekki pípunnar eða vindlinganna
jafn mikið. ef þeir höfðu tóbaksbragð
í munninum.
Menn eru vanafastir og vilja helzt
alltaf sama tóbakið og fara þar eftir
umbúðunum. Hafa tóbaksframleiðend-
ur því ekki þorað að breyta um um-
búðir og er tóbakið enn selt í flösk-
um. piáturdósum. pappaumbúðum, eða
í sérstökum hylkjum, sem búin eru
til úr barka nautgripa. Það var tekið
upp á því einu sinni fyrir löngu að
nota þessi barkahylki, vegna þess að
skortur var á pappa. En fólk hefir
felt sig vel við þetta og enn selzt
mest af tóbaki í slíkum umbúðum. Það
er víst vegna þess, að mönnum finnst
tóbakið gevmast betur í barkahylkjun-
um og jafnvel batna við að vera í
þeim. Minnir það á að tóbaksDung-
arnir þóttu um eitt skeið beztu tóbaks-
ílátin hér á landi, og tóbakið batnaði
við að vera í þeim.
Það er einkennilegt i öðru eins aug-
lýsingalandi og Bandaríkjunum, að
mjög lítið kveður að auglýsingum um
skorið tóbak. Þótt allar aðrar teg-
undir tóbaks séu auglýstar kappsam-
lega, er það hrein tilviljun að sjá
auglýsingu um skorið tóbak. Sumir
tóbaksframleiðendur hafa hvað eftir
annað verið komnir á fremsta hlunn
með að auglýsa í stórum stíl. en hafa
jafnharðan horfið frá því aftur. Þeir
eru hræddir um að þeir kunni að vekja
tortrvegni nevtendanna með því, þar
sem kunnugt er að menn vilja alltaf
hafa „sama tóbakið", en mundi gruna
að einhver nýung væri á seiði ef farið
væri að auglýsa. Annars er ekki nema
um tvær tegundir af skornu tóbaki að
ræða í Bandaríkjunum: þurt tóbak og
blautt tóbak. Þurra tóbakið er afar
sterkt og líkist mest skozku neftóbaki,
en blauta tóbakið er stæling á dönsku
neftóbaki. Framleiðendur þvkiast þó
hafa ýmsar levnilegar aðferðir við
framleiðslu þess, en það er aðeins
fyri>-sláttur.
Skorið tóbak er framieitt úr stórum
og safaríkum tóbaksblöðum, sem eru
dvrari en það tóbak. sem notað er I
sígarettur. Þetta tóbak vex aðallega
í Tennessee. Kentucky og Vlrginia. —
Meðferð blaðanna er aðal galdurinn
við framleiðslu neftóbaks. Það þarf
að gerja þau og geyma 1 2—3 ár, bæta
1 þau ýmsum efnum til að gera ið
einkennilega kryddbragð, og svo þarf
að þurka þau við háan hita áður en
þau eru söxuð.
C^D®®®6^_?
f skýrslu barnaverndarnefndar
Bandaríkjanna stendur: — Þetta ár
hafa um 18 milljónir unglinea á aldr-
inum 10—17 ára aldrei komist f kast
við lögregluna út af neinum yfirsión-
um. — Þetta er skemmtilegri skýrsla
heldur en ef hún væri um afbrot
bama.
Blaðamaður heimsótti litla ey vestan
við írland og gaf sig á tal við einn af
eyarskeggjum.
— Ég býst við því að þegar illt er f
sjóinn, þá hafið þið ekkert samband
við land, og fáið engar fréttir af því,
sem er að gerast í umheiminum? sagði
blaðamaðurinn.
— Já, það er alveg satt, sagði frinn,
en það er jafn illt fyrir ykkur, því að
þá fáið þið engar fréttir héðan.
★
Gift kona: Við maðurinn minn höf-
um alveg sömu viðhorf til allra hluta,
en hann var 12 ár að sannísrast um
það.