Lesbók Morgunblaðsins - 04.09.1955, Blaðsíða 7

Z LESBÓK MORGUNBLAÐSINS

ar fáránlegustu kenningar og stað-
hæft að þeir hafi sannað þær vís-
indalega. Svo var um þýzkan
mann, sem Gottfried Bueren heitir.
Fyrir tveimur árum kom hann
fram með þá kenningu, að sólin
væri hol að innan og innan í henni
væri annar hnöttur kaldur, allur
þakinn hinu mesta kjarngresi.
Hann var svo sannfærður um þetta
að hann veðjaði stórfé um það, að
vísindin mundu fallast á þessa
skoðun sína. Þýzka stjörnufræða-
félagið tók veðjaninni, en bauð að
hann mætti velja hverja þá vís-
indamenn er hann vildi í dóm.
Síðan lagði félagið fram sannanir
fyrir því, að kenning Buerens væri
villukenning, og dómstóllinn
dæmdi hann til að greiða veðmál-
ið. Það vildi hann ekki. Þá var
honum stefnt fyrir reglulegan
dómstól og þar var hann aftur
dæmdur til að greiða veðféð, á-
samt málskostnaði.
Það er heldur eklci langt síðan
að annar Þjóðverji, Valentin Herz,
kom fram með þá kenningu að
jörðin snerist í þveröfuga átt við
það sem menn hafa haldið. Og svo
kom Argentínumaðurinn Antonio
Duran Novarro fram með þá kenn-
ingu að jörðin sé holur hnöttur,
geisilega stór og mennirnir lifi
innan í honum. f miðju tómarúm-
inu innan í þessum hnetti sé allar
sólir og stjörnur.
Þá hefir eigi lítið verið talað og
skrifað um erfðakenningar og
margir hafa haldið því fram, að
áunnir eiginleikar gangi að erfð-
um. Svo vissir hafa þeir verið um
þetta, að þeir hafa ætlað að sanna
að halalausar mýs geti fæðst, ef
halinn hefir verið höggvinn af for-
feðrunum í nógu marga liðu. En
þetta hefir aldrei tekizt, enda er
það fásinna ein.
Það varð því þeldur en ekki vatn
á mylnu þessara manna, þegar
austurríski vísindamaðurinn Paul
Kammerer sagði að sér hefði tekizt
að láta afkvæmi erfa áunna eig-
inleika foreldranna. Ritaði hann
bók um þetta og þóttist þar sanna
að umhverfi gæti breytt eiginleik-
um og gert þá arfgenga. Þóttu til-
raunir hans afar merkilegar. Rúss-
ar buðu honum að koma austur til
Moskvu, og brezkir vísindamenn
lofsungu vísindalegt afrek hans.
En svo sprakk blaðran.
Amerískur vísindamaður tók að
sér að rannsaka uppgötvun Kamm-
erers og uppgötvaði þá að svik voru
í tafli. Þegar allt komst upp,
framdi Kammerer sjálfsmorð.
Eftir það tók enginn mark á
honum nema Rússar. Þeir sögðu
að hann hefði orðið píslarvottur vís
indanna. Létu þeir gera kvikmynd,
er þeir nefndu „Salamandra" til
þess að heiðra Kammerer og sýna
fram á að hann hefði fallið fyrir
samsæri presta og auðvalds, er
vildu öll sönn vísindi feig.
Upp frá þessu varð það einn aðal
hyrningarsteinninn í vísindum
Rússa, að áunnir eiginleikar gengi
að erfðum, þrátt fvrir það þótt líf-
fræðin kenni að slíkt geti ekki átt
sér stað. En rússneska stjórnin
hafði ákveðið að svona skyldi þetta
vera, og þeir, sem mótmæltu því,
eins og inn kunni erfðafræðingur
Vaviliov, fengu að veslast upp í
fangabúðum. En þeir, sem fellust
á þessa kenningu, voru hafnir til
skýanna, eins og Trofim Lvsenko.
Og um eitt skeið var talið þar
eystra að tilraunir hans mundu
bera þann árangur, að hægt væri
að breyta freðmýrum og vindbörð-
um öræfum í frjóvsamar lendur
með nýtízku gróðri.
Nú er þessi skollaleikur á enda.
Tilraunir Lysenkos hafa allar far-
ið út um þúfur. í staðinn fyrir að
hann ætlaði að framleiða harðger-
ar nytjajurtir, er hefði getað gjör-
1
1
17. júní 1955.
Fornkvæðalag
TJm Kjöl er leið,
sú er kunn og greið
var fræknum lýð
á fyrrl tíð,
þó urðu skil
um alda bil,
er hvarf of fal
Hvinverjadal.
Sú fjalla slóð
mun friálsri þjóð
enn hæfa bezt,
hún heimtar mest.
Vorn brevtir hug
að bræða bug
um fjöll og nes
fram með vöðlum hlés,
Bezt leið er bein
hér breið op- hrein
háiöklum hjá,
mörkuð hnjúkum blá,
að sönnu svöl.
har samt er völ
á nógum yl,
beri nauðsyn til.
Hér við Bláhvera
má byeeð vera,
gróðurland gera,
gnóet uppskera.
Geðjast eestum bað
í beim eróða stað,
bjart er heima hlað,
þótt hríði að.
Mætast mitt á leið
milli jökla heið,
nóttlaus norður átt
nú og suðrið blátt.
Þessi eya á
engu síðri bá
leið frá strönd að strönd
enn stærri lönd.
SIGURÐUR NORLAND.
I
breytt búskap í Iandinu, er land-
búnaðurinn í Rússlandi nú í kalda
koli, og þeir eru hættir að guma af
afrekum Lysenkos.
(Úr „Science Digest")