Lesbók Morgunblaðsins - 07.03.1948, Blaðsíða 15

LESBOK morgunblaðsins
139
Annað kemur hjer líka til greina,
sem bæði er Bandaríkjunum til sóma
og getur skýrt hið góða samkomulag
á Samoa. Bandaríkin senda ekki .þang
að aðra en úrvalsmenn að mannkost-
um og skyldrækni, og á það eigi að
eins við um liðsforingjana, heldur
alla. Þess vegna hleypur aldrei snurða
á þráðinn í sambúð þeirra við eyja-
skeggja.
Innlendu höfðingjarnir hafa frjáls-
ar hendur um alla stjórnsemi sinna
mála. Það er að eins þegar um hags-
munamál allra eyjaskeggja er að ræða
—- eða hagsmuni Bandaríkjanna — a3
landstjórinn er hafður með í ráðum,
og hann reynir þá að leysa málin af
lempni og árekstralaust, en aldrei með
valdboði.
Árangurinn af þessu er sá, að eyjar
skeggjar una vel hag sínum, og þeim
f jölgar, en slíkt er einsdæmi á Suður-
hafseyjum. Þeir eru jafn frjálsmann-
legir og áður og finna alls ekki til
þess að þeir lúti erlendu valdi.
Gamlir siðir og rótgrónar venjur fá
að haldast. Enn í dag er þar enginn
maður með mönnum, nema hann hafi
gengið undir hina kvalafullu tatover-
ingu. Allir karlmenn, sem hafa náð
18 ára aldri, eru útflúraðir frá knjám
upp að mitti, og er engu líkara en að
þeir sjeu í skrautlegum sundbuxum.
Hver ættflokkur hefur sín einkenni í
þessu hörundsflúri, og á því þektu
sjófarendur hver annan hvar sem bát-
ar þeirra hittust í Kyrrahafinu, hvort
sem það var á Tonga, Fídji eða Tahiti.
Trúboðarnir hafa reynt að kveða þenn
an sið niður, og segja að hann beri
vott um villimennsku og heiðindóm.
En hvað eiga íbúarnir á Samoa að
hugsa þegar þeir sjá amerísku sjólið-
ana í Pago-Pago, alla útflúraða með
myndum af skipum, hafmeyjum,
hjörtum, kínverskum drekum og ekk-
erum? Er ekki von að þeim finnist
boðskapur trúboðanna skrítinn?
Hvað sem öllu líður, þá eru hinir
trúheitu Samoa-menn svo gjörfulegir,
hraustir og harðgerðir að þeir bera af
öðrum eyjaskeggjum í Kyrrahafi. Þó
hefði kynstofninn alls staðar getað
verið eins, ef hvítu mennirnir hefði
ekki að eins hugsað um það, að raka
saman auðæfum á sem skemmstum
tíma. Þeim hefur farið þar líkt og
manninum, sem slátraði hænunni,
sem átti gullegg.
Samoa-búum er aðeins ein hætta
búin. Ferðamannastraumurinn er far-
inn að beinast þangað. En það er segin
saga í þeim höfnum, þar sem ferða-
mannaskipin koma, þar breytast íbú-
arnir í slæpingja og óorðheldna menn.
Ferðaskrifstofurnar velja ekki ferða-
fólk með sömu umhyggju og Banda -
ríkin velja þá menn, er þau senda til
nýlendnanna, og frá ferðamönnunum
kemur sjúkdómshættan.
Um leið og Samoa-búar komast til
fulls að því hvaða gildi cent og dollar-
ar hafa, þá er lokið hinu komínúnist-
iska þjóðskipulagi þar — hinu eina,
sem blessast hefur í veraldarsögunni.
Það er ekki fyr en menn hafa kynst
þeirri bölvun, sem peningunum fylgir,
að þeir geta ekki um annað hugsað
en peninga.
(Úr „Monsunens sidste Rejse“,
1938).
V V V
DR. Guðbrandur Jónsson hefur skýrt
mjer frá því, að myndin af Friðrik
Trampe greifa, sem birtist fyrir
skemmstu í Lesbókinni, muni ekki
vera af honum, heldur einhverjum
öðrum úr þeirri ætt. Draga menn þá
ályktun af einkennisbúningnum, sem
er einkennisbúningur ,,Sorenskriver“
en það embætti hafði Fr. Trampe
aldrei á hendi.
A.Ó.
V
Mannþekking
Á því þekkirðu „gentlemanninn“
hvernig hann umgengst þá sem hann
getur ekki haft neitt gott af.
Siíjlincjcilineí IJ
Frh. af bls. 131
að gera? Þeir fá ekki að fara á land í
amerískri höfn ,og þess vegna verða
þeir að vir.na þangað til þeir koma
heim aftur.
Skip, sem sigla til Grikklands géfa
sjómönnunum þar kost á því að vinna
af sjer fargjald til Bandaríkjanna.
Sumir eru jafnvel látnir borga með
sjer. En þegar til Bandarikjanna
kemur fá þessir menn auðvitað ekki
að setjast þar að, eins og.þeir ætluðu
sjer, og verða að dúsa á skipinu þang-
að til það kemur aftur til Grikklands
— einhvern tíma.
Yfirmenn fást á skipin vegna þess
að ekki er krafist neinna skilríkja af
þeim. Engin lög eru um það í Pan-
ama að skipstjórar og vjelstjórar
þurfi að hafa lokið prófum til þess
að taka, að sjer slík störf.
Viðhaid skipanna er alveg í sam-
ræmi við það hvernig þau eru mönn-
uð. Þess vegna er nú f jöldi þessara
skipa ekki annað en fljótandi líkkist-
ur. Engin slökkvitæki eru til á þeim,
svo ekki er hægt að kæfa eld, ef hann
skyldi koma upp.
Bandaríkjamenn líta illu auga þenn
an flótta skipa sinna úr landi, en fá
ekki að gert. Það er einkum tVennt,
sem þeim sárnar — fyrst og fremst
það að dýrmætur skipastóll skuli
þannig lenda í niðurníðslu og í öðru
lagi það, að nú verða vandkvæði á því
að ala upp nægilegan fjölda æfðra
sjómanna á þeim skipum, sem eftir
eru. Þess vegna gerir nú CIO og fleiri
fjelög kröfu um það, að sett sje lög
um það, að skip, sem Bandaríkjamenn
eiga, verði að sigla undir fána Banda-
ríkjanna, og komið verði þegar í stað
fyrir frekari skipaflótta úr landi.
En með því yrði sögu „panamiska"
skipaflotans“ brátt lokið og þetta
hneiksli í sögu siglinganna afmáð.
^ ^ ^ ^