Lesbók Morgunblaðsins - 22.01.1956, Blaðsíða 4

40
LESBÖK MORGUNBLAÐSTN'S
jörðum. Jarðvegurinn er frjór og
víðernið mikið í mörgum sveitum.
svo að óþriótandi möguleikar eru
til aukinnar búsældar og marn-
fjölgunar. Allur Revkholtsdalur
getur orðið eitt tún, og hér blasir
við augum mesta jarðhitasvæði
landsins, og er nú ljóst orðið,
hversu mikill auður er fólgin í
hverunum, sem Erlendur á Sturlu-
reykjum varð fvrstur manna fil að
hagnýta. Allt þetta leggur Borgar-
fjarðarhérað upp í hendur íbúa
sinna. En með því er ekki ailt
talið. Héraðið á líka sína fegurð,
er ekki verður metin til fjár eða
.miðuð við afrakstur. Heiðir jökl-
ar og fagurmótaðir setia sinn tigna
svip á yfirbragð héraðsins, og ber
þó Eiríksjökull af, formfegurstur
allra íslenzkra jökla. Strúturinn,
Baula og Skessuhorn eru meðal
hinna sérkennilegustu og fegurstu
fjalla, litbrigði Hafnarfjalls undir
sólarlagið eru einstæð. Grösugir
dalir, lygnar og djúpar ár, fossar og
flúðir, jafnvel hraun og hrjóstur
eigá fegurð, er mótast óafmáanlega
í hugi fólksins, er elzt hér upp eða
festir hér bú. Og ekki má glevma
skógunum, . sem í engu héraði
landsins eru víðlendari en í Borg-
arfirði, þótt til séu þeir stórvaxn-
ari. í skjóli þeirra er liúft að una,
við bjarkarilm og fuglasöng og létt-
an þyt blævarins í laufþöktum
krónum.
AHt þetta orkar á hugi íbúanna
og vekur þá til skáldskapar og
andlegrar iðju. Það er engin til-
viljun, að borgfirzkur bóndi hefur
ritað bækur, er fela í sér einhverj-
ar fegurstu náttúrulýsingar og
skyggnustu frásagnir af íslenzku
dýralífi, sem getur í íslenzkum
bókmenntum. Það er ekki heldur
tilviljun, að í Borgarfiarðarhéraði
var faeddur og unp alinn einn sá
mesti andans höfðingi, sem íslenzk
Itírkja hefur átt á síðari öldum,
Haraldur Nielsson. Honum var það
líka sjálfum ljóst, að æskuum-
hverfið hafði átt sinn þátt í að
móta lífsskoðun hans. „Hvernig
getur sá maðnr orðið annað en víð-
svon. sem alinn er unn við bvílíkt
útsvni“, varð honum eitt sinn að
orði, er hann kom heim á Gríms-
stöðum. Sannarlega hefur Borgar-
fiarðarhérað vakið og nært hina
andlegu höfðingslund, skáid-
hneigðina og víðsvnina, friálslvnda
hugsun og drenglund, engu síður
en höfðingsskapinn í veraldlegum
efnum.
Ég hef því þá trú, að hér megi
það rætast, sem Hannes Hafstein
spáði í aldamótalióði sínu: „Menn-
ingin vex í lundi nvrra skóga“. í
Borgarfirði munu haldast í hendur
ræktun huga og handar, dáðrík at-
orka í hagpýtingu mikilla land-
kosta og frjálsleg, framsækin
menning, er ber fagra ávöxtu and
leg»-ar iðiu. Borgfirðingafélagið
hotnr sett sér að markmiði að efla
menningu héraðsbúa, heima og
heiman. Það hefur átt forgöngu um
ýmislegt, er miðar að varðveizlu
gamalla menningarerfða, og stvður
einnig að því. er upp af þeim arfi
skal spretta. Fræðabulurinn Krist-
leifur á Kropni skráði margan
fróðleik um menn og menningar-
háttu, sem horfnir eru eða hverf-
andi, og að mestu fvrir hans fram-
lag varð Borgarfiörður. eitt hinna
fvrstu héraða til að skrásetja sína
héraðssögu. Miklu má bó enn við
bæta, og er Borgfirðingafélagið
einn líklegasti aðilinn til að standa
að bví. að auka þá sögu. Skólamál-
um sínum hafa Borgfirðingar nú
komið í ágætt horf, með héraðs-
skólann í Reykholti, sem er arftaki
eins fvrsta albýðuskólans á land-
inu, Hvítárbakkaskólans, er stofn-
aður var af innfluttum hugsióna-
og eliumanni, Sigurði Þórólfssvni,
en síðan var studdur og uppi hald-
ið af framsýnum áhugamönnum í
héraðinu. Búnaðarskólinn stendur
föstum fótum, og húsmæðraskól-
inn blómgast við ágætan orðstír að
Varmalandi, en við hlið hans er
unp risinn fvrsti heimavistar-
barnaskóli landsins, er heil svsla
stendur að. og lofar þar bvriunin
ágætu framhaldi. Borgarfjörður
hefur flestum héruðum landsins
betri skilvrði til að verða menn-
ingarmiðstöð, og mætti fleira telia,
er að bví stvður, þótt nú verði lát-
ið staðar numið um það.
Þannig mun blómgast í Borgar-
firði sú höfðingslund, sem bjó í
Snorra Sturlusvni og lyfti honum
til þeirrar frægðar, er enzt hefur
um aldirnar. Hún mun blómgast
jafnt í garði stórbóndans sem á bæ
einvrkians, höfðingslund hins
örláta hugar og hinnar biartsýnu
framsækni. Stefnan er mörkuð í
ljóði hins aldna skálds á Ásbjarn-
arstöðum:
..Yrking tungu, yrking jarðar
á að vera Borgarfjarðar
endalausa ævintýr."
tfryggi loftferða
f SKÝBSTXT um flupferðir í Banda-
ríkjunum árið sem leið. seeir svo: J>að
er nú orðið fimm sinnum öruggara að
ferðast með farþegafluevélum Banda-
ríkjanna, heldur en með bílum. Árið
sem leið, var meira flogið en nokkuru
sinni áður, bæði innan lands og milli
landa. Samtals fluttu flugvélarnar 31
millión farþega, og vegarlengdin, sem
flogið var, nam 18000 milljónum „far-
begamilna“. Slvs við betta flug voru
0.48 á hveriar 100 milljón farþegaflug-
mílur, en hjá bílum eru slysin um 2.80
með sama mælikvarða.
BTBLÍAN
Ameríslrur menntamaður, WíllÍBm
Lvon Phelns. hefur sagt: „Ég *-l þrð
ákaflera mikils virði, bæði fvri menn
og konur, að stunda háskólanáir, en
þó álít ég ómenntaðan mann betnr far-
inn, ef hann hefur kvnnt sér biblíuna
vel, heldur en háskólaborgara, sem
aldrei lítur í biblíuna."